Ferudun SEZGİN, Mehtap NAİLLİOĞLU KAYMAK

Danışman Mentorluk Rolleri: Aday Öğretmen Yetiştirme Sürecinde Aday ve Danışman Öğretmenlerin Görüşleri

Araştırmanın amacı, MEB’e bağlı orta öğretim okullarında görevli aday ve danışman öğretmenlerin, aday öğretmen yetiştirme sürecinde mentorluk ilişkisinde sergilenen veya sergilenmesi beklenen danışman mentorluk rollerine ve rol davranışlarına ilişkin görüşlerin belirlenmesidir. Cohen Mentorluk Rolleri (CMR) ve rol davranışlarının referans alındığı nitel araştırmada fenomenoloji deseni kullanılmıştır. Maksimum çeşitlilik ve ölçüt örnekleme ile belirlenmiş, on iki aday ve dokuz danışman öğretmenin görüşleri betimsel analize tabi tutulmuştur. Araştırma bulgularına göre, sergilenen danışman mentorluk rolleri ve rol davranışları, CMR ve alanyazındaki diğer mentorluk rolleri ile çeşitli farklılıklar ve benzerlikler göstermektedir. İlgiye dayalı ve bilgiye dayalı danışman mentorluk rol davranışları aday öğretmenlere yeterince veya kısmen sergilenmektedir. Bununla beraber, adayların mentorluk ilişkisi içinde danışmanlarınca en az sergilendiğini düşündükleri mentorluk rol davranışları, yüzleştirici, kolaylaştırıcı ve model olma mentorluk rol davranışlarıdır. Her iki tarafta ‘yapıcı eleştirme’ davranışını özellikle yüzleştirici danışman mentorluk rolünde önemsemektedir. Yaş farkı ilgiye dayalı mentorluk rolünde, nesil/kuşak farklılığı ile adayın öğrenmeye açık/kapalı olma hali model olma mentorluk rolünde, danışmanın sergilediği mentorluk rolü ve davranışları için önemli etkenlerdir. Danışman mentorluk rollerinin somutlaştırılması için ‘uygulamalı sertifikalı (danışman) mentorluk eğitim programı’ oluşturulması ve diğer ülke örneklemlerinde yapılacak karşılaştırmalı araştırmalar ile danışman mentorluk rollerinin sergilenmesinde kültürel farklılıkların etkisinin araştırılması öneriler arasındadır.

Advisor Mentoring Roles: Opinions of Candidate and Advisor Teachers in The Candidate Teacher Training Process

The purpose of the study is to determine opinions of candidate and advisor teachers, working in secondary education schools regarding advisor mentoring roles (AMR) and role behaviors that are presented or are expected to be presented, in mentoring relationship within candidate teacher training process. Phenomenology design was used in qualitative study in which Cohen Mentoring Roles (CMR) and role behaviors were taken as reference. Maximum diversity and criterion sampling were used. 12 candidates’ and 9 advisor teachers’ opinions were subjected to descriptive analysis. According to the findings, presented AMR and role behaviors show differences and similarities with CMR and other mentoring roles. The mentoring role behaviors that candidates think are least presented by advisors in mentoring relationship belong to confrontation, facilitator and be model mentoring roles. Both sides care about ‘constructive criticism’ for confrontation mentoring role. In interest-based mentoring role age difference, in being model mentoring role the generation gap and candidate's openness or closeness to learning are important determinants for AMR and role behaviors. To establish ‘applied certified (advisor) mentoring training program’, and to investigate effect of cultural differences on presenting AMR with comparative studies to be carried out in other country samples are among the suggestions of the study.

PDF

___

Abu-Zaineh, S., & Karge, B. D. (2019). Learning about mentoring from professions outside of education. The Chronicle of Mentoring and Coaching, 2(1), 123−126.
Aguilar-Gaxiola, S. (1984, April). The roles of mentors in the lives of graduate students [Conference Presentation]. The Annual Meeting of the American Educational Research Association, New Orleans, LA.
Akay, E., & Gürgür, H. (2018). Kaynaştırma uygulamalarında destek özel eğitim hizmeti sunan öğretmenin mesleki gelişimi: Mentörlük. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 6(1), 9−36.
Aktaş, B. Ç. (2018). Assessment of induction to teaching program: Opinions of novice teachers, mentors, school administrators. Universal Journal of Educational Research, 6(10), 2101−2114.
Aspfors, J., & Fransson, G. (2015). Research on mentor education for mentors of newly qualified teachers: A qualitative meta-synthesis. Teaching and Teacher Education, 48, 75−86. doi: 10.1016/j.tate.2015.02.004
Bakioğlu, A., Bayhan, G. ve Özgen, B. (2013). Öğretmenlerin profesyonel gelişiminde mentorluk. Bakioğlu, A. (Ed.), Eğitimde mentorluk içinde (s. 31−164). Ankara: Nobel.
Bakioğlu, A., Göğüş, N., Ülker, N., Bayhan, G. ve Özgen, B. (2013). Mentorluk ve eğitimde mentorluk. Bakioğlu, A. (Ed.), Eğitimde mentorluk içinde (s. 1−40). Ankara: Nobel.
Bakioğlu, A. ve Hacıfazlıoğlu, Ö., (2013). Mentorluk süreci ve yeni eğilimler. Bakioğlu, A. (Ed.), Eğitimde mentorluk içinde (s. 41−72). Ankara: Nobel.
Balkar, B. ve Şahin, S. (2014). Aday öğretmenlere yönelik mentorluk programının uygulanmasına ilişkin eğitimcilerin görüşleri. The Journal of Academic Social Science Studies, 29(29), 83−100.
Baumgartner, C. M. (2020). Supporting beginning music teachers: The development of the Oklahoma Music Educators Association mentorship program. Journal of Music Teacher Education, 29(3), 10−23.
Bozionelos, N. (2006). Mentoring and expressive network resources: Their relationship with career success and emotional exhaustion among Hellenes employees involved in emotion work. The International Journal of Human Resource Management, 17(2), 362−378.
Büngül, B. (2015). Öğretmenlikte uygulanan mentorluğun öğretmen koçluğu ile desteklenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
Cihan, T. (2016). Induction into teaching: A multiple-case study of the first year teachers’ experiences at schools [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
Clarke, A., & Mena, J. (2020). An international comparative study of practicum mentors: Learning about ourselves by learning about others. Teaching and Teacher Education, 90(4), 1−14.
Cohen, N. H. (1999). The manager's pocket guide to effective mentoring. Human resource development. Amherst: HRD.
Connor, M., & Pokora, J. (2007), What is effective coaching and mentoring at work? In Connor, M., & Pokora, J. (Eds.), Coaching and mentoring at work: Developing effective practice (s. 4−22). McGraw-Hill: Open University Press.
Creswell, J. W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri: beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. (M. Bütün ve S. B. Demir, Çev.). Ankara: Siyasal Kitapevi.
Duban, N. ve Yelken, T. Y. (2010). Öğretmen adaylarının yansıtıcı düşünme eğilimleri ve yansıtıcı öğretmen özellikleriyle ilgili görüşleri. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(2), 343−360.
Dünya Bankası. (2011). Türkiye’de temel eğitimde kalite ve eşitliğin geliştirilmesi zorluklar ve seçenekler (Rapor No. 54131-TR). Dünya Bankası İnsani Kalkınma Departmanı Avrupa ve Orta Asya Bölgesi, Washington, DC: U.S. http://siteresources.worldbank.org/TURKEYINTURKISHEXTN/Resources/45 5687-1326904565778/EducationQualityReport2011-tr.pdf ERG. (2020). Öğretmenler eğitim izleme raporu 2020. https://www.egitimreformugirisimi.org/wpcontent/uploads/2020/11/EIR20_Ogretmenler.pdf
Erol, Y. C. ve Özdemir, T. Y. (2018). Öğretmen adaylarının okul tabanlı mentorluk ve özyeterlik algılarının incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 874−894.
Galbraith, M.W., & Cohen, N. H. (1997). Principles of adult mentoring scale: Design and implications. Michigan Community College Journal, 3(1), 29−50.
Ghosh, R. (2012). Mentors providing challenge and support: Integrating concepts from teacher mentoring in education and organizational mentoring in business. Human Resource Development Review, 12(2), 144−176.
Gökoğlu, S., & Çakıroğlu, Ü. (2017). Determining the roles of mentors in the teachers’ use of technology: Implementation of systems-based mentoring model. Educational Sciences: Theory & Practice, 17(1).
Halai, A. (2006). Mentoring in−service teachers: Issues of role diversity. Teaching and Teacher Education, 22(6), 700−710.
İbrahimoğlu, N. (2008). Kişilik özellikleri açısından örgüt-kariyer bağlılık düzeyini araştırmada sosyalizasyon ve mentorluk etkisi: Bir örgüt geliştirme modeli [Doktora tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
İbrahimoğlu, N. (2013). Biçimsel olmayan mentorluk yoluyla öz-etkinliğin artırılması. Sosyoekonomi, 19(1), 141−156.
Kalkınma Bakanlığı. (2013). Onuncu beş yıllık kalkınma planı (2014-2018). http://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/OnuncuKalk%C4%B1nma-Plan%C4%B1-2014-2018.pdf Kartal, S. E., Özdemir, T. Y. ve Yirci, R. (2017). Kırsalda çalışan öğretmenlerin mesleğin ilk yıllarında mentorluk ihtiyaçları. Turkish Journal of Education, 6(1), 30−40.
Keller, T. E., Perry, M., & Spencer, R. (2020). Reducing social isolation through formal youth mentoring: opportunities and potential pitfalls. Clinical Social Work Journal, 48(1), 35−45.
Koç, E. M. (2012). Idiographic roles of cooperating teachers as mentors in pre-service distance teacher education. Teaching and Teacher Education, 28(6), 818−826. Kram, K. E. (1983). Phases of the mentor relationship. Academy of Management Journal, 26(4), 608−625.
Kuter, S. (2016). İşbirlikli mentorluk penceresinden öğretmen adaylarının ve öğretmenlerin mesleki gelişimi. Eğitim ve Bilim, 41, (183), 129−145. doi: 10.15390/EB.2016.3728
Lejonberg, E., Elstad, E., Sandvik, L. V., Solhaug, T., & Christophersen, K. A. (2018). Developmental relationships in schools: pre-service teachers’ perceptions of mentors’ effort, self-development orientation, and use of theory. Mentoring & Tutoring: Partnership in Learning, 26(5), 524−541.
Lovo, P., Cavazos, L., & Simmons D. (2006). From BTSA to induction: The changing role of school districts in teacher credential. Issues in Teacher Education, 15(1). 53−68.
MEB. (1995). MEB aday memurların yetiştirilmesine ilişkin yönetmelik. Tebliğler Dergisi, 1995/2423, 49−63. http://mevzuat.meb.gov.tr/html/42.html
MEB. (2006). XVII. Millî eğitim şurası (13-17 Kasım) kararları. http://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2012_06/06021327_17_sura.pdf
MEB. (2010). XVIII. Millî eğitim şurası (1-5 Kasım) kararları. http://www.meb.gov.tr/duyurular/duyurular2010/ttkb/18Sura_kararlari_tamami .pdf
MEB. (2015). MEB öğretmen atama ve yer değiştirme yönetmeliği. T.C. Resmî Gazete, 29329, 17 Nisan 2015. http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/04/20150417-4.html
MEB Strateji Belgesi. (2017). MEB 2017-2023 ulusal öğretmen strateji belgesi. http://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_06/09140719_Strateji_Belgesi _Resmi_Gazete_sonrasY_ilan.pdf
Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. CA: Sage.
Moss-Weir, V. M., Bourne, P. A., & Charles, M. (2020). An Empirical Evaluation of the Mentorship and Beginner Teacher Induction Programme in Jamaica. Social Science and Humanities Journal, 4(4), 1860−1888.
Moustakas, C. (1994). Phenomenological research methods. CA: Sage. Naillioğlu-Kaymak, M. N. ve Sezgin, F. (2020). Aday ve danışman öğretmenler için mentorluk rolleri ölçeklerinin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitim ve Toplum Araştırmaları Dergisi, 7(1), 349−375.
Noe, R. A. (1988). An investigation of the determinants of successful assigned mentoring relationships. Personnel Psychology, 41(3), 457−479.
OECD. (2019). TALIS 2018 results (volume I): Teachers and school leaders as lifelong learners (Ekim 2020). https://www.oecd.org/education/talis-2018-resultsvolume-i1d0bc92a-en.htm
Özdemir, A., & Kaygısız, C. (2019). Beginning preschool teachers' views toward mentoring programs in Turkey. Journal of Education and Learning, 8(1), 182−195.
Pala, A. (2017). MEB ilkokul ve ortaokul eğitim kurumlarına atanan aday öğretmenlere uygulanan mentorluk süreci [Yayımlanmış yüksek lisans tezi]. Gaziantep Üniversitesi.
Patton, M. Q. (2015). Qualitative research & evaluation methods: Integrating theory and practice (4th ed.). CA: Sage.
Reitman, G., & Karge, B. D. (2019). Investing in teacher support leads to teacher retention: Six supports administrators should consider for new teachers, Multicultural Education, 27(1), 7−18.
Richardson, J. (2011). Tune in to what the new generation of teachers can do: The changing demographic in today's teaching workforce has consequences for how teachers relate to each other and how they will shape the culture of the profession. Phi Delta Kappan, 92(8), 14−20.
Sandvik, L. V., Solhaug, T., Lejonberg, E., Elstad, E., & Christophersen, K. A. (2020). School mentors’ perceived integration into teacher education programmes. Professional Development in Education, 46(3), 424−439.
Schmidt, J. A., & Wolfe, J. S. (2009). The mentor partnership: Discovery of professionalism. NASPA Journal, 46(3), 371−381. doi: 10.2202/1949- 6605.5015