Adnan Doğan BULDUR, Ali MEYDAN, Şenay GÜNGÖR

Dede Korkut Destanlarının Kültür Coğrafyası

Dede Korkut Destanları, Türk Dili ve Edebiyatı, Türk Tarihi ve Türk Kültürü açısından son derece önemlidir. Bu destanlarda Türk dünyası içerisinde çok önemli bir yere sahip olan Oğuzlar’ın, Orta Asya’dan itibaren Anadolu’ya yerleştikleri süre boyunca gerek çevrelerindeki düşmanlarıyla yaptıkları savaşlar, gerekse kendi iç çekişmeleri ve kahramanlıkları anlatılır. Bu çalışmada, Dede Korkut destanlarındaki kültürel coğrafya unsurlarının tespit edilmesi amaçlanmıştır. Araştırma, bir durumu kendi sınırları içinde analiz etmek amacıyla durum çalışması yöntemiyle yürütülmüş, veri toplama aracı olarak da doküman analizinden yararlanılmıştır. Araştırmada tespit edilen kültürel coğrafya unsurlarının destanlarda nasıl geçtiği hakkında metin örnekleri verilmiştir. Kültürel coğrafya unsurlarını oluşturan din, aile ve toplum yapısı, günlük hayat, ekonomik özellikler, tabiat sevgisi, eğlenceler, yeme içme alışkanlıkları, avlanma ve savaşlar gibi hususlar destanların içerisinde farklı özellikleriyle yer almaktadır. Bütün bunlar Oğuzların yaşadıkları bölgenin coğrafi özellikleri ile oluşturdukları kültürleri arasındaki ilişkiyi de ortaya koyar. Ok atmak, ata binmek, avlanmak, güreşmek gibi sporları ve eğlenceleri, bu hareketli yaşamı ve mücadeleci bir toplum olmalarını destekleyen kültürel unsurlardır

Anahtar Kelimeler:

Dede Korkut Destanları, Oğuzlar, Kültür, Kültür Coğrafyası

Culture Geography of Dede Qorqut Epics

Dede Qorqut Epics are very important in terms of Turkish Language and Literature, Turkish History and Turkish Culture. In these epics, both the wars Oghuzs made with their enemies during the period when they settled in Anatolia, civil strives and heroisms of them as having an important place in Turkish world are narrated. In this study, it was aimed to determine the cultural geographical factors in Dede Qorqut epics. The research was carried out with case study method in order to analyze the case within its own borders, and document analysis was benefited as the data collection tool. In the research, text samples upon how determined cultural geographical factors were mentioned in these epics were provided. The aspects such as religion, family and society structure, daily life, economic properties, love of nature, entertaining, eating habits, hunting and wars creating the cultural geographical factors were included with their different properties in the epics. All these also revealed the relationship between the geographical properties of the areas where Oghuzs lived and the culture they created. Their sports and entertaining habits such as archery, horse riding, hunting and wrestling were the cultural factors supporting the fact that they had a contentious society.

Keywords:

Dede Qorqut Epics, Oghuzs, Culture, Cultural Geography,

PDF

___

Agacanov, S. G. (2002). Oğuzlar. İstanbul: Selenge Yayınları.
Akalın, Ş. H. (2006). Kitâb-ı Dede Korkut ve Anadolu Türk Destanlarından Saltuk- Nâme, http://turkoloji.cu.edu.tr/ESKI%20TURK%20DILI/akalin_saltukname.pdf (Erişim Tarihi: 10.05.2016).
Arı, Y. (2005). 20. Yüzyılda Amerikan Coğrafyasının Gelişimi. Y. Arı (Ed). 20. Yüzyılda Amerikan Coğrafyası: Genel Bir Değerlendirme içinde (3-19). Konya: Çizgi Kitabevi
Banarlı, N. S. (1971). Resimli Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: MEB.
Boratav, P. N. (1977). Korkut-Ata Maddesi, İslam Ansiklopedisi C.6: 860-866, İstanbul: MEB.
Emekli, G. (2006). Coğrafya, Kültür ve Turizm: Kültürel Turizm. Ege Coğrafya Dergisi, 15: 51-59.
Ergin, M. (2012). Dede Korkut Kitabı. İstanbul: Boğaziçi.
Genç, İ., Kılıç, A. & Aksoyak, İ. H. (2014). Dede Korkut Kitabı, Han’ım Hey. Ankara: TOBB.
Gökyay, O. Ş. (1973). Dedem Korkut’un Kitabı. İstanbul: MEB.
Gökyay, O. Ş. (1994). Dede Korkut. İslam Ansiklopedisi. C 9: 77-80. İstanbul: TDV.
Güngör, E. (2010). Kültür Değişmesi ve Milliyetçilik. İstanbul: Ötüken.
Haviland, W. A., Prins, H. E. L., Walrath, D. & McBride, B. (2008). Kültürel Antropoloji. (Çev. İnan Deniz Erguvan Sarıoğlu). İstanbul: Kaknüs.
Parekh, B. (2002). Çokkültürlülüğü Yeniden Düşünmek. Ankara: Phoenix.
Sakaoğlu, S. (1998). Dede Korkut Kitabı I. Konya: Selçuk Ün., Fen Edb. Fak. Yay. Nu:21.
Sepetçioğlu, M. N.(1997). Dedem Korkut’un Kitabı. İstanbul: İrfan.
Sümer, F. (2007). Oğuzlar. İslam Ansiklopedisi. (s. 323-330). Cilt: 33, İstanbul: TDV.
Sümer, F.(1999). Oğuzlar (Türkmenler). İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.
Taşağıl, A. (2015). Oğuzların Tarih Sahnesine Çıkışı Hakkında. İçinde: T. Gündüz & M. Cengiz (Ed.). 5. Uluslararası Türkiyat Araştırmaları Sempozyumu Bildiriler Kitabı. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü. 21-30.
Tümertekin, E. & Özgüç, N. (1997). Beşeri Coğrafya İnsan Kültür Mekan. İstanbul: Çantay.
Williams, R. (1993). Kültür (Çev. Suavi Aydın). Ankara: İmge.
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri.
Ankara: Seçkin Yayıncılık