Oral DÜZDEMİR, Cevdet AKDAĞ

4415

Bazı Nohut (Cicer arietinum L.) Çeşitlerinin Genotip x Çevre İnteraksiyonlarının Belirlenmesi

Genotip x çevre interaksiyonlarını belirlemek amacıyla 14 nohut çeşidi, 2001 ve 2002 yıllarında, dört farklı çevrede (Tokat-Tahtoba, Tokat-Pazar, Tokat-Zile ve Amasya-Gökhöyük) yetiştirilmiştir. Tarla denemeleri tesadüf blokları deneme deseninde 4 tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Dekara tane verimi bakımından genotip x çevre etkileşimleri %1 düzeyinde önemli bulunmuştur. Denemede çevrelerin ortalama tane verimleri 81.9-191.9 kg/da arasında değişmiş, en yüksek verim Tokat-Tahtoba’da, en düşük verim ise Tokat-Zile’de 2002 yılında elde edilmiştir. Çeşitlerin tane verimleri 94.9-153.1 kg/da arasında değişmiş, en yüksek tane verimini Akçin-91, en düşük ise Uzunlu-99 ve Küsmen-99 çeşitleri vermiştir. Tane verimi için çeşitlerin adaptasyon sınıfları incelendiğinde, Menemen-92, Aziziye-94, Sarı-98, Sıra Nohut ve Konya tipi genotipleri tüm çevrelere orta, Akçin-91’in tüm çevrelere iyi, İspanyol’un iyi çevrelere orta, Er-99 ile Gökçe’nin iyi çevrelere iyi, Aydın-92, Damla-89 ve İzmir-92’nin kötü çevrelere orta ve Uzunlu-99 ile Küsmen-99’un ise kötü çevrelere kötü uyum gösterdikleri belirlenmiştir. Çalışmada tane verimi bakımından Menemen-92 ve Aziziye-94 çeşitlerinin daha stabil olduğu tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler:

Nohut, genotip x çevre interaksiyonları, verim, stabilite

Determination of Genotype by Environment Interactions of some Chickpea (Cicer arietinum L.) Varieties

Fourteen chickpea varieties were grown in four locations (Tokat-Tahtoba, Tokat-Pazar, Tokat-Zile and Amasya-Gökhöyük) in 2001 and 2002 in order to determine their genotype by environment interactions. Trials were conducted in Completely Randomized Block Design with four replications. Seed yield per decare trait was studied. Location x variety interaction was significant at 1% of probability for seed yield. Seed yield, the most important trait, varied from 81.9 to 191.9 kg per decare. Of the locations, 2002-Tahtoba had the highest yield while 2002-Zile the lowest. Seed yield of the varieties varied from 94.9 to 153.1 kg/da. Akçin-91 had the highest but Uzunlu-99 and Küsmen-99 the lowest seed yield. When adaptation classes of the varieties were considered, Menemen-92, Aziziye-94, Sarı-98, Sıra Nohut and Konya had moderate adaptation to all environments, Akçin-91 had good adaptation to all environments, İspanyol had moderate adaptation to good environments, Er-99 and Gökçe had good adaptation to good environments, Aydın-92, Damla-89 and İzmir-92 had moderate adaptation to poor environments, and Uzunlu-99 and Küsmen-99 had poor adaptation to poor environments. According to yield stability parameters, Menemen-92 and Aziziye-94 were the most stable varieties.
Keywords:

Chickpea, genotype by environment interactions, yield, stability,

PDF

___

  • Açıkgöz, N. ve Açıkgöz, N., 1994. Nohutta Farklı Ekim Zamanı ve Çeşitlerde Verimin Oluşumunda Etkili Olan Özelliklerin Path Analizi ile İrdelenmesi. Tarla Bitkileri Kongresi, Cilt I, İzmir, 121-125.
  • Akçin, A., 1988. Yemeklik Dane Baklagiller. S.Ü. Zir.Fak. Yayınları No: 8, Konya.
  • Akdağ, C., 2001. Tokat’ta Yüksek Verim Sağlayacak Nohut Çeşitleri İle Ekim Zamanlarının Belirlenmesi. GOÜ. Zir.Fak. Yayınları No:59, Araştırma Serisi No:19, Tokat.
  • Altınbaş, M., Sepetoğlu, H. ve Karasu, A., 1999a. Nohutta Verim Öğelerinin Farklı Çevre Koşullarında Verime Etkileri Üzerine Bir Araştırma. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi, Cilt III, Adana, 348-353.
  • Altınbaş, M., Karasu, A. ve Sepetoğlu, H., 1999b. Yeni Geliştirilen Nohut Hatlarının Verim ve Uyum Yetenekleri Üzerinde Bir Araştırma. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi, Cilt III, Adana, 330-335.
  • Anonim, 2006. http\\www.fao.org.com.
  • Azkan, N., 1989. Yemeklik Tane Baklagiller. U.Ü. Zir.Fak. Ders Notları No: 40, Bursa.
  • Bozoğlu, H., 2000. Kuru Fasulyede (Phaseolus vulgaris L.) Bazı Tarımsal Özelliklerinin Genotip x Çevre Interaksiyonları ve Stabilitelerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Turk. J. Agric. Forest., 24, 211-220.
  • Bressani, R. and Elıas, L.G. 1988. Seed Quality and Nutrional Goals in Pea, Lentil, Faba Beans and Chickpea Breeding. Cool Season Food Legumes, Kluwier Academic Publishers, 381-404.
  • Chandra, S., Sohoo, M.S. and Singh, K.P., 1971. Genotype x Environment Interaction for Yield in Gram. J. Res, Punjab Agric. Unıv., 8, 165-168.
  • Demir, İ ve Tosun, M., 1991. Buğdayda Stabilite İstatistikleri ve Stabilite Üzerine Araştırmalar. E.Ü. Zir.Fak. Dergisi, 28(1), 7-24.
  • Düzgüneş, O., Kesici, T., Kavuncu, O. ve Gürbüz, F., 1987. Araştırma ve Deneme Metotları. A.Ü. Zir.Fak. Yayınları No: 1021, Ankara.
  • Eberhart, S.A. and Russel, W.A., 1966. Stability Parameters for Comparing Varieties. Crop Science, 6, 36-40.
  • Finlay, K.W. and Wilkinson, G.N., 1963. The Analysis of Adaptation a Plant-Breeding Programme. Aust. J. Agric. Res., 14, 742-754.
  • Gencer, O. ve Kıllı, F., 1994. Gossypium hirsitum L. türü 12 Pamuk Genotipinin Lif Verimleriyle Teknolojik Özelliklerine İlişkin Stabilite Analizleri ve Uyum Yetenekleri Üzerine Bir Araştırma. Tarla Bitkileri Kongresi, Cilt II, İzmir, 231-234.
  • Işık, Y., 1992. Konya Ekolojik Şartlarında Azotlu- Fosforlu Gübre Uygulamaları ve Bakteri İle Aşılamanın, Nohut Çeşitlerinin (C. arietinum L.) Dane Verimi, Danenin Kimyasal Kompozisyonu ve Morfolojik Özellikleri Üzerine Etkileri Konusunda Bir Araştırma. TKB, KHGM, Konya Köy Hizmetleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları Genel Yayın No: 150, Rapor Seri No: 123, Konya.
  • Lin, C. S., Binns, M.R. and Lefkovitch, L.P., 1986. Stability Analysis: Where Do We Stand? Crop Science, 26, 894-899.
  • Mart, D., 2000. Çukurova Koşullarında Nohut (Cicer arietinum L.)’da Bazı Önemli Özellikler Yönünde Genotip x Çevre İnteraksiyonları ve Uyum Yeteneklerinin Saptanması Üzerine Bir Araştırma. Ç.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Adana.
  • Özdemir, S ve Engin, M., 1996. İri Taneli Bazı Nohut Çeşitlerinin Analizleri. Turkısh Journal of Agriculture and Forestry, 20 , 157-161. Bölgesinde Stabilite
  • Saxena, M.C. and K.B., Sıngh, 1985. The Chikpea. (Chapter7: Genetics of Chikpea, F.J. Muehlbauer and Wallingford, Oxon OX10 8DE, UK. İnter.Cent..Sales,
  • Sepetoğlu, H., 1994. Yemeklik Dane Baklagiller. E.Ü. Zir.Fak. Yayınları No: 24, İzmir.
  • Shah, R.M., Pathak, A.R., Zaveri, P.P., Patel, J.A. and Patel, P.K., 1983. Genotype x Environment Interaction and Stability Analysis for Yield in Chickpea. Inter. Chickpea Newsletter 8, 9-10.
  • Singh, L., Sharma, D., Baghel, S.S., Tomar, G.S. and Mıshra, P.K., 1974. Estimation of Genetic and Environmental Variability in Bengal Gram. Sabrao Jour., 6: 207-211.
  • Singh, V. and Singh, F., 1989. Genetic Diversity and Stability in Chickpea. Ind. J. Genet, 49 (3), 349-353.
  • Singh, K.B. and Bejıga, G., 1990. Analysis of Stability For Some Characters in Kabuli Chickpea. Euphytica 49, 223-227.
  • Şehirali, S. ve Özgen, M., 1988. Bitki Islahı. A.Ü. Zir.Fak. Yayınları:1059, Ders Kitabı: 310, Ankara.
  • Toker, C. ve Çağırgan, İ.M., 1996. Kışlık Nohut (Cicer arietinum L.) Ekimi ve Islah Yaklaşımları. Akdeniz Üniv.Zir.Fak.Dergisi, 9, 123-137.
  • Toker, C., 1998. Adaptation of Kabuli Chickpeas (Cicer arietinum L.) to the Low and Highlands in the West- Mediterranean Region of Turkey. Turkısh Journal of Field Crops: 3, 10-15.
  • Yates, F. and Cochran, W.G., 1938. The analysis of groups of experiments. J. Agric. Sci. 28, 556–580.
  • Yılmaz, G. ve Tuğay, M.E., 1999. Patateste Çeşit x Çevre Etkileşimleri. I. Stabilite Parametreleri Yönünden İrdeleme. Turkısh Journal of Agriculture and Forestry , 23, 97-105.
  • Yurtsever, N., 1984. Deneysel İstatistik Metotları. TKB KHGM Yayınları, Ankara.
Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi-Cover
  • ISSN: 1300-2910
  • Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
  • Başlangıç: 1985
  • Yayıncı: Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi Yayın Ofisi
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Tokat ili merkez ilçede domates yetiştiren işletmelerde riskli koşullarda işletme organizasyonun belirlenmesi. gerçek sapmaların minimizasyonu uygulaması

Orhan GÜNDÜZ, Kemal ESENGÜN

Tokat İli Merkez İlçede Domates Yetiştiren İşletmelerin Risk Davranışına Göre Sosyo-Ekonomik Analizi

Orhan GÜNDÜZ, Kemal ESENGÜN

Bazı Nohut (Cicer arietinum L.) Çeşitlerinin Genotip x Çevre İnteraksiyonlarının Belirlenmesi

Oral DÜZDEMİR, Cevdet AKDAĞ

Gümrük birliğinin Türkiye' nin Avrupa Birliği (15) ile dış ticaret üzerine etkileri

Orhan GÜNDÜZ, Kemal ESENGÜL

Samsun İli Tarım İşletmelerinin Sermaye Yapısı

Ahmet YULAFÇI

Tokat Merkez İlçede Yetiştirilen Bazı Yerel Elma (Malus communis L.) Çeşitlerinin Fenolojik ve Pomolojik Özelliklerinin Belirlenmesi

Yemliha EDİZER, Tuba BEKAR

Antepfıstığı (Pistacia vera L.) Kabuklu ve İç Meyvesinin Bazı Fiziksel Özelliklerinin Belirlenmesi

EBUBEKİR ALTUNTAŞ, Alper MUTLU