19873

Antikçağ’da Cam Kap Formlarının Kullanımı Üzerine Bir Deneme

Antikçağdan günümüze cam üretimi ilk başlarda insanoğlunun süslenme ihtiyacını karşılamak için üretilmiş olsa da MÖ 16. yüzyıldan itibaren kap formu olarak karşımıza çıkmıştır. Kozmetik ve ilaç kabı, içki kabı, servis ve masa kapları, dini ritüellerde kullanılan kaplar vb. olarak karşımıza çıkan cam kap formları antikçağ boyunca çok farklı şekillerde kullanılmıştır. Oldukça zengin bir form çeşitliliğine sahip olan cam kaplar özellikle MÖ 1. yüzyıldan itibaren üfleme tekniğinin ortaya çıkması ile sayı olarak da artmıştır. Cam kapların üretilmeye başladığı dönemden itibaren farklı formlar üretilmiş ancak bu formlar en erken teknik olan iç kalıp tekniğinin elverdiği kadarıyla çoğaltılabilmiştir. Cam kap üretiminin erken dönemlerinde kapalı kaplar grubuna giren sürme şişeleri (kohl tube), amphoriskos, oinochoe, alabastron ve aryballos sıkça rastlanılan kap formları iken üfleme tekniğinin ortaya çıkması ile birlikte unguentariumlar, şişeler, bardaklar ve kase formları yaygınlaşmıştır. Cam üretimi erken evrelerinde daha zor bir iş olduğundan daha değerliydi ve az sayıda üretilmekteydi. Ancak Roma döneminden itibaren seri üretime geçilmiş ve cam kaplar herkesin evinde olabilen sıradan kaplar haline gelmiştir. Çalışma kapsamında camın kap olarak üretildiği MÖ 16. yüzyıldan itibaren hangi formlar üretilmiş ve ne amaçla kullanılmış bunlara değinilmiştir. Kap formları genel hatları ile incelenerek form ve işlevselliği konusunda bilgiler açıklanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Antikçağ, Cam Kap, Alabastron, Form, İşlev

An Article On The Use of Glass Vessel Forms in Antiquite Period

Although the production of glass was originally produced to meet the need for ornamentation of human beings since the Ancient times, it has emerged as vessel form since the 16th century BC. Glass vessel forms such as cosmetics jar and medicine container, service dish, utensil for tableware, vessels for religious rituals etc. were utilized in different forms throughout the Ancient age. The glass vessels that have several different forms have increasingly started to be produced by the blowing technique which was applied as glass production technique since especially 1st century BC. Different forms have been produced since the beginning of the production of glass vessels, but these forms have been produced more as far as the earliest technique can, the inner mold technique. In the early period of the glass vessel production, mascara bottles (kohl tube), amphoriskos, oinochoe, alabastron and aryballos can be frequently seen in glass vessel forms. Unguentaria, bottles, glasses and bowl forms became widespread with the emergence of the blowing technique. Glass production was more valuable in the early ages because it was difficult job and glass vessels were produced in fewer quantities. However, since the Roman period, serial production has been started and glass vessels have become common containers that can be found in every home. Within the scope of the study, the points that have been stated in the study such as which glass forms have been produced since the 16th century BC, which forms were produced and used for what purpose. The forms of the vessels have been examined in general and the information on form and functionality has been explained.

Keywords:

Ancient, Glass Vessel, Alabastros, Form, Function,

PDF

___

Akkurnaz F.B. (2016), Eski Yunan ve Roma Kaplar-İşlevler, Arkeoloji Sanat, İstanbul.Barag, D. (1985), Catalogue of Western Asiatic Glass in the British Museum, Vol. I, Trustees of the British Museum, London.Başaran, C. (1998), Arkeolojiye Giriş, Akademik Araştırmalar, Erzurum.Boardman, J. (2002), Kırmızı Figürlü Atina Vazoları, İstanbul. Bucovala, M. (1977), “Atestari Arheologice Ale Prag/Cilor Medico-Farmaceutice In Dobrogea, Attestations Archeologiques des Praiques Medico-Pharmaceuticus en Dobroudja”, PONTICA, X.Canav, Ü. (1985), Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları A.Ş. Cam Eserler Koleksiyonu. Ancient Glass Collection. İstanbul.Carnevale, V. (2015) “Diatreta Cups, Light in Roman Dining Spaces” ArchTheo '15 Theory and History of Architecture'conference proceedings, Istanbul: DAKAM Publishing, 478-487.Çakmakli Ö. D. (2017), “Roma Dönemi Cam Kaplarında Temenni Yazıtları” Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi (AKAR), Cilt 2, Sayı 4, 316-326.Davidson, S. (1989), Conservation and Restoration of Glass, Cambridge Universty Press, Great Britain.Eker, F. (2010), “Camın Tarihi Serüveni” CAMGERAN Uluslararası Katılımlı Uygulamalı Cam Sempozyumu, Eskişehir 147-151.Eker, F. (2017), Kumdan Sızan Kültürler; Kahramanmaraş Müzesi Cam Kapları, Kahramanmaraş Büyükşehir Belediyesi, Kahramanmaraş.Eker, K. ve EKER, F. (2016), Tokat Müzesi Cam Kapla; Camın 3D Uygulama Çalışmaları, LAMBERT Academic Publishing, Almanya.Er, Y. (2004): Klasik Arkeoloji Sözlüğü, Ankara.Erten, E. (2010), “Camın Erken Tarihi: Anadolu’da Tunç Çağı’nda Cam Konusunda Düşünceler” Camgeran 2010 Uluslararası Katılımlı Uygulamalı Cam Sempozyumu, Eskişehir, 59-64.Gençler GÜRAY, Ç. (2009), “Early Byzantine Glass Finds From Elaiussa Sebaste (Mersin‐Ayaş)” ANNALES du 18e Congrèss De L’assocıatıon Internationale Pour L’histoire Du Verre, Thessaloniki,292-299.Grose,