Arslan UZUN, Hüseyin ÖZÇELIK, Yıldırım Samil ÖZDEN

Orta Karadeniz bölgesi için geliştirilen kişniş ((Coriandrum sativum L.) çeşitlerinin bazı tarımsal özelliklerinin belirlenmesi, verim ve uçucu yağ oranının stabilite analizi

Kisnis, Apiaceae familyasına mensup önemli bir baharat bitkisi olup, bugün ülkemizin bilhassa Göller yöresi olmak üzere bir çok yerinde tarımı yapılmaktadır. Bu çalısmanın amacı saf hat yöntemi ile gelistirilen 6 kisnis genotipinin adaptasyon kabiliyetleri ile verim ve uçucu yag özelliklerine ait stabilite parametrelerinin belirlenmesidir. Arastırma 2002 ve 2003 yıllarında Samsun (Gelemen ve Bafra) ve Amasya (Tasova) kosullarında yürütülmüstür. Çalısmada bitki boyu, sap kalınlıgı, semsiye sayısı, bin meyve agırlıgı, dekara verim, uçucu yag oranı ve uçucu yag verimi saptanmıstır. Arastırma sonuçlarına göre hatların çiçeklenme gün sayıları 58-66 gün arasında degismistir. Fizyolojik olgunluk dönemine en erken Hatay hattı, en geç Kudret-K hattı ulasmıstır. Verim bakımından Gamze çesidi (141.42 gr/da) en yüksek tohum verimini saglarken, en az verimi Pel-Mus hattı saglamıstır. Buna karsın en yüksek uçucu yag oranı Pel-Mus hattından (%0.54) elde edilmistir. Ayrıca stabilite parametrelerinden regresyon degerlerine bakıldıgında verim bakımından Erbaa (b= 0.979) hattı gösterdigi degerler bakımından digerlerine göre daha stabil oldugu görülmüstür.

Anahtar Kelimeler:

Türkiye, Orta Karadeniz Bölgesi, Coriandrum sativum, uçucu yağ bitkileri, tane verimi, tarımsal özellikler, verim, uçucu yağ asitleri, bitki boyu, tohum verimi

Determination of some agricultural traits of corainder cultivars developed for the Middle black-sea region of Turkey, stability analyze of the yield and volatile oil rate values aid to cultivars

Coriander is an important spices plant aid to Apiaceae family and has been cultivated in different places of Turkey, especially in the lakes district. The aim of this study was to determine stability parameters aid to volatile oil traits and adaptation capabilities of 6 Coriander genotypes developed with pure line method. This research was carried out under the Samsun (Gelemen and Bafra counties) and Amasya (Tasova counties) provinces conditions in the years 2002 and 2003. Plant height, stalk thickness, umbrella number, 1000 fruits weight, yield per hectare, volatile oil rate and volatile oil yield values were determined in this study. According to study results it was established that days to flowering for the lines varied between 58-66. Earliest physiological maturing line was Hatay but latest one was Kudret-K. The cultivar Gamze gave maximum grain yield (141.42 gr/ha) whereas minimum yield was obtained from Pel-Mus line. On the other hand, maximum volatile oil rate (0.54%) was obtained from Pel-Mus line. In addition, according to regression values from stability parameters, Erbaa (b= 0.979) line regarding the yield was more stabile than the other lines in respect to its performance values.

Keywords:

Turkey, Central Black Sea Region, Coriandrum sativum, essential oil plants, grain yield, agronomic characteristics, yields, volatile fatty acids, plant height, seed yield,

PDF

___

Arslan, N., Gürbüz, B., 1994. Degisik Bölgelerden Toplanan Kisnis (Coriandrum sativum L.) Populasyonlarında Verim ve Diger Karakterler Üzerine Bir Arastırma. Tarla Bitkileri Kongresi. 25-29 Nisan 1994 İzmir. Cilt 1 Agronomi Bildirileri, 132-136.
Baydar, H., 2005. Tıbbi ve Aromatik ve Keyf Bitkileri Bilimi ve Teknolojisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi SDÜ Yayın No: 51, 154 s., Isparta.
Baytop, T., 1994. Türkçe Bitki Adları Sözlügü. Türk Dil Kurumu Yayınları No: 578, Ankara, 508.
Bozoglu, H., A.Gülümser 1998. Kuru Fasülyede (Phaseolus vulgaris L.) Bazı Tarımsal Özelliklerin Genotip Çevre İnteraksiyonları ve Stabilitelerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Arastırma. Turk J. Agri. For, 24: 211-220.
Davis, P.H., 1984. Flora of Turkey and East Aegean Islands Vol: 4, Edinburg Universty Pres.
Dogan, A., Akgül, A., 1987. Kisnis Üretimi, Bilesimi ve Kullanımı. Doga Türk Tarım ve Ormancılık Dergisi. 11(2): 326-333.
Diederichsen. A., 1996. Results of Characterization of Germplasm Collection of Coriander (Criandrum sativum L.) in the Gatersleben Genebank. Inter. Symp. Breeding Res. On Med. And Aromatic Plants, June 30-July 4. Quedlinburg. Germany. 45-48.
Düzgünes, O., Kesici, T., Kavuncu, O., Gürbüz, F., 1987. Arastırma ve Deneme Metodları (İstatistik Metodları – II) s.298 Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No:1021 Ders Kitabı: 295- 298 s., Ankara.
Eberthart, S.A. and W.A. Russel, 1966. Stability parameters for comparing varieties. Crop Science, 6, 36-40.
Emeklier, H.Y., Birsin, M.A., 2000. Mısırda verim ve bazı verim ögelerinin adaptasyonu ve stabilite analizi. A.Ü.Z.F. Tarım Bil.Dergisi, 6: 4.
Finlay, K.W., and G.N Wilkinson, 1963. The analysis of adaptation in a plant-breeding programme. Aust., J. Agric. Res.14: 742-754.
Francis, T.R. and L. W. Kannenberg, 1978. Yield Stabilty studies in short season maize. Can. J. Plant Sci. 58: 1029-1034.
Kan Y., İpek, A., 2004. Seçilmis Bazı kisnis (Coriandrum sativum L) hatlarının verim ve bazı özellikleri. 14. Bitkisel İlaç ham maddeleri Toplantısı, Bildiriler, 29-31 Mayıs 2002, Eskisehir.
Karaca, A., Kevseroglu, K., 1999. Farklı Orjinli Kisnis (Coriandrum sativum L.) ve Rezene (Feoniculum vulgare Mill.) Bitkilerinin Önemli Tarımsal Özellikleri Üzerine Bir Arastırma. J.,Agric., Fac. O.M.U., 14(2): 65-77.
Karadogan, T., Oral E., 1994. Farklı sıra aralıkları uygulanan kisnis varyetelerinin verim ve verim unsurları ile kalitesi üzerine bir arastırma. Atatürk Üni. Zir. Fak. Der. 27: 50-56.
Kaya, N., Yılmaz, G., Telci, İ., 2000. Farklı Zamanlarda Ekilen Kisnis (Coriandrum sativum L.) Populasyonlarının Agronomik ve Teknolojik Özellikleri. Türk J Agri For., 24: 355-364.
Keser, M., N. Bolat, F. Altay, M.T. Çetinel , N.Çolak ve A.L. Sever, 1999. Çesit gelistirme çalısmalarında bazı stabilite parametrelerinin kullanımı. Hububat Semp., s.64-69, Konya
Kırıcı, S., Mert, A. ve F. Ayanoglu, 1997. Hatay ekolojisinde azot ve fosfor’un kisnis (Coriandrum sativum L.)’de verim degerleri ile uçucu yag oranlarına etkisi. Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi. 22-25 Eylül 1997, Samsun, 347-351.
Mert, A., Kırıcı, S., 1998. Hatay ekolojisi kosullarında bazı baharat bitkilerinin yetistirime olanakları. XII Bitkisel İlaç Hammaddeleri Toplantısı,. 20-22 Mayıs, 1998, Ankara, 175-181.
Özgen, M. 1994. Orta Anadolu kosullarında kıslık arpanın verim ve verim ögelerinde adaptasyon ve stabilite analizi. Tr. J. Of Agriculture and Forestry. 18: 169-177.
Özgüven M., Sekin S., Gürbüz B., Sekeroglu N., Ayanoglu F., Erken S. 2005. Tütün, Tıbbi Aromatik Bitkiler Üretimi ve Ticareti, Türkiye Ziraat Mühendisligi VI. Teknik Kongresi, 481-501
Özyazıcı, G., Kevseroglu K., 1999. Ekim zamanları ve Azotlu Gübre Dozlarının Kisnis Bitkisinin Verim ve Bazı Özelliklerine Etkileri. Karadeniz Bölgesi Tarım Sempozyumu Bildirileri. 4-5 Ocak 1999, Samsun, 445- 455.
Özberk, İ., 1990. GenotipxÇevre interaksiyonu. Seminer TOKB Güney Dogu Anadolu Tar. Aras. Enst. Md. Denemeleri: 1.1990
Zeybek, N., Zeybek, U., Farmasötik Botanik. Ege Ü., Eczacılık Fak. Yayın No: 2, İzmir, 436. 199.

Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi-Cover

ISSN: 1300-2910
Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
Başlangıç: 1985
Yayıncı: Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi Yayın Ofisi