Millî Mücadele’de Güney Cephesinde Kılıç Ali Bey’in Faaliyetleri

Mondros Mütarekesi’nin ardından Güney Anadolu önce İngilizlerin sonra da Fransızların işgaline uğramıştı. Özellikle Fransız işgaliyle birlikte Fransızlar tarafından bölgede bir Ermeni çoğunluğu oluşturma çabasına girilmişti. Fransız ordusunda yer alan Ermeni taburlarıyla birlikte yerli Ermenilerin çoğunluğu da Fransızlarla birlikte hareket etmekteydiler. Fransızların bölgeye gelmeye başladıkları tarihlerde toplanan Sivas Kongresi’nde de Fransız-Ermeni birlikteliği ve bölge üzerindeki Ermeni hedefleri hususuna vurgu yapılmaktaydı. Ayrıca kongre ülke genelindeki tüm direniş örgütlerinin Sivas’ta teşkil edilen Heyet-i Temsiliye’ye bağlanması kararı alırken, Güney Anadolu’daki teşkilatlara daha fazla dikkat edilmesi ve önem verilmesi uyarısında bulunmuştu. Özel olarak Maraş ve Antep şehirleriyle ilgili tehlikelere vurgu yapılmış ve bu tehlikelerin önüne geçebilmek için iki şehrin Müslüman ahalisine çeşitli direktifler verilmişti. Bunlara ek olarak Mustafa Kemal Paşa tarafından Kılıç Ali Bey “Maraş ve Antep Havalisi Kuvâ-yı Milliye Kumandanlığı”na atanarak bölgeye gönderilmişti. Sivas Kongresi’nden itibaren vefatına kadar Mustafa Kemal Paşa’nın en yakınında bulunan kişilerden birisi olacak olan Kılıç Ali, bölgede de doğrudan Mustafa Kemal Paşa’ya bağlı olarak görev yapmıştı. 21 Ekim 1919’da Elbistan’a gelerek vazifesine başlayan Kılıç Ali, 4 Haziran 1920’ye kadar 7 ay boyunca Maraş ve Antep bölgesindeki savunmayı idare etmiş, Fransız-Ermeni birliklerine karşı millî güçleri kuvvetlendirmeye çalışmıştı. Bu makalede Kılıç Ali Bey’in Maraş ve Antep savunmasındaki faaliyetleri ve bölgedeki ahali ile ilişkileri incelenecektir.

Anahtar Kelimeler:

Kılıç Ali Bey, Millî Mücadele, Sivas Kongresi, Kuva-yı Milliye

Kılıç Ali Bey’s Service on the Southern Front During the National Struggle

Following the Armistice of Mudros, Southern Anatiolia was occupied by Britain and then by the French army. Especially during the French occupation, the French forces tried to create an Armenian majority in the region. Along with the Armenian battalions in the French army, the majority of the local Armenians were acting together with the French. The Sivas Congress, which was convened in the days when the French reached up to the region, also emphasized the French-Armenian alliance and the Armenian targets regarding the region. While the Congress decided that all the resistance organizations in the country should be attached to the Delegation of Representatives in Sivas, it has also underlined that more attention and importance should be given to the organizations in Southern Anatolia. In particular, the dangers in the cities of Maraş and Antep were emphasized and various directives were given to the Muslim auctions of these cities in order to prevent these threats. Together with these, Kılıç Ali Bey was appointed as "Commander of National Forces at Maraş and Antep Regions" by Mustafa Kemal Pasha and sent to the region. Kılıç Ali, who will later become one of the closest people to Mustafa Kemal Paşa from Sivas Congress to his death, served directly to Mustafa Kemal Pasha in the region. Kılıç Ali, who arrived Elbistan on October 21, 1919, commanded the defenses in Maraş and Antep regions for 7 months until June 4, 1920 and tried to strengthen national forces against French-Armenian troops. In this article, the activities of Kılıç Ali in the defense of Maraş and Antep and his relations with the local people will be examined.

Keywords:

Kılıç Ali Bey, The National Struggle, Sivas Congress, The National Forces,

PDF

___

Askerî Tarih Belgeleri Dergisi (A.T.B.D.), (Ocak 1997), Yıl: 46, Sayı: 43, Ankara.
Harb Tarihi Vesikaları Dergisi (H.T.V.D.), (Eylül 1955), Yıl: 4, Sayı: 13, E. U. Basımevi, Ankara.
, (Aralık 1955), Yıl: 4, Sayı: 14, E. U. Basımevi, Ankara.
, (Eylül 1956), Yıl: 5, Sayı: 17, E. U. Basımevi, Ankara.
Kavanin Mecmuası, (1925), Cilt: I, Maliye Vekâleti Yayını, Ankara.
Abadi, (1999), Türk Verdün’ü Gaziantep: Antep’in Dört Muhassarası, (Günümüz Türkçesine Aktaran: Şakir Sabri Yener), Gaziyurt Matbaası, Gaziantep.
Akbıyık, Y., (1999), Millî Mücadele’de Güney Cephesi (Maraş), Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara.
Atatürk’ün Sırdaşı Kılıç Ali’nin Anıları, (2005), (Derleyen: Hulûsi Turgut), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
Bayaz, H., (1994), Antep Savunması Günlüğü, (Yayına Hazırlayan: Alpay Kabacalı), Cem Yayınevi, İstanbul.
Bıyıklıoğlu, T., (1962), Türk İstiklal Harbi, I. Cilt, Mondros Mütarekesi ve Tatbikatı, Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, Ankara.
Budak, M., (2003), İdealden Gerçeğe, Misâk-ı Millî’den Lozan’a Dış Politika, Küre Yayınları, İstanbul.
Cahit, B., (1932), Gazinin 4 Süvarisi, Kanaat Kütüphanesi, İstanbul.
Çoker, F., (1995), Türk Parlamento Tarihi – Millî Mücadele Dönemi ve T.B.M.M. I. Dönem 1919-1923, III. Cilt – I. Dönem Milletvekillerinin Özgeçmişleri, Türkiye Büyük Millet Meclisi Vakfı Yayınları, Ankara.
Gömeç, S. Y., (2014), Türk’ün Kahramanlık Destanı: Antep, Berikan Yayınevi, Ankara.
Kılıç Ali, (1955), Kılıç Ali Hatıralarını Anlatıyor, Sel Yayınları, Ankara.
Lohânizâde Mustafa Nurettin, (1989), Gazi Antep Savunması, (Günümüz Türkçesi’ne Aktaran, Mehmet Ali Akidil), Kastaş A. Ş. Yayınları, İstanbul.
Özalp, Y., (1976), Mustafa Kemâl ve Millî Mücadele’nin İlk Zaferi, Kahramanmaraş Belediyesi Kültür Yayınları, Ankara.
, (2005), Ermeni İntikâm Alayı Maraş’ta, Kahramanmaraş Belediyesi Yayını, Kahramanmaraş.
Öztürk, A., (1994), Millî Mücadele’de Gaziantep, Geçit Yayınları, Kayseri.
Saral, A. H., (1986), Türk İstiklal Harbi, IV. Cilt, Güney Cephesi, Genelkurmay Başkanlığı Harp Tarihi Dairesi Resmî Yayınları, Ankara.
Ursavaş, A. S., (1988), Çukurova Faciaları ve Urfa’nın Kurtuluşu, (Günümüz Türkçesi’ne Çeviren: Mehmet Ali Akidil), Kastaş A. Ş. Yayınları, İstanbul.
Ünler, A. N., (1969), Türk’ün Kurtuluş Savaşında Gaziantep Savunması, Kardeşler Matbaası, İstanbul.
Üzel, S., (1952), Gaziantep Savaşının İç Yüzü, Doğuş Ltd. O. Matbaası, Ankara.
Yetkin, H., (1968), Gaziantep Tarihi ve Davaları, Gaziantep Kültür Derneği Yayınları, Gaziantep.
Can, F., (1963), “Gaziantep Müdafaasından Bir Sahife ...”, Yakın Tarihimiz, Cilt: IV, Sayı: 52, İstanbul, s. 398-399.
Güner, Z., (2007), “Antep Savunması ve Ali Şefik Özdemir Bey’in Faaliyetleri”, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 6, Zonguldak, s. 49-65.
Özdeğer, H., (1996), “Gaziantep”, Diyanet İslam Ansiklopedisi (DİA), Cilt: XIII, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul, s. 466-469.
Şahingöz, M., (Temmuz 1995), “Millî Mücadele Esnasında Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Yapılan Millî Birlik ve Beraberlik Mitingleri”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt: XI, Sayı: 32, Ankara, s. 417-432.
Şıvgın, H., (Mart 1988), “Mustafa Kemal’in Maraş’ın Kurtuluşu İçin Faaliyetleri”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 11, Ankara, s. 481-494.
Yetkin, H., (1962), “Gaziantep Müdafaasının Bilinmeyen Tarafları”, Yakın Tarihimiz, Cilt: II, Sayı: 19, İstanbul, s. 181-182.