Yazma Eğitiminde Süreç, Tür ve Süreç-Tür Temelli Yaklaşımların Kullanımları
Bu çalışmanın amacı, süreç, tür ve süreç-tür temelli yazma yaklaşımlarının kullanım alanlarını veTürkçe eğitimi açısından ne şekilde kullanılabilecekleri hususunu ele alarak teorik bir çerçeveçizmektir. Bu doğrultuda ilk olarak 20. yüzyılın başlarından itibaren tarihsel perspektiften yazmaeğitimine yönelik yaklaşımlar ele alınmıştır. Ardından günümüzde etkin olarak kullanılan süreçve tür temelli yaklaşımların sağladığı avantajlar ve sınırlılıklar ortaya koyulmuştur. Böyleceteorik bir çerçeve çizilmesi amaçlanmıştır. Süreç temelli yaklaşımın bireylerin yaratıcıdüşünmelerini, kendilerini daha etkili bir şekilde ifade etmelerini ve zihinsel becerilerini dahafazla kullanmalarını teşvik ettiği görülmektedir. Buna karşın tür temelli yazma yaklaşımı ise yazıtürlerine yönelik daha fazla bilgi içeren, öğrencilere hazır şablonlar sunarak daha kolayyazmalarına yardımcı olan ve alan yazında ilgili türlerin başarılı örneklerini incelemeyi sağlayanbir yapıdadır. Sonuç olarak öğretmenlerin bu iki yaklaşımın temel özelliklerini bilerek avantajlıoldukları noktalarda bir arada ya da dönüşümlü olarak kullanılması gerektiğinden hareketle buiki yöntemin bir arada kullanımına yönelik örnekler öneri olarak sunulmuştur. Bunlardan ilki ikiyaklaşımın yazmaya yönelik kazanımların yapısına göre dönüşümlü olarak kullanılmasıdır. İkinciçeşit olarak ise tür temelli yaklaşımın süreç temelli yaklaşımın öncüsü olarak kullanıldığı süreçtürtemelli yazma öğretimi yer almaktadır. Süreç-tür temelli yaklaşımda tür temelli bir yaklaşımınmetin incelemeleri ve örnek okumaları ile bilgi ve beceri kazanan öğrenci, daha sonra süreçtemelli yaklaşımın yaratıcı etkinlikleri ile yazma becerisini geliştirmektedir.
Process, Genre and Process-Genre Based Approaches and Their Usage in Writing
The purpose of this study is to examine the usage areas of process, genre and process-genre based writing approaches, and how they can be used in Turkish writing education. In this respect, the approaches to writing education, starting from the beginning of the 20th century, were first discussed from the historical perspective. Then, the advantages and limitations of the process and genre-based approaches that are used effectively today were presented. By this way, it was aimed to draw a theoretical framework. It has been clearly seen that the process-based writing approach encourages individuals to think creatively, to express themselves more effectively and to use their mental skills more. On the other hand, the genre-based writing approach provides more information about written genres, helps students to write more easily by presenting ready-made templates and examines successful examples of the related genres in the literature. As a result, teachers are expected to know the basic features of these two approaches and use them together or alternatively, considering their advantageous features. Therefore, examples of using these two approaches in combination were presented as suggestions. The first combination is using process and genre-based approaches alternately in terms of the writing lessons’ objectives and aims. The second combination includes the process-genre based approach in which genre-based approach is utilized as a precursor to the process based approach. In the process-genre based approach, after gaining the necessary knowledge and skills through text analysis and sample readings, the learner develops his/her writing skill with creative tasks in the process-based approach.
___
- Akyol, H. (2011). Programa uygun Türkçe öğretim yöntemleri (4. Baskı). Ankara:
Pegem Akademi.
- Badger, R. & White, G. (2000). A process genre approach to teaching writing. ELT
Journal, 54(2), 153-160.
- Bhatia, V. K. (1997). Genre-mixing in academic introductions. English for specific
purposes, 16(3), 181-195.
- Binyazar, A. ve Özdemir, E. (2006). Yazma öğretimi/yazma-sanatı yaratıcı yazma
dersleri. İstanbul: Papirüs Yayınları.
- Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2009).
Bilimsel araştırma yöntemleri. 4. Baskı, Pegem Akademi Yayınları: Ankara.
- Carstens, A. (2010). The effectiveness of genre-based approaches in teaching academic
writing: Subject-specific versus cross-disciplinary emphases (Doctoral
dissertation). University of Pretoria, South Africa.
- Clark, I. L. (2012). Invention. Concepts in Composition: Theory and Practice in the
Teaching of Writing, NY: Routledge Press.
- Çifçi, M. (2006). Türkçe öğretiminin sorunları. Gürer Gülsevin ve Erdoğan Boz (Ed.)
Türkçenin Çağdaş Sorunları (s.77-134) içinde. Ankara: Gazi Kitabevi
- Çiğdem, M. (1997). The effects of grammar-focused writing instruction on the writing
abilities of students at the University of Gaziosmanpasa in Tokat.
(Yayımlanmamış doktora tezi). Bilkent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,
Ankara.
- Elashri, I.I.E.A.E.(2013). The Effect of the Genre-Based Approach to Teaching Writing
on the EFL Al-Azhr Secondary Students' Writing Skills and Their Attitudes
towards Writing. Online Submission.
- Erdem, İ. ve Özdemir, N. H. (2012). Türkçe öğretmeni adayları için "yazma alışkanlığı
ölçeği" geliştirme. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 16(1), 171-194.
- Erdoğan, Ö. (2012). Süreç temelli yaratıcı yazma uygulamalarının yazılı anlatım
becerisine ve yazmaya ilişkin tutuma etkisi. (Yayımlanmamış doktora tezi).
Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Flower, L. & Hayes, J. R. (1981). A cognitive process theory of writing. College
composition and communication, 32(4), 365-387
- Göğüş, B. (1978). Orta dereceli okullarımızda Türkçe ve yazın eğitimi. Ankara: Gül
Yayınları.
- Güneş, F. (2007) Türkçe Öğretimi ve Zihinsel Yapılandırma, Ankara: Nobel Yayınevi.
- Hasan, M. K. & Akhand, M. M. (2010). Approaches to writing in EFL/ESL context:
Balancing product and process in writing class at tertiary level. Journal of
NELTA, 15(1-2), 77-88.
- Hyland, K. (2003). Genre-based pedagogies: A social response to process. Journal of
second language writing, 12(1), 17-29.
- Hyland, K. (2004). Genre and second language writing. University of Michigan Press.
- Hyland, K. (2009). Teaching and researching writing. Second Edition, Harlow: Pearson
Press.
- İpşiroğlu, Z. (1991). Yazma eylemi. ÇYDD Kurulu (Ed.) Yazma Uğraşı (s.21-30) içinde
İstanbul: ÇYDD.
- Jones P. & Derewianka, B. (2016). A brief history of genre pedagogy in Australian
curriculum and practice. Sprogforum 63, 24-34.
- Kantemir, E. (1981). Yazılı ve Sözlü Anlatım. Gözden Geçirilmiş 2.Basım, Ankara:
Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi.
- Karaalioğlu, S. K. (1995). Sözlü-yazılı kompozisyon konuşmak ve yazmak sanatı. 27.
Basım, İstanbul: İnkılâp Yayınları.
- Karatay, H. (2011). 4+ 1 planlı yazma ve değerlendirme modelinin öğretmen
adaylarının yazılı anlatım tutumlarını ve yazma becerilerini geliştirmeye
etkisi. Turkish Studies, 6(3), 1029-1047.
- Karatosun, S. (2014). Planlı yazma ve değerlendirme modelinin ilköğretim 5. sınıf
öğrencilerinin kompozisyon yazma becerilerini geliştirmeye etkisi.
(Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Mustafa Kemal Üniversitesi, Sosyal
Bilimler Enstitüsü, Hatay.
- Lee, N. K. (2013). The genre-based writing instruction in EFL. Language Research
49(2), 311-332
- Lee, M. (2012). Teaching genre-based writing to Korean high school students at a
basic level. (Doctoral dissertation). University of Wisconsin-River Falls, River
Falls.
- Maltepe, S. (2006). Türkçe öğretiminde yazılı anlatım uygulamaları için bir seçenek:
Yaratıcı yazma yaklaşımı. Dil Dergisi, 132, 56-66.
- Nystrand, M. (2006). The social and historical context for writing research. In Charles
A. McArthur, Steve Graham and Jill Fitzgerald (Eds). Handbook of writing
research, (pp.11-27). Newyork: Guilford Press.
- Olson, G. (1999) Toward a post-process composition: Abandoning the rhetoric of
assertion. In Thomas Kent (Ed.) Post-process Theory: Beyond the writing
process paradigm (pp. 7 - 16) USA: Southern Illinois University Press
- Öner, S. (2005). Örneklerle kompozisyon düzenli konuşma ve yazma sanatı. İstanbul:
Yuva Yayınları.
- Özdemir, B. (2014). Analitik yazma ve değerlendirme modelinin Türkçe öğretmeni
adaylarının yazma becerilerine ve yazma tutumlarına etkisi. (Yayımlanmamış
doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Özdemir, O. (2017). Türkçe öğretmeni adaylarının yazılı anlatım becerilerinin
geliştirilmesinde ters yapılandırılmış sınıf uygulamasının etkisi.
(Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü,
Ankara.
- Prior, P. & Lunsford, K. J. (2008). History of reflection, theory, and research on
writing. In C. Bazerman (Ed.) Handbook of research on writing: History,
society, school, individual, text, (pp. 97-117). Newyork: Taylor & Francis Press.
- Rijlaarsdam, G., & Van den Bergh, H. (2006). Writing process theory. In Charles A.
McArthur (Ed). Handbook of writing research, (pp.41-53). Newyork: Guilford
Press.
- Sever, E. ve Memiş, A. (2013). Süreç temelli yazma modellerinin ilkokul dördüncü sınıf
öğrencilerinin yazım–noktalama becerisine ve yazma eğilimine etkisi. Karadeniz
Sosyal Bilimler Dergisi, 5(9).
- Swales, J. M. (2000). Languages for specific purposes. Annual Review of Applied
Linguistics, 20, 59-76.
- Şentürk, N. (2009). Planlı yazma ve değerlendirme modelinin 8. sınıf öğrencilerinin
bilgilendirici metin yazma becerilerini geliştirmeye etkisi. (Yayımlanmamış
yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,
Bolu.
- Tabak, G., ve Göçer, A. (2013). 6-8. Sınıflar Türkçe dersi öğretim programının ürün ve
süreç odaklı yazma yaklaşımları çerçevesinde değerlendirilmesi. Ahi Evran
Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2).
- Tekşan, K. (2013). Yazma eğitimi. 1.Baskı, İstanbul: Kriter.
- Tompkins, G. (2000). Teaching writing: Balancing process and product. 3rd Edition,
New Jersey: Prentice – Hall Inc.
- Urquhart, V., & McIver, M. (2005). Teaching writing in the content areas. Virginia:
ASCD.
- Ülper, H. (2008). Bilişsel süreç modeline göre hazırlanan yazma öğretimi programının
öğrenci başarısına etkisi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Ünalan, Ş. (2006). Türkçe öğretimi. 1. Basım, Ankara: Nobel Yayınları.
- Williams, J. D. (2003). Preparing to teach writing: Research, theory, and practice.
Routledge.
- Yaylı, D. ve Yaylı, D. (2014). Tür odaklı yabancı dil öğretimi ve yabancı dil olarak
Türkçe. Hacettepe Üniversitesi Yabancı Dil Olarak Türkçe Araştırmaları
Dergisi 1(1), 143-152.