Erdem KARACA

SSCB'nin Dağılma Sürecinden BDT'nin Kurulmasına Kadar Geçen Sürede Karabağ Eksenli Olarak, Nahçıvan, Ermenistan ve Azerbaycan Coğrafyasında Yaşanan Gelişmeler ve Türkiye'nin Tutumu (Ekim 1987- Aralık 1991)*

Karabağ Ermenileri, Sovyetler Birliğinin dağılmaya başlamasıyla birlikte önce bağımsızlık, ardından da Ermenistana bağlanmak gayretinde bulunmuşlardır. Ermenistan tarafından desteklenen bu durum, hızlı bir şekilde Azerbaycanla Ermenistanı karşı karşıya getirmiştir. Meseleye kayıtsız kalması mümkün olmayan Türkiye ise, ortaya çıkan olumsuzlukların çözümü için yapıcı bir rol oynamaya çalışmıştır. Çalışmamızda, TBMM Tutanak Dergisi ile Hürriyet Gazetesi temel kaynak olarak kullanılmıştır, Konu başlıkları ise şu şekilde belirlenmiştir: 1.Giriş: Karabağ, 2.SSCB Dağılırken Karabağ Kaynaklı Kaos: Gösteri, Eylem, Çatışma Süreci, 3.Karabağın Moskovaya Bağlanması ve Önlenemeyen Kaos, 4.Türkiye/Azerbaycan/Ermenistanın Yeni Arayışları, 5.Birliğin İflası: Kafkaslarda Bağımsızlık Adımları, 6.Azeri-Ermeni Çatışması Sürerken SSCBnin Lağvı ve Yeni Birlik(BDT), 7.Sonuç ve Değerlendirme.

The Developments and Attitude of Turkey in the Geography of Nakhchivan, Azerbaijan and Armenia in Terms of Karabakh Axis, from the Process of Disintegration of the USSR Until the Setting up the CIS (Commonwealth of Independence States) (1987 October-1991 December)

After dispersing of Soviet Union, Karabakh Armenians first made an effort for their freedom then tried to be connected with Armenia. The situation that supported by Armenia caused a huge conflict between Azerbaijan and Armenia. Turkey has sought to play a constructive interference to solve the emergent hitches which is impossible to avoid from this problem.The Turkish National Assembly recording journal and Hürriyet newspaper are the main sources in this study. Subject headings are like this: 1. Introduction: Karabakh, 2. Karabakh-Ralated Caos while Soviet Union Separating: Demonstration, Action, Cconflict Process, 3. Karabakh s Bonding to Moscow and Unavoidable Caos, 4.The New Way of Seeking of Turkey, Azerbaijan and Armenia, 5. The Failure of the Union: Liberation Movements in Caucasians, 6. Abolition of Soviet Union and New Consortium (CIS) while Conflict Running on Between Azerbaijan and Armenia, 7. Conlusion and Evaluation.

PDF

___

Resmi Arşiv ve Yayınlar
TBMM Tutanak Dergisi (Aralık 1987-Aralık 1991)
Süreli Yayınlar
Hürriyet (1987); 22 Ekim, 25 Aralık.
Hürriyet (1988); 12 Mart, 25 Şubat, 27 Şubat, 29 Şubat, 24 Mart, 27 Mart, 30 Mart, 13 Haziran, 15 Haziran, 16 Haziran, 25 Haziran, 07 Temmuz, 09 Temmuz, 11 Temmuz, 13 Temmuz, 15 Temmuz, 18 Temmuz, 19 Temmuz, 24 Temmuz, 23 Eylül, 27 Eylül, 02 Ekim, 25 Kasım.
Hürriyet (1989); 02 Ocak, 16 Ocak, 11 Mayıs, 15 Ağustos, 17 Eylül, 10 Ekim, 06 Kasım.
Hürriyet (1990); 06 Ocak, 07 Ocak, 11 Ocak, 15 Ocak, 17 Ocak, 20 Ocak, 21 Ocak, 23 Ocak, 24 Ocak, 25 Ocak, 30 Ocak, 25 Mart, 04 Nisan, 13 Temmuz, 24 Ağustos, 03 Eylül, 15 Eylül, 28 Eylül.
Hürriyet (1991); 02 Şubat, 24 Nisan, 06 Mayıs, 13 Mayıs, 16 Mayıs, 22 Mayıs, 27 Temmuz, 26 Ağustos, 27 Ağustos, 31 Ağustos, 03 Eylül, 04 Eylül, 07 Eylül, 09 Eylül, 15 Eylül, 24 Eylül, 04 Kasım, 13 Kasım, 16 Kasım, 26 Kasım, 28 Kasım, 29 Kasım, 30 Kasım, 07 Aralık, 22 Aralık. Hürriyet (1992); 28 Ocak.
Kitap ve Makaleler
ASLAN, Yavuz, Rus İstilasından Sovyet Ermenistanına Erivan(Revan) Vilayetinin Demografik Yapısı (1827-1922), Yeni Türkiye, Ermeni Meselesi Özel Sayısı IV, Yıl: 20, Sayı: 63(Eylül-Aralık 2014), Yeni Türkiye Stratejik Araştırma Merkezi Yay., Ankara, 2014, s. 2610-2626.
ATTAR, Aygün, Karabağ Sorunu Kapsamında Ermeniler ve Ermeni Siyaseti, AKDTYKAtatürk Araştırma Merkezi Yay., Ankara, 2005.
ÇEKİRGE, Fatih, İşte Böyle Azerbaycan, Hürriyet, 10 Kasım 1991, s. 15.
Dağlık Karabağ Sorunu/Dar Alanda Büyük Oyun, Ed.: Turgut Demirtepe, USAK Avrasya Araştırmaları Merkezi Raporu, No:11-07, 2011.
EKŞİ, Oktay, Azerbaycanı Tanımak, Hürriyet, 05 Kasım 1991, s. 1, 21.
GÖZELOVA, Nigar, Rusya İmparatorluğunun Dış Politikası ve XIX. Yüzyılın Başlarında İrevan Hanlığında Etnodemografik Durumun Değişmesi, Yeni Türkiye, Ermeni Meselesi Özel Sayısı IV, Yıl: 20, Sayı: 63(Eylül-Aralık 2014), Yeni Türkiye Stratejik Araştırma Merkezi Yay., Ankara, 2014, s. 2621-2626.
KIZILKAYA, Oktay, Günümüz Ermenistan Coğrafyasında Türk Nüfusunun Tarihi Süreçteki Durumu, Yeni Türkiye, Ermeni Meselesi Özel Sayısı IV, Yıl: 20, Sayı: 63(Eylül-Aralık 2014), Yeni Türkiye Stratejik Araştırma Merkezi Yay., Ankara, 2014, s. 2599-2609.
İŞYAR, Ö. Göksel, Sovyet-Rus Dış Politikaları ve Karabağ Sorunu, ALFA Yay., İstanbul, 2004, s. 80.
NİFTELİYEV, İlgar Vahitoğlu, 1918-1920 Yıllarında Ermenilerin Erivan Bölgesinde Azerbaycan Türklerine Karşı Yaptıkları Soykırım ve Azerbaycanla İlgili İddiaları, Yeni Türkiye, Ermeni Meselesi Özel Sayısı IV, Yıl: 20, Sayı: 63(Eylül-Aralık 2014), Yeni Türkiye Stratejik Araştırma Merkezi Yay., Ankara, 2014, s. 2627-2639.
TOHİDİ, Solmaz Rüstemova, Birinci Dünya Savaşı Yıllarında Ermeniler Tarafından Azerbaycanın Erivan, Zengezur ve Karabağ Eyaletlerinde Müslüman Nüfusunun Soykırımı, Yeni Türkiye, Ermeni Meselesi Özel Sayısı IV, Yıl: 20, Sayı: 63(Eylül-Aralık 2014), Yeni Türkiye Stratejik Araştırma Merkezi Yay., Ankara, 2014, s. 2653-2666.
ULUENGİN, Hadi, Modern Zamanlar/Büyük Ağustos Devrimi Sonrasında..., Hürriyet, 27 Ağustos 1991, s. 14.
ÜLMEN, Haluk, Bir Musibet, Bin Nasihatten İyidir, Hürriyet, 27 Şubat 1988, s.1, 14. İnternet Kaynakları
http://www.aljazeera.com.tr/dosya/ana-hatlariyla-daglik-karabag-sorunu.
http://tr.wikipedia.org/wiki/1988_Spitak_Depremi.