Modern Osmanlı Diplomasisine Geçiş Sürecinde Kıbrıs(1876-1908)

Kıbrıs, XIX. yüzyılda başta Rusya, İngiltere, Fransa ve ABD olmak üzere birçok yabancı devlet tarafından takip edilen bir coğrafyaydı. Bu coğrafya, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'ndan sonra imzalanan Ayastefanos ve Berlin Antlaşmalarıyla Rusya-İngiltere arasındaki rekabetin odak noktası oldu. Bu dönemde Rusya, Doğu Anadolu; İngiltere de Kıbrıs adası üzerinde söz sahibi olmasına rağmen bunlar, Ermeni meselesini uluslararası kamuoyunun gündemine getirerek Osmanlı Devleti'ni uzun süre meşgul ettiler. Her türlü tedbire başvurmasına rağmen meydana gelen toplumsal ve siyasi olayların önünü alamayan Osmanlı Devleti, diplomatik açıdan çoğu zaman Batılı devletlerin baskısına ve tehdidine maruz kaldı. Bu ortamda başta Ermeniler olmak üzere çoğu Hristiyan ahali, Batılı devletlerden aldıkları cesaretle Osmanlı topraklarının muhtelif yerlerinde terör faaliyetlerinde bulundular. Bu makalede, bahsedilen gelişmeler doğrultusunda 1876-1908 yılları arasında Kıbrıs'la ilgili meydana gelen diplomatik gelişmeler ele alınmaya çalışıldı

Cyprus in the Process of Transition to Modern Ottoman Diplomacy (1876-1908)

Cyprus in the 19th century was attractive for many states such as Russia, United Kingdom, France, the United States of America. San Stefano and Berlin treaties signed after Ottoman-Russian War treated Cyprus as well, since its geographical position made it attractive both to Russia and the United Kingdom. During this period, despite almost all precautions, Ottoman Empire was not enable to prevent social political events, which were mainly a result of different diplomatic treatments and pressure from west coutnries. In these circumsrances, some Christian groups, like Armenians encouraged by some European states displayed destructive activites in various parts of the Ottoman Empire. In this article, we will discus the diplomatic developments and their outcomes related to Cyprus during the period Abdulhamid II.

PDF

___

Alasya, H. Fikret. (1964). "İngiliz İdaresinde Tatbik Edilen Politika". Kıbrıs ve Türkler. Ankara. 3/B2: 68-96.
Ali Fuad. (1928). Rical-i Muhimme-i Siyasiye. İstanbul: Yeni Matbaa.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Dâhiliye Tesri-i Muamelat ve Islahat Komisyonu Muamelat [DH.TMIK.M.]: 2/87, 25/L/1313; 6/27, 12/Z/1313; 11/52, 23/S/1314; 27/50, /R/1314; 42/33, 06/C/1315; 265/42, 19/S/1326.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Hariciye Nezâreti / Siyasi, [HR.SY.S.]: 10336, 55, /Ra/1286; 50069/12, 16/Z/1221; 903, 26, 04/Za/1269.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Hatt-ı Hümâyun [HAT.]: 6971, 16/Z/122.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), İrâde Hariciye [ İ.HR.]: 6703, 27/N/1272.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Sadâret Hususî Maruzât Evrakı [Y.A.HUS.]: 327/115 /Za/1312.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Yıldız Adliye ve Mezâhib Nezâreti Maruzatı Y.PRK.AZN.]: 24/35, 2/C/1323.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Yıldız Evrakı Umum Vilayetler Tahriratı [Y.PRK.UM.], /71, 25/L/1313; YPRK.UM., 37/45 09/L/1314.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Yıldız Sadaret Mütenevvia Maruzat [Y.MTV.]: 143/18, /M/1314.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Yıldız Tahrirat-ı Ecnebiye ve Mabeyn [Y.PRK.TKM.]: /34, 09/Ca/1312.
Binark, İsmet. (2005). Asılsız Ermeni İddiaları ve Ermenilerin Türklere Yaptıkları Mezalim.
Ankara: Ankara Ticaret Odası Yayınları. Bozkurt, Bekir. (2005). İngiltere'nin Kıbrıs Adası'nı İlhak Süreci, Ankara Üniversitesi, Sosyal
Bilimler Enstitüsü. Doktora Tezi. Davıdson, Modernizasyonu". Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi (OTAM). Ankara. : 849-861. H. (2000). "Tanzimat Döneminde Osmanlı Diplomasisinin
Demiryürek, Mehmet. (2006). "Ermeni Olayları ve Kıbrıs". Ermeni Araştırmaları, Ankara: 20- : 115-136.
Feller, Robert H. (1975). American Diplomacy, New York: W. W Norton & Company.
Feroz, Ahmed - Khan Yasamee. (1999). "Ottoman Diplomacy in the Era of Abdülhamid II
(1878-1908)". Çağdaş Türk Diplomasisi (200 Yıllık Süreç). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. 224-232.
Gazioğlu, Ahmet. (1960). İngiliz İdaresinde Kıbrıs (1878-1960). İstanbul: Ekin Basımevi.
Graves, P. Philip. (1999). İngilizler ve Türkler. Ankara: 21.Yüzyıl Yayınları.
Günay, Nejla. (2007) "Kıbrıs'ın İngiliz İdaresine Bırakılması ve Bunun Anadolu'da Çıkan
Ermeni Olaylarına Etkisi". Gazi Akademik Bakış. Ankara. I/1: 117-118. Hariciye Nezareti. (1335). Kıbrıs Meselesi. İstanbul: Hariciye Nezâreti Neşriyatı.
Hüseyin Nazım Paşa. (2003). Hatıralarım. İstanbul: Selis Kitapları.
Karal, Enver Ziya (2007). Osmanlı Tarihi [Birinci Meşrutiyet ve İstibdat Devirleri (1876- )]. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. VIII.
Karal, Enver Ziya. (1994). Osmanlı Tarihi [Nizam-ı Cedid ve Tanzimat Devirleri (1789-1856)].
Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, V. Karpat, Kemal H. (2010). Osmanlı Nüfusu (1830-1914). İstanbul: Timaş Yayınları.
Kıbrıs Türk Kültür Derneği. (1984). Kıbrıs'ın Tarihi Gelişimi ve Kuzey Kıbrıs Türk
Cumhuriyeti. Ankara: Kıbrıs Türk Kültür Derneği Yayınları. Kurat, Yuluğ Tekin. (1968). Henry Layard'ın İstanbul Elçiliği. Ankara: Ankara Üniversitesi
Dil-Tarih ve Coğrafya Fakültesi Yayınları. Mahmud Celaleddin Paşa. (1326). Mir'at-ı Hakikât, Dersaadet: Matbaa-yı Osmaniye. I.
Mahmud Celaleddin Paşa. (1327). Mir'at-ı Hakikât, Dersaadet: Matbaa-yı Osmaniye. III.
Nabi, Mehmet - Fahri Rumbeyoğlu. (1334). Kıbrıs Meselesi. İstanbul: Matbaa-i Âmire.
Ortaylı, İlber. (1981). II. Abdülhamit Dönemi'nde Osmanlı İmparatorluğu'nda Alman Nüfuzu.
Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi Yayınları. Ortaylı, İlber. (2016). İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı. İstanbul: Timaş Yayınları.
Osman Nuri Ergin. (1327). Abdülhamid-i Sani ve Devr-i Saltanatı (Hayat-i Hususiye ve Siyasiyesi). İstanbul: Kitaphane-i Islam ve Askerî. I.
Quataert, Donald. (2005). Osmanlı İmparatorluğu (1700-1922). İstanbul: İletişim Yayınları.
Sarınay, Yusuf. (2008). "Rusya'nın Türkiye Siyasetinde Ermeni Kartı (1878-1918)". Gazi
Akademik Bakış. Ankara. I/2: 69- 76. Serbestoğlu, İbrahim. (2014). Osmanlı Kimdir? Osmanlı Devleti'nde Tabiiyet Sorunu. İstanbul: Yeditepe Yayınları.
Serbestoğlu, İbrahim. (2014). "Yunanistan'a Geçiş Sürecinde Teselya Müslümanlarının
Durumu". Belleten. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. LXXVIII/283: 1075-1097.
Shaw, Stanford J. - Ezel Kural Shaw. (1983). Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye.
İstanbul: E Yayınları. II. Sonyel, Salahi R. (1978). "İngiliz Dışişleri Bakanlığı Belgelerine Göre Osmanlı Padişahı 48
Saat İçinde Kıbrıs'ı İngilizlere Nasıl Kiraladı?". Belleten. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. XLII/168: 725-741. Şafak, Nurdan. (2006). Bir Tanzimat Diplomatı Kostaki Musurus Paşa (1807-1891), Marmara
Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Basılmamış Doktora Tezi. Şahin, İsmail. (2016). "İngiltere'nin Akdeniz Siyasetinde Kıbrıs (1580-1878)", Asya Minor Studies, Kilis. 4/7: 149-176.
Tuncer, Hüner. (2005). Eski ve Yeni Diplomasi. Ankara: Ümit Yayıncılık.
Türk Tarih Kurumu. (2008). Muâhedât Mecmuası. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. IV.
Türkgeldi, Ali Fuat. (1987). Mesâil-i Mühime-i Siyasiyye. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. II.
Uçarol, Rıfat. (1978). 1878 Kıbrıs Sorunu ve Osmanlı-İngiliz Anlaşması (Adanın İngiltere'ye Devri). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
Ünal, Şeref. (2011). Uluslararası Hukuk Açısından Ermeni Meselesi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Yücel, Yaşar - Ali Sevim. (1992). Türkiye Tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.