İslam Dünyası’nda Bimaristanlar Ve Gelişme Süreçleri

İslam dünyasında sağlık alanında ilk çalışmalar Hz. Muhammmed(S.A.V) döneminde başlamış olup, Dört Halife Dönemi, Emeviler, Abbasi dönemlerinde en zirveye çıkmıştır. Halifeler bu konuda önemli hassasiyet göstererek bimaristanların inşa edilmesi için çevresindeki devlet adamları ve zengin kişileri de teşvik etmişlerdir. Bu bimaristanlarda hastalara bedava hizmet verilmesinin yanı sıra yatak, yemek, elbise, nekehat döneminde maddi destek gibi bir takım ek destek sağlanmıştır. Daha sonra bimaristanlar sabit olan, gezici, cüzzam bimaristanları, yabancı bimaristanları gibi bölümlere ayrılarak inşa edilmesinin yanı sıra kadın ve erkeklere ayrı hizmet veren kısımlar da ayrı olarak yapılmıştır. Bimaristanlar hastalara hizmet veren yerler olarak kullanılmasının yanı sıra Tıp eğitimi veren ve öğrenci yetiştiren bir kurum olmuştur. Bunun yanında içinde çok sayıda kitap bulunduran kütüphaneler de kurulup hizmet vermiştir. Bimarhanelerde doktorların iyi bir tıp eğitimi alarak mesleklerinde yeterli olmaları için her türlü imkân sağlanmıştır. Diğer taraftan bimarhanelerde çalışacak doktorlar sıradan doktor olmayıp eğitimlerinin yanında zorlu bir sınava tabi tutuluyordu. Nitekim Ayrıca doktorların maddi olarak belli bir yaşam standardına sahip olabilmeleri için de özel bütçeler ayrılmıştır. İslam dünyasında tıp alanında yapılan bu çalışmalar bugünkü tıp ilmine önemli katkılar sağlamış olup, özellikle Haçlı Seferleri sırasında Avrupa’lılar bu medeniyete tanıklık ederek faydalanma imkânı da bulmuşlardır. Bimaristanlar Ortaçağ İslam dünyasında belirli bölgelerde sınırlı kalmayıp, Bağdat’tan başlayarak, Şam, Kahire, gibi büyük şehirlere yayılmış, Endülüs Emevi Devleti ile de İspanya’da açılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Bimaristan, Tıp, Ortaçağ, İslam Dünyası, Sağlık Hizmetleri

İslam Dünyası’nda Bimaristanlar ve Gelişme Süreçleri

The first studies in the field of health in the Islamic world Hz. Muhammmed (S.A.V) period began, and the Four Caliphs, Umayyads, Abbas peaks in the peak period. The caliphs showed considerable sensitivity in this regard and they also encouraged the statesmen and the rich people to build bimaristan. In addition to providing free service to patients, bimaristan also provided additional support such as bed, food, dress, financial support during the recovery period. Later bimaristanlar fixed, mobile, leprosy bimaristanlar, foreign bimaristanları divided into sections such as the construction as well as separate parts of men and women were made separately. Bimaristanlar as a place to serve patients as well as medical education and student training has been an institution. In addition, many libraries containing books were installed and served. In Bimarhane, doctors provided a good medical education and provided every opportunity to be sufficient in their profession. On the other hand, doctors working in bimar were not ordinary doctors and were subjected to a tough test in addition to their training. In addition, special budgets are reserved for doctors to have a certain standard of living. These studies in the field of medicine in the Islamic world have made significant contributions to the current medical science, and especially during the Crusades Europeans have also been able to benefit from this civilization. Bimaristans have not been limited to certain regions in the medieval Islamic world, but have spread to major cities such as Damascus, Cairo, starting from Baghdad and opened in Spain with the Andalusian Umayyad State.

Keywords:

Bimaristan, Medicine, Medieval, Islamic World, Medical Services,

PDF

___

Referans1 A.M. Goıchon, İbn Sinâ Felsefesi ve Ortaçağ Avrupasındaki Etkileri, (Tercüme, İsmail Yakıt),Ötüken Yay., İstanbul,2000.
Referans2 Arslan Terzioğlu, “Bîmârhâne”, Diyanet İşleri İslam Ansiklopedisi, C. VI., Türkiye Diyanet Vakfı Yay., İstanbul, 1992, s.163.
Referans3 El Bağdadî, Abubekir Ahmed b. Ali, Tarih-i Bağdat, C.3., Darül Kutubü’l İlmiye, Beyrut, 2001.
Referans4 El Kalkaşandî Ebu’l Abbas Ahmed, Subhu’l Aşî fi Sınaatü’l-İnşa,(tahkik Yusuf El-Tavil), Darü’l Fikir Yay., C.1, Şam, 1987.
Referans5 El Mıkrızî, Takıyuddin Ahmed b. Ali, El Mevaiz Ve El-İtibar bi Zikr El-Hidad Ve’l Esâr, Kahire, Mektebetü’l Sakafe Ed Diniyye, C.3, 1987.
Referans6 El-Hatip, Hanife, El-Tıb İnde’l Arap, Darü’ssadr, Beyrut, 1988.
Referans7 El-Hicavî Musa b. Ahmed, El-İkna fi Fık’el İmam Ahmed, (Tahkik, Muhammed Es’seblî),, Darü’l Marife, C.2. Beyrut.
Referans8 El-Kıftî Cemaleddin Ali b. Yusuf, Tarihü’l Hükema Min Kitap Ahbarü’l Ulema, (Tahkik, İbrahim Şemseddin), Beyrut, 1903.
Referans9 El-Sıyotî Şemseddin Muhammed El Min Hacî, Cevher El-Okud Ve Main El-Kuda ve El-Şuud, Beyrut, 1996.
Referans10 El-Sibaî, Mustafa, Min Revaiyye Hadaratuna, Darü’sselam Litibaa, Kahire,1999.
Referans11 El-Tilmisanî, Takıyıddin Ahmed b. Ali, Nefhodtıb min Ğusnul Endelusî El-Ratib ve Zikr vezirahe lisanüddin El-Hatip, (Tahkik, İhsan Abbas), C.7, Beyrut, Darü’sadr, 1968.
Referans12 Ez Zehebi, Şemsüddin Muhammed b. Ahmed, El-İbar fi Habar men Abar, (Tahkik, Selehaddin El-Muncid), C.1, Darü’l Meşir, Kuveyt, 1984.
Referans13 Hamade Mahir, El-Mektebat fi El-İslam, Darü’l-Kutubü’l İlmiyye Yay., Beyrut, 1977.
Referans14 Yakut, Şıhabüddin Abdullah Yakut b. Abdullah, Muacem El-Buldan, C.4, Darü’s sadr, Beyrut, 1977.
Referans15 İbn Cübeyr, Muhammed b. Ahmed El-Endelüsî, Rıhle b. Cübeyr, (Tahkik, Muhammed Mustafa), Darü’l Kitap, Beyrut.
Referans16 İbn Ebi Asibia, Muvaffakıddin Ahmed b. Kasım, Uyun Enbâ fi Tabakatü’l Atıbba, (Tahkik, Nizar Rıza), Mektebetü’l Hayat, Beyrut.
Referans17 İbn Hişam, Ebu Muhammed Abdülmelik b. Hişam, Siretü’n Nebi, (Tahkik Muhyiddin Abdülhamid), C.1, Darü’l Kutup El-İlmiyye Yay., Kahire, 1990.
Referans18 İbn Kesir, Abu’l Fida İsmail b. Amr, El Bidaye Ve Nihaye, C.12, Beyrut, Mektebetü’l Maarif Yay., 1966.
Referans19 İbn Manzur Cemaleddin, Lisan-ıArap, C.6, Darüssadr Yay., Beyrut,1992.
Referans20 İlvan, Abdullah Nasıh, Maalim El Hadaret Fi El-İslam ve Esserehe fi El-Nahda El-Urubiyye, Kahire, Darürsselem Litıbaa, 1966.
Referans21 İsa Bey, Ahmed, Tarihü’l Bimaristanad Fi’l İslam, Dımaşk, Matbaa Et Temeddün El İslamiyye Yay., Şam, 1939.
Referans22 Mu’nis Enis Abdullah El-Ba’ba, El-Bimaristaned El-İslamiyye Hatta Nihaye El-Hilafe El Abbasiye(H.656-M.622-1258), ( Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İslam Üniversitesi, Gazze, 2009.
Referans23 Numan Sabit, El Cundiyye Fi El-Devle El Abbasiye, Bağdat mat., Irak, 1939.
Referans24 Sigrid Hunke, Avrupa’nın Üzerine Doğan İslâm Güneşi, (Çev. Servet Sezgin), Bedir Yay., İstanbul, 1972.