DÜZCE’DE YETİŞTİRİLEN ANADOLU IRKI MANDA SÜTLERİNDE LAKTASYON BOYUNCA MEYDANA GELEN DEĞİŞMELER

Bu çalışmada, Anadolu mandası sütlerinin bazı fiziko-kimyasal özellikleri ve bu özelliklerde laktasyon boyunca meydana gelen değişmeler incelenmiştir. Çalışma, Düzce’de yetiştirilen 30 Anadolu manda sütleri üzerinde yürütülmüş ve toplamda 462 süt örneği analiz edilmiştir. Analiz edilen manda sütü örneklerinin genel ortalama kuru madde oranı %15.74, yağ oranı %6.49, protein oranı %4.30, süt tuzları oranı %0.77, laktoz oranı %5.40, pH’sı 6.72, özgül ağırlığı 1.030, donma noktası -0.62°C, elektrik iletkenliği 2.73 mS/cm ve somatik hücre sayısı 152760 hücre/mL olarak bulunmuştur. Manda sütlerinin kuru madde değerleri laktasyonun sonlarında yüksek çıkmıştır (P <0.05). En yüksek yağ değeri Eylül ve Ekim aylarında gözlenmiştir (P <0.05). Laktoz değerleri Temmuz ayında yüksek çıkmıştır. Özgül ağırlık değerleri 1.029 ile 1.033 arasında değişmiştir. İletkenlik değerleri Ağustos ayında 2.95 mS/cm’ye çıkmıştır. Donma noktası değerleri Temmuz ayına kadar düşmüş, sonraki aylarda artmıştır (P <0.05). Somatik hücre sayıları en yüksek Mayıs ayında tespit edilmiştir (P <0.05).

Anahtar Kelimeler:

KİMYASAL ÖZELLİKLER, FİZİKSEL ÖZELLİKLER, MANDA SÜTÜ, SOMATİK HÜCRE SAYISI

CHANGES IN THE MILK OF ANATOLIAN BUFFALO RAISED IN DUZCE DURING LACTATION PERIOD

In this study, changes in some physico-chemical properties of Anatolian buffalo milk during lactation were investigated. The study was carried out on 30 Anatolian buffalos and 462 milk samples were analyzed. As a result, the general average dry matter value of buffalo milk samples analized was 15.74%, fat content 6.49%, protein 4.30%, milk salts 0.77%, lactose 5.40%, pH 6.72, specific gravity 1.030, freezing point -0.62°C, electrical conductivity 2.73 mS/cm and somatic cell count 152760 cells/mL. Dry matter values of the samples were higher at the end of lactation (P <0.05). The highest fat value was observed in September and October (P <0.05). Lactose values were high in July. Specific gravity ranged from 1.029 to 1.033. The conductivity values increased up to 2.95 mS/cm in August. Freezing point values decreased until July and increased in the following months (P <0.05). Somatic cell counts were highest in May (P <0.05).

Keywords:

CHEMICAL PROPERTIES, PHYSICAL PROPERTIES, BUFFLE MİLK, SOMATİC CELL COUNT,

PDF

___

Adam, R.C. (1975). Manda Sütü. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları no:188. Bornova/İzmir.
Alessio, D. R. M., Velho, J. P., McManus, C. M., Knob, D. A., Vancin, F. R., Antunes, G. V., Busanello, M., De Carli, F., Neto, A. T. (2021). Lactose and its relationship with other milk constituents. somatic cell count. and total, bacterial count. Livestock Science 252(104678): 1-7.
Anonim, (2019a). https://www.tarimorman.gov.tr/TAGEM/ Belgeler/yayin/Katalog %20T%C3%BCrk%C3%A7e.pdf. Erişim Tarihi: 01.10.2019.
Anonim, (2019b). Operation manual. Lactoscan S Milk Analyser. Milkotronic Ltd.. Narodni Buditeli Str.. 8900 Nova Zagora. Bulgaria.
Anonim, (2022). Milkana Somatic Scan. Somatik Hücre Süt Analiz Cihazı kullanım kılavuzu. Mayasan® biotech. Ömerli Cad. No:18 Hadımköy / İstanbul 34555.
Aydın B., Güneşer, O. (2021). Manda sütünden üretilen bazı ürünlerin duyusal özellikleri. Uşak Üniversitesi Fen ve Doğa Bilimleri Dergisi 110-123 2021 (1).
Brahma, B., Ghosh, C.P., Kesh, S.S., Roy, D., andTudu, N.K. (2017). Somatic cell counts (scc) in milk - its impact and significance: A review. Trends in Biosciences 10 (2): 474-480.
Cerón-Muñoz, M., Tonhati, H., Duarte, J., Oliveira, J., Munoz-Berrocal, M., Jurado –Gomez, H. (2002). Factors affecting somatic cell couts and their relations with milk and milk constituent yielfd in buffaloes. Journal of Dairy Science 85: 2885-2889.
Cockrill, R.W. (1974). The Husbandry and health of domestic buffalo. FAO. Rome. Italy.
Devore, J., Peck, R. (1993). Statistics: The exploration and analysis of data. Duxbury Press. An imprint of Wadsworth Publishing Company. Belmont /California/USA.
Ergöz. E. (2017). Manda sütünden üretilen yayık ve krema tereyağlarının nitelikleri. Ankara Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek lisans Tezi, Ankara.
Foltys, V., Pazmova, J., Chobotova, E., Zatopkova, V. (1995). Influence of season on composition of bulk milk in relation to its technological processing. EAAP 46th Meeting European Association for Animal Production. Prague, 210s.
Gürler, Z., Karadaş, E., Kozan, E., Çelik, H. A., Birdane, F. M., Kara, R., Acaröz, U. (2021). Inverstigation of effect of somatic cell count and seasons on buffalo milk quality. Kocatepe Veterinary Journal 14 (2): 268-273.
Gürler, Z., Kuyucuoğlu, Y., Pamuk, Ş. (2013). Chemical and microbiological quality of Anatolian Buffalo milk. African Journal of Microbiology Research 7 (16): 1512-1517.
Gürsoy. A. (2007). Sütün nitelikleri. Süt teknolojisi (Ed. Atila Yetişemiyen). Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayın No: 513. ss27-55.
Güven, H., Soysal, İ. (2014). İstanbul yöresinde yetiştirilen Anadolu mandalarının laktasyon dönemi boyunca süt verim ve bileşimlerinin değişimi üzerine bir çalışma. Namık Kemal Üniveristesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Zootekni Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Tekirdağ.
Hamann, J., Zecconi, A. (1998). Evaluation of the electrical conductivity of milk as a mastitis indicator. Bulletin of the IDF no: 334: 5-20.
Han, X., Lee, F. L., Zhang, L., Guo, M. R. (2012). Chemical composition of water buffalo milk and its low-fat symbiotic yogurt development. Functional Foods in Health and Disease 2 (4): 86-106.
Hashmi, S., Saleem. Q. (2015). An investigation on microbiological and chemical quality of buffalo milk supplies. International Journal of Current Microbiology and Applied Sciences 4(1): 78-83.
Javed, K., Abdullah, M., Khalid, M. S., Ahmad, N., Bhatti J. A., Younas, U. (2013). Inter-relationship of milk constituents with body and udder measurements in Nili-Ravi buffaloes raised at commercial farms of Pakistan. Buffalo Bulletin (Thailand) 32(2): 1170-1173.
Jennes, R. (1988). Composition of milk: In Fundamentals of dairy chemistry (Wong, N.P.). Van Nostrand Reinhold Company, New york, pp1-38.
Khosroshahi, Z. T., Rafat, S. A., Shoja, D. (2011). Effects of non-genetic factors in milk production and composition in East Azarbaijan native buffaloes of Iran. Buffalo Bulletin 30 (3): 202-209.
Kınık, Ö., Yerlikaya, O. (2015). Manda sütü ve özellikleri. Sidas Medya Ltd. Şti. Fevzipaşa Bulvarı Çelik İş Merkezi. İzmir. 56s.
Koyuncu, M., Çetin, İ., Sargın, H. G., Çetin, E. (2021). Bursa ili Mustafakemalpaşa ilçesi manda yetiştiriciliği "Karaoğlan mahallesi örneği". Journal of Animal Production 62 (1): 25-34.
Kurt, A. (1977). Süt teknolojisine giriş. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları no:230. Erzurum.
Kurt, A., Çakmakçı, S., Çağlar, A. (1996). Süt ve mamülleri muayene analiz metodları rehberi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi yayın no: 18, Erzurum.
Metin, M. (2005). Süt teknolojisi. sütün bileşimi ve işlenmesi. E. Ü. Mühendislik Fakültesi Yayınları No: 33, İzmir.
Metry, G.H. (1996). The Main dairy animal in Egypt. Academy of Scientific and Technology. pp 39.
Rodriguez-Zas, S.L., Gianola, D., Shook, G.E. (2000). Evaluation of models for somatic cell score lactation patterns in Holsteins. Livestock Production Science 67: 19-30.
Salari, F., Altomonte, I., Martini, M. (2013). Buffalo milk: a case study of some parameters related to milk production. Large Animal Review 19: 17–20.
Sarıözkan, S. (2011). Türkiye’de manda yetiştiriciliği’nin önemi. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi 17 (1):163-166. Sezgin, E. (2010). Fermente süt ürünleri teknolojisi. Süt Teknolojisi. (Editör: Prof. Dr. Atila Yetişemiyen). Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Süt Teknolojisi Bölümü Yayınları no: 1560 s: 101-136. Ankara.
Soysal, M. İ., Guven, H., Gurcan, E. K., Genc, S. (2015). The estimation of lactation milk record with partial milk record in Anatolian water buffalo. 8th Asian Buffalo Congress, Poster presentation, p.67, April 21-25, Istanbul, Turkiye.
Summer, A., Franceschi, P., Malacarne, M., Formaggioni, P., Tosi, F., Tedeschi, G., Mariani, P. 2009. Influence of somatic cell count on mineral content and salt equilibria of milk. Ital. J. Anim. Sci. 8 (Suppl. 2): 435-437.
Şahin, A., Ulutaş, Z. (2014). Anadolu mandalarının değişik metotlara göre tahmin edilen süt verimleri üzerine bazı çevresel faktörlerin etkilerinin belirlenmesi. Kafkas Universitesi Veteriner Fakültesi Dergisi 20 (1): 79-85.
Şahin, A., Ulutaş, Z., Yıldırım, A., Kul, E., Aksoy, Y., Uğurlutepe, E., Sözen, Ö., Kaplan, Y. (2016). The effect of some environmental factors on milk composition of Anatolian buffaloes. Scientific Papers: Series D. Animal Science LIX: 57-64.
Şahin, A., Yıldırım, A., Ulutaş, Z. (2012). Tokat ili halk elinde yetiştirilen mandaların çiğ süt kompozisyonu ve somatik hücre sayısı. Gaziosmanpaşa Üniv. Bilimsel Araştırma Projeleri Komisyonu Sonuç Raporu, Proje No:2011/13.
Şahin, G. (2015). Türkiye zirai hayatında manda (Bubalus bubalis) yetiştiriciliği ve manda ürünlerinin değerlendirilmesi. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Dergisi 31:14-40.
Şekerden, Ö. (1999). Anadolu mandalarında süt kompozisyonunu etkileyen faktörler ve süt kompozisyonunun laktasyon dönemlerine göre değişimi. Turkish Journal of Veterinary and Animal Science 23: 505-509.
Şekerden, Ö. (2001). Büyükbaş hayvan yetiştirme (manda yetiştiriciliği). Temizyürek Ofset Matbaacılık. 296 s., Hatay.
Şekerden, Ö., Avşar, Y. K. (2008). Anadolu mandalarında süt kompozisyonu, rennet pıhtılaşma süresi, üre muhtevası ve bunları etkileyen çevre faktörleri. Hayvansal Üretim 49 (2): 7-14.
Şekerden, Ö., Küçükkebapçı, M. (1999). Afyon Kocatepe Tarımsal Araştırma Enstitüsü Anadolu mandalarında süt verim ve bileşiminin laktasyon dönemlerine göre değişimi, süt ve bazı döl verim özellikleri. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 30 (2): 151-159.
Toparslan, E., Mercan, L. (2018). Türkiye yerli manda popülasyonlarında yapılan moleküler genetik çalışmalar. Akademia Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi ICAE Özel Sayı: 146-158.
TÜİK (2022). Türkiye İstatistik Kurumu. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hayvansal-Uretim-Istatistikleri-2022-49682 (Erişim Tarihi: 11.03.2022).
TÜİK, 2019. Türkiye İstatistik Kurumu. http://www.tuik.gov.tr (Erişim Tarihi: 20.05.2020).
USK (2016). Ulusal Süt Konseyi. https://ulusalsutkonseyi.org.tr/yillar-itibariyle-buyukbas-ve-kucukbas-hayvan-varligi-513/ Erişim tarihi: 27.4.2023.
USK (2020). Ulusal Süt Konseyi. https://ulusalsutkonseyi.org.tr/ulusal-sut-konseyi-sut-raporu-2020-3639/ Erişim Tarihi: 27.01.2022.
Waldner, D.N., Stokes, S.R., Jordan, E.R., Looper, M.L., 2002. Managing milk composition: Normal sources of Variation. http://www.ansi.okstate.edu/exten/dairy/wf-4016.html, 06.06.2003.
Yadav, S. P., Sikka, P., Kumar, D., Sarkar, S. K., Pandey, A., Yadav, P. S., Sethi, R. K. (2013). Variation in milk constituents during different parity and seasons in Murrah buffaloes. Indian Journal of Animal Science 83 (7). 747–751.
Yılmaz, A., Ocak, E., Kose, S. (2017). A research on milk yield, milk composition and body weights of Anatolian buffaloes. Indian Journal of Animal Research 51 (3): 564-569.