Türkçe'de -E/-İ Durum Eklerinin Karışması Sorunu

Ad durumu (casus) dilden dile hem işleyiş hem de yapılışı yönünden farklılıklar gösterir. Türkçede ekle sağlanan bu yapılarda, Batı dillerinde edatlar kullanılır. Durum içerisinde ele alınan belirtme ve yönelmenin üzerine geldiği fiillerle doğrudan bir ilgisi vardır. Türkçede Batı dillerine göre yönelme ve belirtme daha keskin bir çizgide kullanılmasına karşılık kimi fiillerin çekiminde bu iki durumun birbirinin yerine geçtiği görülür. Bu yazıda durum kavramı ile yönelme ve belirtmenin tarihi ve günümüz Türkçesindeki ilginç örnekleri verilmiş, sebepleri açıklanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Ad Durumu; Belirtme; Yönelme; Yönelme Eklerinde Aykırı Kullanımlar; Yönelme ve Belirtmenin Karışması

Problem of the Confusion of the Case Endings, Dative and Accusative in Turkish

Case endings differ from language to language with respect to both its their functions and usage. These structures are made possible in Turkish whereas the prepositions are used for this purpose in Western Languages. In a case, the dative and accusative cases have direct relation with the verbs to which they are added to. Although in Turkish the dative and accusative cases are used with keener rules, it is observed that these two cases are confused with each other in grammar infections of so me verbs. In this paper, history of the cases, dative and accusative and the interesting exaınples of today's Turkish are reported and the reasons for this confusion are expressed.

Keywords:

Accusative; Dative; Diffirent Usages in case of Accusative and Dative; Confusion of the case Endings; Dative and Accusative,

PDF

___

Aksan, Doğan: Her Yönüyle Dil İl. Ankara 1989.
Arat, R. Rahmeti: Kutadgu Bilig I, TDK yay. Ankara, 1979.
Atalay, Besim: Abuşka Lagari veya Çağatay Sözlüğü, Ayyıldız Matbaası, Ankara 1970, s. 125.
Banguoğlu, Tahsin: Türkçenin Grameri, TDK yay., Ankara 1990
Biray, Hikmet: Mahdumkulu Divanı, Kültür Bakanlığı yay.Ankara 1992.
Buran, Ahmet: Anadolu Ağızlarında İsim Çekim (Hal) Ekleri, TDK yay., Ankara 1996.
Caferoğlu, Ahmet: “Akhisar ve Cihanbeyli Ağızları”, TDA Y—Be/leten 1967, 5.1—38
Caferoğlu, Ahmet: Aydın “İli Ağızlarından Örnekler ve Etnografya Bakımından Özelli— leri”, TDAY-Belleten I965, 5.1-28.
Caferoğlu, Ahmet: Anadolu İlleri Ağızlarından Derlemeler-Van, Bitlis, Muş, Karakose, Eskişehir, Bolu ve Zonguldak İlleri A ğız/arı, TDK yay., Ankara 1995
İLMİ ARAŞTIRMALAR
Caferoğlu, Ahmet: “Muğla Ağzı”, TDA Y-Belleten 1962, 5107-130.
Caferoğlu, Ahmet: “Aydın İli Ağızlarından Örnekler ve Etnografya Bakımından Özelli- leri”, TDA Y—Belleten 1965, s.1—28.
Canpolat, Mustafa: Lisânü ’t—Tayr (Ali Şir Nevâyî), TDK yay. Ankara 1995.
Cemiloğlu, İsmet: “Nesne Kavramı Üzerine”, Milli Eğitim, sayı 148 Ekim, Kasım, Ara- lık 2000,
Cemiloğlu, İsmet: ] 4. yy ’a Ait Bir Kısas-ı Enbiya Nüshası Üzerinde Sentaks İncelemesi, TDK yay. Ankara 1994
Çağatay, Saadet: Altun Yaruk ’tan İki Parça, TDk yay., Ankara 1945.
Eckmann, Janos: Çağatayca El Kitabı (Çev. Günay Karaağaç)
Ergin, Muharrem: Türk Dil Bilgisi, Boğaziçi yay. İstanbul 1985.
Grönbeck K, Türkçenin Yapısı, (Çev. Mehmet Akalın) Ankara, 1995.
Gülensoy, Tuncer: Kütahya Yöresi ve Ağızları, TDK yay., Ankara 1988
Gülsevin, Gürer: Eski Anadolu Türkçesinde Ekler, TDK Yay, Ankara 1997.
Günay, Turgut: Rize İli Ağızları, Kültür Bakanlığı Millî Folklor Araştırma Dairesi yay. Ankara 1978.
Karahan, Leyla: “Fiil Tamlayıcı İlişkisi Üzerine”, Türk Dili, Sayı: 549, Eylül 1997, s. 209-213.
Karahan, Leyla: “Yükleme (Accusative) ve İlgi (Genetive) Hâli Ekleri Üzerine Bazı Düşünceler”, 3. Uluslararası Türk Dili Kurultayı 1996, Ankara 1999, s.605-6l l.
Karamanlıoğlu, Ali Fehmi: Kıpçak Türkçesi Grameri, TDK yay. Ankara 1994, s. 66—70.
Korkmaz, Zeynep: “Batı Anadolu Ağızlarında Yazı Dilinden Ayrılan İsim Çekim Ekleri ve Fonologie-Morfologie Bağlantısı” Türk Dili Üzerine Araştırmalar, C. II. s. 222-231.
Korkmaz, Zeynep: Gramer Terimleri Sözlüğü, TDK yay, Ankara 1992.
Mc Arthur, Tom: The Oxford Companion to The English Language, Oxford Üniversite- si yay. Londra 1992
Redhause, Sir James: Turkish and English Lexicon, Çağrı yay. İstanbul 1992.
Orkun, Hüseyin Namık: Eski Türk Yazıtları, TDK yay., Ankara 1987, s.22
Öztürk:, Rıdvan : Yeni Uygur Türkçesi Grameri, TDK yay. Ankara 1994, s.51.
Sarıca, Bedri: “Van Ağzının Oluşumu ve Bazı Özellikleri”, İlmî Araştırmalar, 15. sayı, İstanbul 2003, s. 78—79.
Sarıca, Bedri: Allahyar Sufi ’nin F evzu' ’n-Necât ’ı (İnceleme, Metin, Sözlük), (Yayınlan— mamış Doktora Tezi) Van 1996, 5.23.
Timurtaş, F .Kadri: Eski Türkiye Türkçesi, Enderun yay. İstanbul 1994, s. 69—71.
Toparh, Recep: Harezm T urkçesi Atatürk Ünv. Yay. Erzurum 1987, s. 30-31.
Toparlı, Recep: Harezm Türkçesi, Tokat 1998, s. 63.
Underhill, Robert:Turkish Grammar, MIT yay. Londra 1976