Sağlık Hizmetlerinde Bilişim Sistemleri ve E-Sağlık: Ankara İli Örneği
Günümüzde teknoloji hızlı bir şekilde gelişmektedir. Sağlık alanı da gelişen teknolojilerden faydalanmakta ve hizmetlerin bir kısmını sanal ortama taşımaktadır. Bilişimin sağlık alanında kullanılması ile hizmette verimlilik ve kalite artmaktadır ve ilaç, veri ve tıbbi hatalar azalmaktadır. Bu çalışma, sağlık alanında yaşanan teknolojik gelişme ile gündeme gelen sağlık hizmetlerinde bilişim uygulamalarının önemini ve internet bilgi kaynaklarının hastalar tarafından kullanım düzeyini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın örneklemini Ankara’da faaliyet gösteren bir devlet bir üniversite ve bir özel hastaneye başvuran poliklinik hastaları oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi üniversite hastanesi için 381 poliklinik hastası, devlet hastanesi için 381 poliklinik hastası ve özel hastane için 357 poliklinik hastası olmak üzere toplam 1140 poliklinik hastası olarak hesaplanmıştır. Hastaların internet sağlık bilgi kaynaklarını kullanım düzeyini ölçmek için kullanılacak olan anket soruları Andreassen vd. (2007)’ne ait olan makaleden ve Onur Mendi (2012)’ye ait olan yüksek lisans tezinden yararlanılarak oluşturulmuştur. Katılımcılar tarafından doldurulan anket verileri SPSS (Statistical Package for Social Sciences) paket programına girilmiştir. Ölçek ifadelerinin değerlendirilmesine ilişkin frekans analizi, faktör analizi, güvenilirlik analizi, fark analizi ve ilişki analizi yapılmıştır. Veriler normal dağılmadığı için parametrik olmayan iki bağımsız grubun karşılaştırılmasında Mann Whitney-U Testi, ikiden fazla bağımsız grubun karşılaştırılmasında ise Kruskal Wallis testleri kullanılmıştır. Yapılan analiz sonucunda internet bilgi kaynakları kullanımının katılımcıların demografik özelliklere ve günlük internet kullanım sıklığına göre farklılık gösterdiği belirlenmiştir. İnternet bilgi kaynakları kullanımı devlet, özel ve üniversite hastanesi arasında da farklılık göstermektedir. İnternet bilgi kaynakları üç hastane grubu arasında üniversite hastanesi katılımcıları en fazla devlet hastanesi katılımcıları en az kullanılmaktadır.
Anahtar Kelimeler:
Sağlık bilişimi, sağlık bilişim sistemleri, e-sağlık, hasta
Information Systems in Health Services and E-Health: A Case Of Ankara Province
Today, technology is developing rapidly. The health sector also benefits from developing technologies and carries many of the services to the virtual environment. With the use of informatics in health field, efficiency and quality in service increase and medicine, data and medical errors decrease. This study has been carried out to determine the importance of informatics applications in health services and the level of usage of internet information sources by patients. The sample of the study consists of polyclinic patients who apply to a state, a university and a private hospital operating in Ankara. The sample of the study was calculated as a total of 1140 polyclinic patients, 381 polyclinic patients for university hospital, 381 polyclinic patients for state hospital and 357 polyclinic patients for private hospital. The questionnaire questions which will be used to measure the level of Internet health information resources of the patients were evaluated by Andreassen and others. (2007) and the master thesis of Onur Mendi (2012). The questionnaire data filled by the participants were entered into SPSS (Statistical Package for Social Sciences). Frequency analysis, factor analysis, reliability analysis, difference analysis and relationship analysis were performed to evaluate scale expressions. Since the data did not show normal distribution, Mann Whitney-U Test was used to compare two nonparametric independent groups and Kruskal Wallis tests were used to compare more than two independent groups. As a result of the analysis, it was determined that the use of internet information sources differed according to the demographic characteristics and daily internet usage frequency of the participants. The use of Internet information sources also varies between public, private and university hospitals. Internet information resources are used the most by university hospital participants, while state hospital participants use the least among the three hospital groups.
Keywords:
Health informatics, health informatics systems, e-health, patient,
___
- Ak, B. (2009). Türkiye’de sağlık bilişimi, bir kişisel değerlendirme ve uluslararası bir başarı öyküsü: Corttex. Akademik Bilişim’09 - XI. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri, Harran Üniversitesi, Şanlıurfa, 333-341. Erişim adresi: https://ab.org.tr/ab09/kitap/ak_AB09.pdf.
- Akuzun, H. (2018). Hastane bilişim sisteminin uygulanmasına yönelik bir değerlendirme: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sağlık Araştırma ve Uygulama Hastanesi örneği. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi) Namık Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tekirdağ.
- Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S., Yıldırım, E. (2007). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri, SPSS uygulamalı( 5. Baskı). Sakarya Yayıncılık.
- Andreassen, H. K., Bujnowska-Fedak, M. M., Chronaki, C. E., Dumitru, R.C., Pudule, I., Santana, S., Voss, H. and Wynn, R. (2007). European citizens' use of e-health services: A study of seven countries. BMC Public Health , 7(53), 1-7. doi:10.1186/1471-2458-7-53
- Atilla, A., Mansur, F. Ve Uslu, D. (2015). Teknoloji kullanılabilirliği ve bireysel teknolojik hazıroluşun elektronik belge yönetim sistemi kullanımına etkisi: Üniversite hastanesi çalışanları üzerinde bir uygulama. İşletme Araştırmaları Dergisi, 7(2), 375-387. Erişim adresi: https://www.isarder.org/2015/vol.7_issue.2_article016_full_text.pdf
- Bulun, M. (2001). Bilişim teknolojileri yönetimi ve sağlık kuruluşlarında yönetimde bilişim teknolojilerinin kullanımı. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
- Çakırlar, A. (2016). Hemşirelerin elektronik sağlık kaydı ve bilişim uygulamaları kapsamındaki bilgi ve tutumlarının değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Bilim Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Demir, R. (2017). Medipol üniversitesi öğrencilerinin sağlık bilgi sistemleri ve e-nabız sistemine ilişkin farkındalık ve kullanım düzeylerinin belirlenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Medipol Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Dinç, B. (2014). Sağlıkta bilişim sistemleri ve etkin kullanımı. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Esatoğlu, A. E. ve Köksal, A. (2010). Sağlık hizmetlerinde bilgi yönetimi (2.Baskı). Ankara: Ankara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Yayınları Yayın No: 73. https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/25648/mod_resource/content/0/saglik_hizmetlerinde_bilgiyoenetimi.pdf Eysenbach, G. (2001). What is e-health?. J Med Internet Res, 3(2). e20. doi: 10.2196/jmir.3.2.e20
- Gençer Öztekin, D. (Ed). (2015). Sağlıkta bilgi ve iletişim teknolojileri. Sağlık Bilgi Sistemleri Dergisi, (5). Ankara.
- Işıkdemir Uluç, N. Ç. (2016). A comprative field in four emerging markets; Turkey, Kingdom of Saudi Arabia, United Arab Emirates and Egypt on e-health development challenges and expected utilization capabilities (Yüksek lisans tezi). Erişim adresi: https://acikerisim.isikun.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11729/1125/Nasiye%20%c3%87i%c4%9fdem%20I%c5%9f%c4%b1kdemir%20Ulu%c3%a7.pdf?sequence=1&isAllowed=y
- İleri, Y. Y. (2018). Sağlık yönetim bilişim sistemleri. Konya: Çizgi Kitabevi
- Kılıç, T. (2017). E-sağlık, iyi uygulama örneği; Hollanda. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(3), 203-217. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/386121
- Korkmaz, S. Ve Hoşman, İ. (2018). Sağlık sektöründe tele-tıp uygulamaları: Tele-tıp uygulama boyutlarını içeren bir araştırma. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 4(3), 251-263. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/615180
- Maeena, S. and Zykovb, S. (2015). Towards social network – ıntegrated e-health: Identify user attitudes. Procedia Computer Science , 55, 1174 – 1182. doi: 10.1016/j.procs.2015.07.091
- Mendi, O. (2012). E-dönüşüm sürecinde sağlık bilişimi uygulamalarının yeri ve hastaların e-sağlık uygulamaları kapsamındaki tutumlarını belirlemeye yönelik bir araştırma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Öner, F. (2014). Sağlık bilişimi, Türkiye’de sağlık bilgi enformasyon sistemleri ve dijital hastaneler (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Özata, M. (2009). Sağlık Bakanlığı ve Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yürütülen e-sağlık projelerinin sağlık hizmeti sunumuna etkileri. Journal of Azerbaijani Studies, 444-464. Erişim adresi: https://jhss-khazar.org/wp-content/uploads/2010/06/SAGLIK-BAKANLIGI-VE-SOSYAL-GUVENLIK-KURUMU-TARAFINDAN-YURUTULEN-E.pdf
- Özyılmaz, A. F. (2014). Bilişim sistemleri, sağlıkta bilişim sistemleri ve performans (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- T.C. Sağlık Bakanlığı Merkezi Hekim Randevu Sistemi (2019, 21 Şubat). Erişim adresi: https://www.mhrs.gov.tr/Vatandas/hakkimizda.xhtml
- T.C. Sağlık Bakanlığı e-nabız kişisel sağlık platformu (2019, 22 Şubat). Erişim adresi: https://e-saglik.gov.tr/TR,6212/sagliknet-hakkinda.html
- T.C. Sağlık Bakanlığı (2018). E-nabız V.2.0 kullanım kılavuzu. Erişim adresi: https://enabiz.gov.tr/document/KILAVUZ_.pdf
- Toygar, Ş. A. (2018). E-sağlık uygulamaları. Yasama Dergisi, 37, 101-123. Erişim adresi: http://www.yasader.org/web/yasama_dergisi/2018/sayi37/sayi37_101-123.pdf
- Vermişli Peker, S., Yavuz Van Giersbergen, M. ve Biçersoy, G. (2018). Sağlık bilişimi ve Türkiye’de hastanelerin dijitalleşmesi. Sağlık Akademisi Kastamonu, 3(3), 81-121. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/529396
- Yücel, G. (2010). Sağlık Bilişim Sistemleri Etkinliğinin Bulanık Modellemesi (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Zlabek, J. A., Wickus, J. W. Ve Mathiason, M. A. (2011). Early cost and safety benefits of an inpatient electronic health record. J Am Med Inform Assoc, 18, 169-172. doi:10.1136/jamia.2010.007229
- Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
- Başlangıç: 2015
- Yayıncı: Aydın KARAPINAR