Cumhuriyet Yönetiminin 1930’lu Yıllarda Köyde ve Köylülükte “Dönüşüm”ü Gerçekleştirme İsteğinin Bir Aracı Olarak “Köy Eğitmen Kursları”

“Köy Eğitmen Kursları, 1930’lu yıllarda, okulu olmayan köylerde “eğitim”i gerçekleştirmek amacıyla açılmış kurslardır. Cumhuriyet yönetimi siyasal, sosyal ve ekonomik açılımları olan bu kurslar sayesinde, köyde ve köylülükte cumhuriyet yönetiminin ilkeleri doğrultusunda bir dönüşümü gerçekleştirerek, ideal köy ve ideal köylüyü inşa etmeyi amaçlamıştır. Şöyle ki, bu yıllarda ülkede pek çok köyde maddi imkânsızlıklar ve öğretmen eksikliği nedeniyle okul inşa edilememiştir. Yaşanan Serbest Cumhuriyet Fırkası deneyimi, cumhuriyet yöneticilerine, ideolojilerini tabana yayma konusundaki başarısızlıklarını göstermiştir. Eğitim-siyaset ilişkisi bağlamında, cumhuriyet yönetimi, açacağı bu kurslardan mezun olacak eğitmenler vasıtasıyla köye ve köylüye ulaşabilmenin, daha kolay bir yolunu bulacağını düşünmüştür. Ayrıca köy, yaşanan 1930 ekonomik buhranı nedeniyle ekonomide devletçi sanayileşme modeline yönelen yöneticilerin, ihtiyaç duydukları sermayeyi temin edebilecekleri bir potansiyel taşıması bakımında ilgi çekicidir. Eğitmenler sayesinde, büyük tarımsal yatırımlara gerek duyulmaksızın, tarımsal üretimin daha teknik usullerle gerçekleştirilerek, artırılması hedefleniyordu. Bu amaçlar çerçevesinde askerliğini çavuş olarak yapan ve okuma yazma bilen köylülerin eğitilerek köylerine birer eğitmen olarak gönderilmesi uygulamasına geçilmiştir. Bütün bunların dışında bu kurslar, Köy Enstitüleri projesinin bir ön uygulaması bakımından da incelemeye değerdir.

“Village Instructor Training Courses” As a Means for Republican Government’s Purpose of Transforming Villages and Villagers in 1930s

“Village Instructor Training Courses” are founded in 1930s in villages which do not have access to schools, in order to facilitate education of the villagers. Through these courses which lead to political, social and economic consequences, The Republican Government has aimed to build ideal villages and ideal villagers by realizing the transformation of villages and villagers towards the principles set out by the Administration. In 1930s’ Turkiye, physical impossibilities and the lack of teachers prevented opening new schools in villages. Free Republican Party (Serbest Cumhuriyet Fırkası)) experience has revealed the failure of Republican Administrators in spreading their ideologies among the common people of the country. In the context of education-politics relations, The Republican Administrators has considered the graduates of these courses as a new and convenient means to reaching and contacting the villages and the villagers. Contacting with the villages was important also because they had the potential to provide the Administrators with the capital required to set the statist industrialization model which was the new target of the government after the Great Depression of 1930. The aim was to increase agricultural production by using more technological modes of production, instead of big agricultural investments; and the government counted on the instructors in the village to achieve this target. Pursuant to these intentions, it has been decided to train villagers who has done their military service as sergeant and who are literate as instructors; and to assign them as instructors in their villages. Apart from all these reasons, these courses are worthy of consideration due to the fact that they are a pilot implementation of Village Institutes Project.

PDF

___

AYDIN, Mehmet. (1997), “Köy Enstitüleri Sisteminde Örgütlenme”, AYDOĞAN, Mustafa (der.), K öy Enstitüleri, Amaçlar, İlkeler, Uygulamalar, Köy Enstitüleri ve Çağdaş Eğitim Vakfı, Ankara, ss. 28-36.
BAYRAM, Feridun. (1999), Eğitmenler, Öğrenmeyi Öğretme Ustaları, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
GEDİKOĞLU, Şevket. (1971), Evreleri, Getirdikleri, Yankılariyle Köy Enstitüleri, İş Matbacılık ve Ticaret, Ankara.
KARAÖMERLİOĞLU, Asım. (1998), “Köy Enstitüleri Üzerine Düşünceler”, Toplum ve Bilim, 76 Bahar 1998): ss.56-85.
KARAÖMERLİOĞLU, Asım. (2001), “Türkiye’de Köycülük”, BORA, Tanıl / GÜLTEKİNGİL, Murat (der.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce (Kemalizm), İletişim Yayınları, İstanbul, ss.284-298.
KEYDER, Çağlar ve BİRTEK, Faruk. (1983), “Türkiye’de Devlet Tarım İlişkileri 1923-1950”,
KEYDER, Çağlar (der.), Toplumsal Tarih Çalışmalar, Dost Kitabevi Yayınları, Ankara, ss.191- 220.
KURUÇ, Bilsay. (2001), “Kemalist Ekonomiden Kesitler”, BORA, Tanıl / GÜLTEKİNGİL, Murat (der.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce ( Kemalizm), İletişim Yayınları, İstanbul, ss. 298-312.
OKYAR, Osman ve SEYİTDANLIOĞLU, Mehmet. (1999), Fethi Okyar’ın Anıları, Ankara.
TEKELİ, İlhan. (t.y), “Osmanlı İmparatorluğu’ndan Günümüze Eğitim Kurumlarının Gelişimi”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi III, İstanbul, ss.650-675.
TEKELİ, İlhan ve İLKİN, Selim. (1983), 1929 Dünya Buhranında Türkiye’nin İktisadi Politika Arayışlar, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Yayınları, Ankara.
TONGUÇ, Hakkı İsmail. (1938), Köyde Eğitim, Devlet Basımevi, İstanbul.
TONGUÇ, Hakkı İsmail. (1939), Canlandırılacak Köy, Remzi Kitabevi, İstanbul.
TONGUÇ, Hakkı İsmail. (1940), “Köy Terbiyesi ve Köy Enstitüleri, 2”, Ulus (15 Ağustos 1940), 2.
WILSON, E. Howard ve BAŞGÖZ, İlhan. (1968), Türkiye Cumhuriyeti’nde Milli Eğitim ve Atatürk, Dost Yayınları, Ankara.
Köy Eğitmenleri İçin Birinci Yıl Öğretim Klavuzu. (1941), İstanbul.
Köy Eğitmenleri İçin İkinci Yıl Öğretim Klavuzu. (1941), İstanbul.
Köy Eğitmenleri İçin Üçüncü Yıl Öğretim Klavuzu. (1941), İstanbul.
Köy Enstitüleri İle İlgili Yasalar I (2000), AYDOĞAN, Mustafa (der.), (Ankara: Köy Enstitüleri ve Çağdaş Eğitim Vakfı)
Köy Enstitüleri , I (1941), İstanbul.
Kültür Bakanlığı Dergisi. (1937), “Köy Eğitimi” 20-1, Ankara, ss. 44-122.
T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisi, XI, (31 Mayıs 1948), s.488.
Ulus (1936), “Köy Mekteb ve Ordu”, (2 Haziran 1936), 1