Madencilik Çalışmalarında Sismik Veri Toplama ve Ölçme Tekniklerinin Kullanılabilirliğinin Analizi

Günümüzde yeraltındaki madenleri keşfetmek amaçlı yapılan, sinyal gönderilerek yansıyan bu sinyaller üzerinden yapılan yorumlama analiz çalışmalarına sismik çalışma adı verilir. Sismik Yansıma Yöntemi, yapay şekilde üretilen sismik enerjinin yer içinde sismik dalgalar şeklinde, tabaka ara yüzeylerinden yansıması ve kayıt edilen yansımaların sinyal analiz tekniklerine göre işlenip yeraltını gösteren sismik kesitler haline getirilmesidir. Sismik yansıma yöntemi günümüzde çeşitli amaçlar için kara ve denizde uygulanmakla birlikte en önemli uygulama alanı petrol ve doğalgaz kaynaklarının bulunmasıdır. Sismik Yansıma Yöntemi iki boyutlu veya üç boyutlu şekilde uygulanabilir. İki boyutlu sismik uygulamalarda sadece bir alıcı kablosu kullanılır. Bir hat boyunca toplanan sismik verilerden veri-işlem sonrasında yeraltını gösteren sismik kesitler elde edilir. Üç boyutlu sismik uygulamalarda birden fazla alıcı kablosu ve birden fazla sismik kaynak kullanılır. Sismik veriler yeraltında bir hacim içerecek şekilde toplanır ve veri-işlem sonrasında sismik küp adı verilen veri kümesi oluşturulur. Yeraltı jeolojisinin doğru tarifi ancak doğru kayıt edilecek koordinat verisi ile mümkün olabileceğinden; denizlerde yapılan sismik arama faaliyetlerinin son teknoloji ürünü ölçme aletleri ile gerçekleştirilmesi ve karada yapılan sismik faaliyetlerin ileri derece teknolojide ölçüm cihazları kullanılarak yapılması önem taşımaktadır. Karada yapılan sismik arama çalışmalarında ormanlık sahalarda ruhsat alımı, topoğrafya ölçüm çalışmaları, Hafriyat ve toprak işleri çalışmaları ve zarar-ziyan tespit çalışmaları harita grubu faaliyet alanına girmektedir. Maden arama amaçlı yapılan sismik çalışmalarda, kullanılan ölçme yöntemleri, yapılan ölçüm değerlerinin kontrol edilmesi, sonuç koordinatlarının hassas bir şekilde belirlenmesi ve özellikle yükseklik değerlerinin doğru tespiti; maden arama faaliyetlerinde önem arz etmektedir.

Seismic Data Acquisition in Mining Exploration and Analysis of Using Surveying Techniques

Today, signals are used to explore underground mines. Seismic works include the interpretation and analysis of reflected signals. Seismic Reflection Method is the propagation of artificially generated seismic energy in the form of seismic waves, its reflection from the layer interfaces and the processing of the recorded reflections according to signal analysis techniques and transforming them into seismic sections showing underground. Seismic reflection method is currently being applied for various purposes at land and sea, but the most important application domain is oil and natural gas exploration. The Seismic Reflection Method can be applied as two dimensional (2D) or three dimensional (3D). In 2D seismic applications, only one receiver cable (streamer) is used. With seismic data collection along a line, seismic sections are obtained that show underground data after data processing. In 3D seismic applications, multiple receiver cables and multiple seismic sources are used. The seismic data are collected so as to include a volume in underground and a data set is created called seismic cube after data processing. In these seismic works, we will examine the importance of the surveying applications. Since the accurate description of the underground geology can only be achieved with the correct coordinate data, it is important that seismic exploration activities at sea are carried out with the latest technology navigation devices. In the seismic exploration works carried out on the land, obtaining licence in forested areas, topographic surveying works, dozer works, damage and lost determination works are parts of geomatic activities. The measurement methods used in seismic works for mining exploration, the verification of the measurement results, the precise determination of final 2D coordinates and especially the correct determination of heights are important in mining explorations.

___

  • Şahin, A. ve Karakılçık, H. (2012). Area Seismic Reflection Seismic Data Acquisition and Parameter Selection Method for Hydrocarbon Investigation, Çukurova Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi Cilt: 28, Adana.
  • Öncel, A.O. (2016). Saha Sismolojisi, İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, 8 Mart, İstanbul.
  • Akça, M. ve Uca, H. (2005). Yılı Batı ve Orta Karadeniz Deniz Sismik Çalışması, Ankara, 2005 Geomatik Dergisi – 2020; 5(3); 160-171 171 Journal of Geomatics (http://eski.hkmo.org.tr/resimler/ekler/828F_ 22abfa379f38b5b_ek.pdf).
  • Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (2018). Barbaros Hayrettin Paşa Sismik Gemisi Navigasyon Departmanı, 2018, Ankara.
  • İlhan, İ. ve Akın, K. (2016). EÜAŞ 2B Sismik Veri Toplama İstikşaf Raporu 05 -15 Mayıs 2016, Tekirdağ.
  • Özdemir, H.E. ve Baratan, B.(2017). EUAŞ-2B 2 Boyutlu Sismik Veri Toplama Projesi, Tekirdağ, 2017.
  • URL1 http://tesam.org.tr/petrol-raporu/
  • URL2 http://enerji.gov.tr/tr-TR/Sayfalar/Petrol
  • URL3 http://enerji.gov.tr/tr-TR/Sayfalar/Dogal-Gaz
  • URL4 http://enerji.gov.tr/tr-TR/Sayfalar/Komur
  • URL 5 http://enerji.gov.tr/tr-TR/Sayfalar/Jeotermal
Geomatik-Cover
  • Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
  • Başlangıç: 2016
  • Yayıncı: Murat yakar