Oedipus kompleksi bağlamında Divan şiirinde âşık-maşûkrakîb ilişkisine bakış

Sigmund Freud tarafından geliştirilen Psikanalitik kuram, iddialarını destekleyecek örnekleri birçok zaman edebî metinlerden seçmiştir. Oedipus kompleksi olarak bilinen psikolojik evre bunlardan biridir. Erkeklerin çocukluk dönemlerinde tecrübe ettikleri bu komplekse göre, erkek çocuklar annelerine duydukları ilgi neticesinde babalarını rakip olarak görürler. Çocuk, babanın yerine geçmek arzusuyla babasının ölmesini dahi ister. Klâsik Türk Edebiyatının aşk konulu eserlerinde sıklıkla adı geçen rakîb ile Oedipal dönemde bir çocuğun gözündeki baba arasında göz ardı edilmeyecek benzerlikler bulunmaktadır. Çalışmada, Klâsik şairlerin Oedipal dönemde babalarına duydukları nefreti şiirlerinde ifade etme olasılığı üzerinde durulacaktır. Ayrıca, rakîbimgesi ile baba imgesi arasındaki benzerlikler ortaya konacaktır.

A view to relationship of lover beloved rival in Divan poetry by the context of the Oedipus complex

Psychoanalitic theory which is developed by Sigmund Freud usually chooses samples that prove his assertions from literary texts. The psychological term known as Oedipus complex is one of them. According this complex that men experienced in their childhood, boys love their mothers and know their fathers as a rival. The boy, also wants to kill his father to take his place. There are many similarities between rakîb [the rival] that remains in text of love adventures of Classical Turkish Literature and the father according to a little boy who is experiencing the Oedipal stage. In this work, it s told that the possibility of Oedipal stage in Classical Turkish poems as poets hate for their fathers. Moreover, similarities between the rival and the father will be examined.

PDF

___

AKKUŞ, Metin (1998), Nefî ve Sihâm-ı Kazâ, Akçağ Yayınları, Ankara. AYDEMİR, Yaşar (2000), Behiştî Dîvânı, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara. CRAİB, Ian (2004), Psikanaliz Nedir? (Çev.: Ali KILIÇLIOĞLU), Say Yayınları, İstanbul. DOĞAN, Muhammed Nur (2006), Fatih (Avnî) Divanı ve Şerhi, Yelkenli Yayınevi, İstanbul. ERTEM, Rekin (1995), Şeyhülislâm Yahyâ Divanı, Akçağ Yayınları, Ankara. FREUD, Sigmund (1999), Dostoyevski ve Ana Baba Kıyımı, Sanat ve Edebiyat (Çev.: Emre KAPKIN-Ayşen TEKŞEN KAPKIN), Payel Yayınevi, İstanbul, s. 413-437. FREUD, Sigmund (2004), Psikanaliz ve Uygulama (Çev.: Muammer SENCER), Say Yayınları, İstanbul. FROMM, Erich (1991), Freud Düşüncesinin Büyüklüğü ve Sınırları, Arıtan Yayınevi, İstanbul. FROMM, Erich (2000), Sigmund Freudun Misyonu, Öteki Yayınevi, Ankara. GRİMAL, Pierre (1997), Mitoloji Sözlüğü (Yunan ve Roma) (Çev.: Sevgi TAMGÜÇ), Sosyal Yayınlar, İstanbul. KOLCU, Ali İhsan (2008), Edebiyat Kuramları Tanım-Tenkit-Tahlil, Salkımsöğüt Yayınevi, Erzurum. KÜÇÜK, Sabahattin (1994), Bâkî Dîvânı, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara. MENGİ, Mine (1995), Mesîhî Dîvânı, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara. MERMER, Ahmet (1997), Karamanlı Aynî ve Dîvânı, Akçağ Yayınları, Ankara. MORAN, Berna (1994), Edebiyat Kuramları ve Eleştiri, Cem Yayınevi, İstanbul. ŞEMSEDDİN SÂMÎ (1217), Kâmûs-ı Türkî, Dersaadet. ŞENÖDEYİCİ, Özer (2008), Klâsik Edebiyat ve Psikanaliz - Açmazlar ve Zorunluluk, Edebiyat Otağı, S.30, Ankara, s.20-27. ŞENTÜRK, Ahmet Atillâ (1995), Klâsik Osmanlı Edebiyatı Tiplerinden Rakîbe Dair, Enderun Kitabevi, İstanbul. TANPINAR, Ahmet Hamdi (2003), 19uncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi, Çağlayan Kitabevi, İstanbul. TARLAN, Ali Nihad (1966), Ahmed Paşa Divanı, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul.