Varlık Vergisi ve Aydın İlinde Uygulaması*

1942 yılında II. Dünya Savaşı Dönemindeki savaş kazançları, aşırı fiyat artışı ve enflasyondan yararlanarak büyük maddi kazanç elde edenler oldu. II. Dünya Savaşı nedeniyle 1 milyon erkek askere alındı. Türkiyede üretim düştü. Devlet bütçe açığını ortadan kaldırmak için, büyük kazanç elde edenlerden, servetlerinin bir bölümünü devlete aktarmak amacıyla ve bir kez uygulanmak şartı ile Varlık Vergisi Kanunu çıkarıldı. Amaç, devletin savaş dolayısıyla altına girdiği yükün azaltılmasıydı. Günümüzde yapılan yayınlarda, Varlık Vergisinin sadece gayrimüslim halktan alındığı şeklinde aktarım yapılmaktadır. Fakat Aydın ilindeki uygulamanın da gösterdiği gibi, Anadolu kentlerindeki varlıklı Müslüman Türkler de bu vergiyi ödemişlerdir. Aydında Varlık Vergisini ödeyenler arasında gayrimüslim bulunmadığı gibi, vergisini ödemeyip iş merkezlerine ve çalışma kamplarına sürgün edilen vergi mükellefi de bulunmamaktadır. Aydın da Varlık Vergisi ödeyen Müslüman halk arasın da DP dönemi başbakanlarından Adnan Menderes de bulunmaktadır.

The Property Tax And Its Pratice In The City of

In 1942, some Turkish citizens gained great benefits by the increasing inflation in the period of the World War II. 1 million men were under arms because of World War 2. Production in Turkey decreased. To eliminate the state budget deficit, the property tax was legislated on condition to be applied once in order to transfer a part of the wealth of people, who profited greatly of war, to the goverment. The goal was to reduce the load which the government was burdened because of the war. In recent studies, it has been stated that the property tax was collected only from non-Muslims. However, with this study on the city of Aydın, wealthy Turkish-Muslims in the cities of Anatolia, too, had paid this tax; and in Aydin, there were not any non-Muslims among the property tax payers. Adnan Menderes, the future prime minister of DP, was among the people who paid the property tax in Aydin.

PDF

___

Gazete ve Mecmualar
Aydın Gazetesi, 13 Kasım 1942, 9 Şubat 1943.
Ayın Tarihi, 108, (1-30 İkinci Teşrin 1942), Ankara 1942.
Cumhuriyet, 17 Birinci Kanun 1942, 23 Birinci Kanun 1942.
İkinci Dünya Savaşı Gazetesi, ( Güneş Gazetesinin Eki), Eylül, 1989.
İzmir Ticaret ve Sanayi Odası Mecmuası, Yıl: 17, 1-12,14 İkinci Teşrin 1942.
Maliye Mecmuası, C.7, 26, 1942,s.662.
Millet, Yıl:1, S.1, 1 Birinci Kanun 1942.
T.C. Resmi Gazetesi, 12 İkinci Teşrin 1942.
Tan, 14 İkinci Kanun 1942, 17 Mayıs 1943, 30 Mayıs 1942, 10, 11 Haziran 1942. Ticaret, 14 İkinci Teşrin 1942.
Ulus, 12 İkinci Teşrin 1942, 21Mart 1943, 17 İkinci Teşrin 1942.
Vatan, 13 İkici Teşrin 1942,17 Birinci Teşrin 1942, 25Mart 1942, 26 Mayıs 1942, 9
Birinci Teşrin 1942, 17 Birinci Kanun 1942, 17 Birinci Kanun 1943, 29 Mayıs 1942.
Kitap ve Makaleler:
AKAR, Rıdvan, Varlık Vergisi, Ekonomik Panorama, Yıl: 1, Sayı: 1, 24 Nisan 1988.
ARMAOĞLU, Fahir, 20.Yüzyıl Siyasi Tarihi ( 1914-1980), 3.Basım, Ankara 1986.
AYDEMİR, Şevket Süreyya, İkinci Adam ( 1938-1950), C.2, 4.Basım, İstanbul 1979.
BARUTÇU, Faik Ahmet, Siyasi Anılar (1939-1945), İstanbul 1977.
BAYDAR, Ertuğrul, İkinci Dünya Savaşı İçindeTürk Bütçeleri, Ankara 1978.
BEKMAN, Münir Müeyyed- TÜLBENTÇİ, Feridun Fazıl, İkinci Cihan Harbi Kronolojisi (1941-1942), C.2, Ankara 1944.
CAVİD, Selim, Yeni İktisadi Tedbirler, İktisadi Yürüyüş, C.6-71, 18 İkinci Teşrin 1942, s.1-10.
Celal Bayarın Söylev ve Demeçleri (1946-1950), Haz: Özel Şahingiray, Ankara 1956.
DEMİRAL, Cafer, Türkiyenin 42 Hükümeti( 25.4.1920-15.4.1973), Ankara 1973.
DİLİPAK, Abdurrahman, İnönü Dönemi, İstanbul 1989.
ERGİNAY, Akif, Vergi Hukuku, 12.Basım, Ankara 1986.
ERKMEN, Mahir, Afyonda On Senelik Matbuat Hayatı, Taşpınar, 12 Birinci Teşrin 193, s.29.
GÜÇLÜ, Muhammed, Varlık Vergisi Kanunun Çıkarılması, Uygulanması, Kaldırılması ve Sonuçları ( 11.11.1942- 15.3.1944 ), E.Ü.Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), İzmir 1990.
KARAKUŞ, Emin, İşte Ankara, İstanbul, 1977.
KARAOSMANOĞLU, Yakup Kadri, Politikada 45 Yıl, İstanbul 1984.
KARPAT, Kemal, Türk Demokrasi Tarihi, İstanbul 1967.
KOÇAK, Cemil, Türkiyede Milli Şef Dönemi ( 1938-1943), Ankara 1946.
KOÇ, Vehbi, Hayat Hikâyem, 2.Basım, İstanbul 1984.
ÖKTE, Faik, Varlık Vergisi Faciası, İstanbul 1951.
SERTEL, Sabiha, Roman Gibi, İstanbul 1987.
TBMM.Z.C., C.28, D:6, İç:4 (11.11.1942
T.C.1942 Senesi Hazine Hesabı Umumisi, (basım yeri yok) 1944.
T.C.1944 Yılı Hazine Genel Hesabı , ( Basım yeri yok ) 1946.
Tahsil-i Emval Kanunu Talimatnamesi, İstanbul 1934.
YALMAN, Ahmet, Emin, Yakın Tarihte Gördüklerim ve Geçirdiklerim (1922- 1944), C.III, İstanbul 1970.
YETKİN, Çetin, Türkiyede Tek Parti Yönetimi (1930-1945), ( basım yeri yok) 1983.