İsmail KERVANKIRAN, Mehmet Fatih BAĞMANCI

Turizm Hareketliliğine Karşı İstikametten Bakmak: Türkiye’den Yurt Dışına Olan Seyahatlerin Görünümü

Günümüzde bir milyardan fazla insan uluslararası seyahatlere katılmaktadır. Türkiye’yi her yıl dünyanın farklıülkelerinden milyonlarca turist ziyaret etmekle birlikte, Türkiye’den de dünyanın farklı ülkelerine olanseyahatlerin sayısı gittikçe artmaktadır. Ancak Türkiye’den yurt dışına olan seyahatlerin niceliğinde veniteliğinde meydana gelen değişimi ele alan akademik çalışmalar sınırlıdır. Türkiye turizmini bir bütün olarakanlamak için, Türkiye’ye olan turist akışı yanında, karşı istikametten bakarak Türkiye’den yurt dışına olanturizm hareketliliğini de incelemek gerekir. Bu çalışmanın amacı, son yıllarda sosyal bilimler içerisinde gelişenve hareketliliğin karşılıklı ilişkiler içerdiğini öne süren “Mobilite Teorisi” çerçevesinde değerlendirmek veTürkiye’den yurt dışına yapılan seyahatlerin görünümünü, gelişim sürecini, zamansal ve mekânsal değişiminive hareketliliğe etki eden dinamikleri incelemektir. Çalışmanın verileri 1970-2019 yılları arası Türkiye’denyurt dışına seyahat amaçlı olarak çıkanları kapsamakta olup, veriler TÜİK, Kültür ve Turizm Bakanlığı veDünya Turizm Örgütü’nden elde edilmiştir. Çalışmada, Türkiye’nin uluslararası turizm faaliyetlerine görekonumu, seyahatlerin farklı veya ortak yönleri ve değişen turizm hareketlerinin toplumsal, kültürel, ekonomikve politik yönü değerlendirilmiştir. Buna göre, Türkiye’de 1970’lı yıllarda seyahat amaçlı yurt dışına çıkanvatandaş sayısı 500 bin civarında iken, 2019’da 10 milyon seviyesine yaklaşmış, uluslararası hareketliliğebenzer şekilde “gezi, eğlence, sportif ve kültürel faaliyetler” amaçlı seyahatler artmış, seyahat edilen ülketercihlerinde akrabalık, komşuluk ilişkileri ve mekânsal yakınlık etkili olmuş, ancak kişi başı seyahatharcamaları azalmıştır. Bununla birlikte, gelişmiş ülkelerde yurt dışına seyahat edenlerin toplam nüfusaoranlarının %40’ların üzerindeyken Türkiye’de bu oranın %10’larda kalması, seyahate katılan kadınlarınoranının düşük olması ve karşılıklı gerçekleşen turizm hareketliliğinin toplumsal yansımaları, üzerindetartışılması gereken konulardır..

A Look at Tourism Mobility from the Opposite Direction: An Overview of Travelling Abroad from Turkey

different countries every year while the number of trips made from Turkey to different countries is increasing steadily. However, the number of studies addressing changes occurring in the quantity and quality of the traveling abroad from Turkey in the academic field is limited. In order to understand Turkey's tourism as a whole, it is necessary to look from the opposite direction and also examine the outgoing tourism mobility from Turkey in addition to the flow of tourists to Turkey. The aim of this study is to examine the dynamics that influence the outlook, the development process, temporal and spatial change and mobility of traveling abroad from Turkey within the framework of the "Mobility Theory" which has been developed in social sciences in recent years and suggests that mobility includes reciprocal relations. The data of the study covers travel abroad from Turkey between the years 1970-2019 obtained from TurkStat, the Ministry of Tourism and Culture and the World Tourism Organization. Turkey's position in international tourism activities, the common and different aspects of traveling and the social, cultural, economic and political aspects of changing tourism mobility have been evaluated in the study. Accordingly, while the number of citizens traveling abroad in the 1970s in Turkey was around 500 thousand, this figure approached the 10 million level in 2019; in a manner similar to international mobility, trips for "travel, entertainment, sports and cultural activities" have increased, kinship, neighborhood relations and spatial proximity have been effective in country preferences, however travel expenses per person have decreased. In the meantime, the ratio of those traveling abroad to the total population is over 40% in developed countries while this rate remains at 10% in our country, the rate of women participating in travel is low, and the social reflections of mutual tourism mobility are issues which need to be discussed.

PDF

___

Aykaç, A. (2009). Yeni İşler, Yeni İşçiler: Turizm Sektöründe Emek. İstanbul: İletişim Yayınları.
Balkır, C. ve Südaş, İ. (2014). Guests and Hosts: European Retirees in Coastal Turkey. Insight Turkey. 16(4), 123-142.
Bauman, Z. (2017). Akışkan Modernite, (3. Baskı), (S. O. Çavuş, Çev.), İstanbul: Can Yayınları. (2000)
Bauman, Z. (2018). Küreselleşme: Toplumsal Sonuçları, (8. Baskı), (A. Yılmaz, Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları. (1998)
Bilgili, M. (2017). Coğrafyanın Bilimsel Kimliğine Postyapısalcı Bir Yaklaşım. Marmara Coğrafya Dergisi, (35), 101-109.
Bilgili, M. (2020). Coğrafyada Mekân Felsefesi Üzerine Yaklaşımlar. International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), (41), 88-102.
Birenboim, A. (2016). New Approaches To The Study Of Tourist Experiences İn Time And Space. Tourism Geographies, 18(1), 9-17.
Boorstin, D.J. (1992). The Image: A Guide to Pseudo-Events in America, New York: Vintage Books.
Cohen, E. ve Cohen, S. A. (2015). A Mobilities Approach To Tourism From Emerging World Regions. Current Issues in Tourism, 18(1), 11-43.
Cohen, S. (2010). Searching For Escape, Authenticity And İdentity: Experiences Of Lifestyle Travellers. In M. Morgan, P. Lugosi ve J.R.B Ritchie (Eds.), The Tourism And Leisure Experience: Consumer And Managerial Perspectives (27-42). Bristol: Channel View Publications.
Coles, T. (2015). Tourism Mobilities: Still A Current İssue İn Tourism? Current Issues in Tourism, 18(1), 62-67.
Coles, T. ve Hall, M. (2006). The Geography Of Tourism İs Dead. Long Live Geographies Of Tourism And Mobility. Current Issues in Tourism, 9(4-5), 289-292.
Coles, T., Duval, D. T. ve Hall, C. M. (2012). Tourism, Mobility, And Global Communities: New Approaches To Theorising Tourism And Tourist Spaces. In Global Tourism (s. 476-494). Routledge.
Coles, T., Hall, C. M. ve Duval, D. T. (2005). Mobilizing Tourism: A Post-Disciplinary Critique. Tourism Recreation Research, 30(2), 31-41
Cresswell, T. (2006). On The Move: Mobility İn The Modern Western World, Taylor ve Francis, New York: Routledge, Cresswell, T. (2011). Mobilities I: Catching Up. Progress in Human Geography, 35(4), 550- 558.
Deniz, A. ve Özgür, E. M. (2013). Antalya'daki Rus Gelinler: Göçten Evliliğe, Evlilikten Göçe, Sosyoloji Dergisi, 3(27), 151-175.
Deniz, A. ve Özgür, E.M. (2020). Mixed marriage and transnational marriage migration in the grip of political economy: Russian-Turkish Case, Turkish Studies, DOI: 10.1080/14683849.2020.1763797
Dilek, S. E. ve Dilek, N. K. (2017). Dünyada ve Türkiye’de Yaşanan Olayların Turizme Yansımaları: 1960'tan Günümüze Tarihsel Bir Değerlendirme. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(2), 1083-1108.
Dogru, T. ve Sirakaya-Turk, E. (2018). Modeling Turkish outbound tourism demand using a dynamic panel data approach, Tourism and Hospitality Research, 18(4), 411–414. DOI: 10.1177/1467358416663822
Duman, T. ve Kozak, M. (2013). Türk Turizm Ürünü: Rekabet ve Farklılaştırma. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 24(1), 109-121.
Eğilmez, M. (2018). Değişim Sürecinde Türkiye: Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Sosyo-Ekonomik Bir Değerlendirme. Remzi Kitabevi.
Ekiz Gökmen, Ç. (2011). Türk Turizminin Yabancı Gelinleri: Marmaris Yöresinde Turizm Sektöründe Çalışan Göçmen Kadınlar, Çalışma ve Toplum, 1(28), 201-231.
Ekiz Gökmen, Ç. (2018). Turizm Sektöründe Göçmen Emeği: Nitelikli Emek mi? Ucuz Emek mi? Çalışma ve Toplum, 1(56), 139-166.
Elliott, A. ve Urry, J. (2010). Mobile Lives. Taylor ve Francis Group, New York: Routledge.
Endres, M., Manderscheid, K. ve Mincke, C. (Ed.). (2016). The Mobilities Paradigm: Discourses And İdeologies. Taylor ve Francis, New York: Routledge.
Erkuş Öztürk, H. ve Eraydın, A. (2010). Environmental governance for sustainable tourism development: Collaborative networks and organisation building in the Antalya tourism region. Tourism Management, (31), 113–124.
Etzo, I., Massidda, C. ve Piras, R. (2014). Migration and outbound tourism: Evidence from Italy. Annals of Tourism Research, (48), 235-249.
Fussell, P. (1982). Abroad: British Literary Traveling between the Wars, New York and Oxford: Oxford University Press.
Gozgor, G. ve Demir, E. (2018). The Effects of Economic Policy Uncertainty on Outbound Travel Expenditures. Journal of Competitiveness, 10(3), 5–15. https://doi.org/10.7441/joc.2018.03.01
Gössling, G. ve Schulz, U. (2005). Tourism-Related Migration in Zanzibar, Tanzania, Tourism Geographies, 7(1), 43-62, DOI: 10.1080/1461668042000324058
Gul, K., Aksit Asik, N. ve Gurbuz, A.K. (2014). The Effect of Global Economic Crisis on Turkish Tourism Demand and a Review for the Period 2003-2013. Journal of World Economic Research. 3(6-1), 22-32. doi: 10.11648/j.jwer.s.2014030601.14
Halıcıoğlu, F. (2010). An econometric analysis of the aggregate outbound tourism demand of Turkey. Tourism Economics, 16(1), 83-97.
Hall, C. M. (2005). Reconsidering The Geography Of Tourism And Contemporary Mobility. Geographical Research, 43(2), 125-139.
Hall, C. M. (2015). On The Mobility Of Tourism Mobilities, Current Issues in Tourism, 18(1), 7-10.
Hall, C. M. ve Williams, A.M. (2002). “Conclusions: Tourism-Migration Relationships,” İçinde Michael C. Hall and Allan M. Williams (edt.), Tourism and Migration: New Relationships Between Production and Consumption, (s. 277-289). London: Kluwer Academic Publishers.
Hall, C. M. ve Lew, A.A. (2009). Understanding and Managing Tourism Impacts: an Integrated Approach, New York-USA: Routledge.
Hall, C. M. ve Page, S. J. (2014). The Geography Of Tourism And Recreation: Environment, Place And Space. Taylor ve Francis, New York: Routledge.
Hannam, K., Butler, G. ve Paris, C. M. (2014). Developments And Key İssues İn Tourism Mobilities. Annals Of Tourism Research, (44), 171-185.
Hannam, K., Sheller, M. ve Urry, J. (2006). Mobilities, İmmobilities And Moorings. Editorial. Mobilities, 1(1), 1-22.
Kalkınma Bakanlığı, (2018). On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023), Turizm Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara
Kervankıran, İ. ve Çuhadar, M. (2017). Türkiye’de İç Turizmin Gelişimi ve Mekânsal İstatistik Yöntemlerle Analizi. Turizm Akademik Dergisi, 4(2), 1-18.
Kervankıran, İ., Sert Eteman, F. ve Çuhadar, M. (2018). Türkiye’de iç turizm hareketlerinin sosyal ağ analizi ile incelenmesi. Turizm Akademik Dergisi, 5(1), 29-50.
Kervankıran, İ. ve Şardağ, A. (2019). Türkiye’de Turizm Coğrafyası Araştırmaları: Lisansüstü Tezlere Yönelik Bir İçerik Analizi, International Journal of Geography and Geography Education, (39), 151-170.
Kervankıran, İ., Sert Eteman, F. ve Şardağ, A. (2019). Türkiye’de Turizm Coğrafyası Araştırmalarında Disipliner İlişkinin Sosyal Ağ Analizi ile İncelenmesi. Gaziantep University Journal Of Social Sciences, 18(3), 938-965.
Kervankıran, İ. ve İlban, K. (2019). Türkiye’den Turizm Amacıyla Yurt dışına Giden Kadınların Seyahat Motivasyonları. 20. Ulusal- 4. Uluslararası Turizm Kongresi, Eskişehir
Kozak, N., Kozak, M. ve Kozak, M. (2006). Genel Turizm. Ankara: Detay Yayıncılık.
Lanquar, R. (1991). Turizm-Seyahat Sosyolojisi. (Çev. Gülser Öztünalı Kayır), İstanbul: İletişim Yayınları.
Lefevre, H. (2014). Mekânın Üretimi (I. Erdügen Çev.), İstanbul: Sel Yayınları. (1974)
Lordoğlu, K. (2007). Türkiye’deki Çalışma Hayatının Bir Parçası Olarak Yabancı Çalışanlar, Çalışma ve Toplum, 3(14), 11-32.
Lowry, R. S. (1991). Framing the Authentic: The Modern Tourist and The Innocents Abroad New Orleans Review, 18(2), 18-28.
MacCannell, D. (1999). The Tourist: A New Theory of the Leisure Class, Berkeley: University of California Press.
Mutluer, M. ve Südaş, İ. (2008). Yurt dışında Yaşayan Türk Vatandaşlarının Türkiye Turizmine Katkısı ve Turizm Eğilimleri. Ege Coğrafya Dergisi, 17(1-2), 27-34.
Öksüz, M. (2019). Gürcistan'dan Türkiye'ye Döngüsel Emek Hareketliliği: Süreçler, Paternler ve Sonuçlar, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
Özgüç, N. (2017). Turizm Coğrafyası, (9. Baskı) İstanbul: Çantay Kitabevi.
Özgür, E.M. ve Deniz, A. (2015). Rusya ile Türkiye (Antalya) Arasında Turizme Dayalı Bir Göç Sistemi Oluşumu, İçinde L. Körükmez ve İ. Südaş (Edt.) Göçler Ülkesi, s. 69-94, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Purkis, S. (2008). Turizmle kalkınma ve kentlerin kimlik arayışları: Marmaris örneği, Muğla: Marmaris Ticaret Odası Ekonomi Yayınları-III.
Savage, M. (1988). The Missing Link? The Relationship Between Spatial Mobility And Social Mobility. British Journal Of Sociology, 554-577.
Sheller, M. ve Urry, J. (2004). Tourism Mobilities: Places To Play, Places in Play, Taylor ve Francis, New York: Routledge.
Sheller, M. ve Urry, J. (2006). The New Mobilities Paradigm. Environment And Planning A: Economy and Space, 38(2), 207-226.
Sheller, M. ve Urry, J. (2016). Mobilizing The New Mobilities Paradigm. Applied Mobilities, 1(1), 10-25.
Sheller, M. (2011). Cosmopolitanism And Mobilities Aldershot: Ashgate, s. 349-365.
Solmaz, S. A., Erdoğan, Ç. ve Sönmez, Ö.A. (2014). Sosyal Dışlanma ve Turizm İlişkisi: Türkiye’de Pasif Dış Turizm Bağlamında Bir İnceleme, Akademik Turizm ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 1(2), 95-104.
Song, H., Romilly, P. ve Liu, X. (2000). An empirical study of outbound tourism demand in the UK. Applied Economics, 32(5), 611-624.
Soyak, A. (2009). Türkiye’ye yönelik yabancı turizmin iktisadi etkileri, İstanbul: Derin Yayınları.
Südaş, İ. (2014). Biz Turist İstedik İnsanlar Geldi, İçinde A. Kaya (Edt.) Farklılıkların Birlikteliği Türkiye ve Avrupa’da Bir Arada Yaşama Tartışmaları, s. 121-150. İstanbul: Hiperlink Yayınları.
Telek, A. (2020). Artık Hepimiz Prekaryayız Tehlikeli ve Umutlu Gelecek, İstanbul: NoteBene Yayınları.
Tuncer, S. (2015). Dışarı Çıkmak: Özelden Kamusala Feminist Bir Saha Hikâyesi, Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Kültürel Çalışmalar Dergisi, 2(2), 30-58.
TÜİK, (2018, 2019, 2020). Yurt dışına Seyahat Amaçlı Giden Vatandaşlarımız ve Turizm Giderleri Araştırma Sonuçları 2017.
TÜİK, (2020). Turizm İstatistik, http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist Erişim Tarihi: 05.05.2020
Urry, J. (2009). Turist Bakışı, (E. Tataroğlu ve İ. Yıldız Çev.), Ankara: Bilgesu Yayınları. (2002)
Urry, J. (2010). Mobile Sociology 1. The British Journal Of Sociology, (61), 347-366.
Urry, J. (2012). Sociology Beyond Societies: Mobilities For The Twenty-First Century, Taylor ve Francis, New York: Routledge.
Urry, J. (2018). Mekânları Tüketmek, (3.Baskı) (R. G. Öğdül Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları. (1995)
UNWTO, (2020). World Tourism Barometer, https://www.unwto.org/world-tourismbarometer-n18-january-2020 Erişim Tarihi: 03.04.2020
Williams, A. M. (2012). Tourism, Migration and Human Capital: Knowledge and Skills at the Intersection of Flows. İçinde, Gartner, W.C. ve Hsu C. (edt.) The Routledge Handbook of Tourism Research, s. 251-264. London: Routledge.
Williams, A.M., King, R., Warnes, A. ve Patterson, G. (2000). Tourism and international retirement migration: New forms of an old relationship in southern Europe, Tourism Geographies, 2(1), 28-49, DOI: 10.1080/146166800363439
Williams, A.M. ve Hall, C.M. (2000). Tourism and migration: New relationships between production and consumption, Tourism Geographies, 2(1), 5-27, DOI: 10.1080/146166800363420
Williams, A.M. ve Hall, C. M. (2002). Tourism, Migration, Circulation and Mobility: The Contingencies of Time and Place, İçinde, Allan M. Williams and Michael C. Hall (edt.), Tourism and Migration: New Relationships Between Production and Consumption, s. 1-60. London: Kluwer Academic Publishers,
WTO, (2019). Annual R., https://www.wto.org/english/res_e/booksp_e/anrep19_e.pdf Erişim Tarihi: 04.04.2020
Yakar, M. ve Südaş, İ. (2019). Türkiye’de yabancı nüfusun yeni coğrafyaları. Ege Coğrafya Dergisi, 28(2), 129-164.
Yanardağ, M. Ö. ve Avcı, M. (2012). Turizm Sektöründe İstihdam Sorunları: Marmaris, Fethiye, Bodrum İlçeleri Üzerine Ampirik Bir İnceleme, Ege Stratejik Araştırmalar Dergisi, 3(2), 39-62.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, (11. Baskı) Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yolal, M. (2018). Turistik Alanlarda Mekân Tasarımı (Edt. Semra Günay Aktaş)
İçinde. Mekânsal Hareketlilik ve Turizm, 98-125, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Http://Tuik.Gov.Tr/Pretablo.Do?Alt_İd=1072 Erişim Tarihi: 03.12.2019
Https://Data.Wto.Org/ Erişim Tarihi: 04.04.2019
Https://Databank.Worldbank.Org/Home Erişim Tarihi: 04.04.2019
Https://Stats.Oecd.Org/İndex.Aspx?R=18140 Erişim Tarihi: 05.04.2019
http://www.turob.com/tr/istatistikler/unwto---uluslararasi-turist-gelisleri-2019-yilinda-15- milyar-oldu (Erişim Tarihi: 23.04.2020)
https://www.e-unwto.org/doi/pdf/10.18111/9789284421152 Erişim Tarihi: 06.04.2020