Sibel KARABEKMEZ, Ayşe Nur BULUT ÜNER, Güzin ÖZYILMAZ AKAMCA, A. Murat ELLEZ, R. Günseli YILDIRIM

Okul Öncesi Dönemde Mesleklere İlişkin Toplumsal Cinsiyet Algısı

Günümüzde kadınlar ve erkekler arasında cinsiyet farklılıklarının sadece biyolojik farklılıklardan kaynaklanmadığı bilinmektedir. Bu farklılıklar, davranış, düşünce, duygu, tercih, tutum boyutlarında da karşımıza çıkmakta ve toplumsal cinsiyet anlayışını geliştirmektedir (Aydilek Çiftçi, 2011). Bu çalışma, toplumsal değer ve yargıların oluşturduğu toplumsal cinsiyet kavramının kazanılmasında en uygun dönem olan erken çocukluk döneminde mesleklere ilişkin toplumsal cinsiyet algılarının incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Çalışma 2016-2017 eğitim öğretim yılında İzmir ili Buca ilçesinde öğrenim gören 48-60 aylık toplam 30 çocuk ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmada, çocukların mesleklere ilişkin toplumsal cinsiyet algıları, çocuk görüşme formu ve çizilen meslek resimlerinin çözümlenmesi yoluyla ortaya konulmaya çalışılmıştır. Çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Elde edilen veriler, içerik analizi kurallarına göre çözümlenerek erken çocukluk döneminde mesleklere ilişkin toplumsal cinsiyet algıları yorumlanmıştır.

The Social Gender Perceptions Related to Professions in Early Childhood

It is observed that gender differences between women and men do not originate only from biological differences today. These differences; in life emerge as of behavior, thought, emotion, preference, attitude, and improve the perception of gender (Aydilek Çiftçi, 2011). This study was carried out to the investigate the social gender perceptions of professions in early childhood, which is the most appropriate period for forming social values and judgements and acquiring the concept of social gender. The study was carried out in Buca district, in İzmir and with 30 children in kindergartens aged between 48-60 months during the educational year from 2016 to 2017. In this study, the gender perceptions of children related to the professions were revealed through the analysis of the child interview form, and of the pictures drawn by children. Qualitative research method was used in this study. The data obtained were analyzed according to the rules of content analysis, and the social gender perceptions related to professions in early childhood.

PDF

___

Akgün, E. ve Ergül, A. (2015). 55-74 aylık çocukların resimlerinde aile algısının değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 44(2), 209-228.
Artan, İ. ve Bayhan, P. S. (2007). Çocuk gelişim eğitimi. İstanbul: Morpa Yayınları.
Arteche, A., Bandeira, D. & Hutz, C.S., (2010). Draw-a-Person test: The sex of the first-drawn figure revisited. The Arts in Psychotherapy, 37(1), 65-69.
Aydilek Çiftçi, M. (2011). Öğretmenlerin ve farklı sosyoekonomik düzeye sahip anne-babaların cinsiyet rolleri algısının 60-72 ay arası çocukların oyuncak tercihleri ve akran etkileşimleri ile ilişkisinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
Baran, G. (1995). Ankara'da bulunan çocuk yuvalarında kalan 7-11 yaş grubu çocuklarda cinsiyet rolleri ve cinsiyet özellikleri kalıpyargılarının gelişimi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Brooker, L. & Ha, S. J. (2005). The cooking teacher: investigating gender stereotypes in Korean kindergarten. Early Years, 25(1), 17-30.
Buldu, M. (2006). Young children's perceptions of scientists: a preliminary study. Educational Research, (48), 121-132.
Burkitt, E., Barrett, M. ve Davis, A. (2009). Effects of different emotion terms on the size and colour of children's drawings. International Journal of Art Therapy, 14(2), 74-84.
Chick, K. A., Heilman-Houser, R.A. & Hunter, M.W. (2002). The impact of child care on gender role development and gender stereotypes. Early Childhood Education Journal. 29(3), 19-154.
Connell, R.W. (1998). Toplumsal cinsiyet ve iktidar: Toplum, kişi ve cinsel politika. (Çev. Ed. C. Soydemir). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Cunningham, M. (2001). The influence of parental attitudes and behaviors on children’s attitudes towards gender and household labor in early adulthood. Journal of Marriage and Family, (63), 111-122.
Çelik, Ö (2008). Ataerkil sistem bağlamında toplumsal cinsiyet ve cinsiyet rollerinin benimsenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı, Ankara.
Dağlıoğlu, E. (2011). A comparative study of teacher figures in 5 to 7 year old children’s drawings. Eğitim ve Bilim, 36(160), 144-157.
Dağlıoğlu, H. E. (2014). 5-7 yaş grubu çocukların insan figürü çizimlerinin gelişimsel açıdan değerlendirilmesi. International Online Journal of Educational Sciences, 6 (2), 510-523.
Davido, R. (2014). Çocuğunuzu resimlerinden keşfedin. (E. Çakmak, Çev.) İstanbul: Kuraldışı Yayıncılık.
Dilek, A. (2014). 4-6 yaş çocuk öykülerindeki kadın kahramanların mesleksel analizi. Journal Of Qafqaz University, 2(1), 94-102.
Driscoll, A. ve Nagel, N. G. (2008). Early childhood education, birth-8. Boston: Pearson Education Inc.
Edmonds, S. (2002). Every story tells a picture: The co- construction of meaning with words and pictures in the drawings of young children. (Doctoral thesis), Columbia University, Teachers College.
Farokhi, M. ve Hashemi, M. (2011). The analysis of children's drawings: social, emotional, physical, and psychological aspects. Procedia-Social and Behavioral Sciences, (30), 2219-2224.
Fagot, B. I. (1978). The influence of sex of child on parental reactions to toddler children. Child development, 459-465.
Feather, N.T. (1998), Attitudes oward high achievers, self-esteem and value priorities for australian, american and Canadian students, Journal of Cross-Cultural Psychology, 29(6), 749-759.
Giacomino, D.E. ve Akers, M.D. (1998). An examination of the differences between personal values and value types of female and male accounting, and nonaccounting majors, Issues In Accounting Education, 13(3), 565.
Güder, S. Y. (2014). Okul öncesi dönemdeki çocukların toplumsal cinsiyet algılarının incelenmesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Güney, O. (2012). 5-6 yaş çocuklarında algılanan cinsiyet kalıpyargılarına ilişkin ebeveyn beklentileri ile oyuncak tercihleri arasındaki ilişki (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Güven, G. (2015). 4-5 yaş grubu çocukların insan resı̇m çı̇zı̇mlerı̇nin yaş, cı̇nsı̇yet ve sosyo-ekonomı̇k durum değişkenlerı̇ne göre incelenmesı̇. NWSA-Education Sciences, 10 (3), 204-211.
Gibson, C.B. (1995). An investigation of gender differences in leadership across four countries, Journal of International Business Studies, 26(2), 255-279.
Hofstede, G. (1984). Culture’s consequences: international differences inwork-related values, Sage Publications, Abridged Edition.
Köseler, F.(2009). Okul öncesi öykü ve masal kitaplarında toplumsal cinsiyet olgusu (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
Lamsa, A., Sakkinen, A. Ve Turjanmaa, P. (2000). Values and their change during the business education- a gender perspective, International Journal of Value-Based Management, 13, 203-213.
Malchiodi, C.A., (2005). Çocukların resimlerini anlamak (T. Yurtbay, Çev.) İstanbul: Epsilon.
Meece, J.L. ve Daniels, D.H. (2008). Child & adolescent development for educators. China: McGraw- Hill.
Murphy, E.F., Snow, W.A., Carson, P. ve Zigarmi, D. (1997). Values, sex differences, and psychological androgyny, International Journal of Value-Based Management, 10, 69-99.
Myyry, L. ve Helkama, K. (2001). Universty students’ value priorities and emotional empath, Educational Psychology, 21(1), 25-40.
Okyay, L. (2008). 6 yaş grubu çocukların aile resimlerinin sosyo-kültürel değişkenler ve davranış problemleri açısından karşılaştırılması (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
Özdemir, E. (2006). Okul öncesi dönem çocuklarının cinsiyet özelliklerine ilişkin kalıp yargıların incelenmesi (YayımlanmamışYüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Özkan, B. (2009). Okul öncesi dönem 5–6 yaş çocuklarının cinsiyet özelliklerine ilişkin kalıpyargılarının bazı değişkenler açısından incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Parlaktuna, İ. (2010). Türkiye'de cinsiyete dayalı mesleki ayrımcılığın analizi/analysis of gender-based occupational discrimination in Turkey. Ege Akademik Bakis, 10(4), 1217-1230.
Powell, B. ve Steelman, L. C. (1982). Testing an undertested comparison: Maternal effects on sons' and daughters' attitudes toward women in the labor force. Journal of Marriage and the Family, 44(2), 349-355.
Raag, T. ve Rackliff, C. L. (1998). Preschoolers' awareness of social expectations of gender: relationships to toy choices. Sex Roles: A Journal of Research, 38(9-10), 685–701.
Soyer, A. Ç. (2009). Okul öncesi dönem çocuk hikâye kitapları: Stereotipler ve kimlikler. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (1), 13-27.
Şıvgın, N. (2015). Cinsiyet rolleri eğitim etkinliklerinin anasınıfına devam eden 60-72 aylık çocukların toplumsal cinsiyet kalıpyargılarına etkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Şirvanlı Özen, D. (1992). Annenin çalışma durumu ve ebeveynin benimsediği cinsiyet rolü değişkenlerinin çocuğun cinsiyet özelliklerine ilişkin kalıpyargılarının gelişimi üzerindeki rolleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Tekin Karagöz, C. (2014). Risk altındaki kız çocukların gelecek ve meslek algılarının çizdikleri resimlere yansıma biçimleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
Tekin Karagöz, C. ve Mamur, N. (2015). Risk altındaki kız çocukların gelecek ve meslek algılarının çizdikleri resimlere yansıma biçimleri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi 3(1), 26-53.
Trepanier-Street, M.L. ve Romatowski, J. A. (1999). The influence of children's literature on gender role perceptions: a reexamination. Early Childhood Education Journal, 26(3), 155- 159.
Ünlü, A. (2012). Bazı değişkenlere göre okulöncesi çocuklarının cinsiyet rolü davranışlarının incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Vatandaş, C. (2007). Toplumsal cinsiyet ve cinsiyet rollerinin algılanışı. Sosyoloji Konferansları Dergisi, 35, 29-5.
Wilson, C.M. (1996). Exploring preschoolers’ conceptions of gender (Unpublished Master Thesis). San Jose State University. Yavuzer, H. (2016). Resimleriyle çocuk, resimleriyle çocuğu tanıma. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yorgancı, F. (2008). İlköğretim ders kitaplarında toplumsal cinsiyet rollerinin inşası (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.