Sosyolojik Edebiyat Eleştirisi Bağlamında Patografik Söylem Türü Olarak “Hekim Nesri”: Andrey Şlyahov Klinik S…

Edebiyat eserlerine sosyolojik bağlamda yaklaşma fırsatı sunan edebiyat sosyolojisinin gelişimine büyük ölçüde katkıda bulunan en önemli araştırma yöntemi olan sosyolojik eleştiride, yazarın, okurun ve eserin toplumsal koşulların bir çıkıısı olduğu görüşünden hareket edilir ve incelemenin sosyal yaşam göz önünde bulundurularak gerçekleştirilmesi gerektiği savunulur. Ana elementi olan sosyoloji disiplininden yola çıkarak metnin hangi konuya odaklandığı ve edebiyat eserinin nasıl bir ortamın çıktısı olduğu konusu, sosyolojik eleştirinin çerçevesini oluşturur. Yazar, toplumun bir üyesi olduğundan onun ürettiği metin de bu anlamda o toplumsal çevrenin ürünüdür. Sosyolojik eleştiri, eseri oluşturan tam da bu ortamı çözümler. Bu bağlamda sosyolojik okumaya yoğun malzeme sunan en güçlü yazınsal türlerden biri, XXI. yüzyıl Rus edebiyatında ön plana çıkmaya başlayan “hekim nesri”dir. Birinci meslekleri doktorluk olan yazarların oluşturdukları bu yazınsal alanda, sanatçılar deneyimlerinden yola çıkarak yaşadıklarını edebiyat eserlerinde aktarırlar. Bunlardan biri de doktor-yazar Andrey Şlyahov’un modern dönem Rus sağlık sistemindeki aksaklıkları son derece çarpıcı bir şekilde yansıttığı Klinik S… adlı eseridir. Bu çalışmada öncelikle çağdaş Rus edebiyatında her geçen gün daha yoğun bir şekilde araştırmacıların odak noktasına çekilen hekim nesrinin özelliklerinden bahsedilmiş, ardından sosyolojik edebiyat eleştirisinin unsurlarından ve niteliklerinden faydalanılarak Klinik S… eseri çözümlenmiştir. Sosyolojik edebiyat eleştirisinin ana metodu olan eleştirel yöntemin benimsendiği çalışmada, yapıtında gerçekleri olduğu gibi resimleştirmesinden aslında örtük bir şekilde tenkitini sunduğu anlaşılan yazarın bu hedefi, eserden yapılan alıntılarla gün yüzüne çıkarılmaya çalışılmıştır. Bu düşünceden yola çıkıldığında makalede, yazarın ana fikri üzerinden ilerlenerek bir kurum üzerinden doktorluk mesleği, hekimler, hemşireler, hastalar ve sağlık sistemi, eksiklikleri ve yetersizlikleri ile ön plana çıkarılmıştır. Böylelikle modern dönem Rus toplumunun derinliklerine inilerek hekim bir yazarın gözünden, Rus tıp dünyasının karanlık yüzüne farklı bir pencereden ışık tutulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

sosyolojik edebiyat nesri, patografşk söylem, hekim nesri

“Physician’s Prose Writings” as a Pathographic Discourse in the Context of Sociological Literary Criticism: Andrey Shlyahov’s Clinic S…

Sociological criticism is the most critical research method that significantly contributes to literary sociology and offers an opportunity to address literary works in a sociological context. Assuming that an author, reader, and work are the outputs of social conditions, sociological criticism argues that a sociological analysis should be performed by considering social life.The main subject of sociological criticism is to reveal which subject the text focuses on and what kind of environment the literary work is the output of, starting from the discipline of sociology, which is its main element. Since the author is a member of the society, the text produced by her/him is in this sense the product of that social environment. Sociological criticism analyzes exactly this environment that created the work. The “physician’s prose writings,” which began to arise in 21st-century Russian literature, is one of the most prominent literary genres with profound material for sociological analysis. In this literary genre, physician authors convey their professional experiences through literary works. The Clinic S… is one of those works written by physician-author Andrey Shlyahov, who mentioned the troubles in the modern Russian healthcare system strikingly. First, this study focused on the characteristics of physician prose that has become a common topic of interest and research in contemporary Russian literature and then analyzed the Clinic S… following the principles of sociological literary criticism. In this study, in which the critical method, a main sociological, literary criticism method, was adopted, citations were made with an aim to show the author’s implicit criticism through explicit depictions in his works. Accordingly, a critical and realistic description of being a physician, nurses, patients, and the failures of the Russian health care system was made. By delving into the depths of Russian society, the dark side of Russian medical world was portrayed from the eyes of an author.

Keywords:

sosyolojical literarı criticism, discourse, Cilinic S...,

PDF

___

Belovodskiy, A. A. (2009). Zdravoohraneniye v Rossii: Problemı i puti reşeniya (Health care in Russia: Problems and solutions). Kemerovo, Кемерово, http://econf.rae.ru/pdf/referat/Belovodskii.pdf, 29.07.2021.
Burıgina, T. S. (2013). O roli medintsinkoy professii v jizni i tvorçestve vraçey-pisateley (About the role of the medical profession in the life and work of doctor-writers). Vestnik nauki Sibiri, 4 (10), 200–204.
Çehov, A. P. (1899). Антон Павлович Чехов, МХТ им. Чехова, http://www.mxat.ru/history/persons/ chehov/, 02.11.2022.
Çelik, E. (2013). Edebiyat eseri toplumun aynasıdır: Edebiyat ve sosyoloji ilişkisi üzerine. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, 104 (738), 59-64.
Çihlyayeva, A. A. (2015). Anton Pavloviç Çehov – pisatel ili vraç? (Anton Pavlovich Chekhov - a writer or a doctor?). Bulletin of Medical Internet Conferences, 5 (1).
Gürçay, S. (2016). Âşık Veysel’in “Senlik benlik nedir bırak” şi̇i̇ri̇ sosyolojik eleştiri edebiyat kuramı açısından incelenmesi. Aydın Toplum ve İnsan Dergisi, 2 (3), 1-20.
İgnatenko, M. V. (2016). Svoyeobraziye janra “vraçebnoy prozı” (The originality of the genre of “medical prose”). Fundamentalnıye i prikladnıye nauçnıye issledovaniya: aktualnıye voprosı, dostijeniya i innovatsii, sbornik statyey pobediteley mejdunarodnoy nauçno-praktiçeskoy konferentsii (Basic and applied scientific research: topical issues, achievements and innovations, collection of articles of the winners of the international scientific and practical conference). MTSNS “Nauka i prosveşçeniye”, İzdatelstvo: Nauka i prosveşçeniye (İP Gulyayev G. Yu.) (Penza), 219-222.
İgnatenko, M. V. (2017a). Janr “vrajebnoy prozı”: fenomen professionalnogo pisma (Genre of “medical prose”: the phenomenon of professional writing). Mejdunarodnaya nauçno-praktiçeskaya konferentsiya (International scientific and practical conference), MTSNS Nauka i prosveşçeniye, 756-760.
İgnatenko, M. V. (2017b). Klassifikatsiya proizvedeniy janra vraçebnoy prozı (Classification of works of the genre of medical prose). VII Mejdunarodnaya nauçno-praktiçeskaya konferentsiya (VII International Scientific and Practical Conference), MTSNS Nauka i prosveşçeniye, 178-180.
Keskin, A. (2016). Berna Moran’ın eleştirisinde sosyolojik eleştiri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4 (32), 456-467.
Kırtıl, G. (2012). Edebi metinlerin sosyolojik imkânı üzerine farklı yaklaşımlar. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5 (10), 291-312. Kösemihal, N. Ş. (2014). Edebiyat sosyolojisine giriş. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 2 (19- 20), 1-37 .
Kutko, İ. İ., Teryoşin, V. A. ve Peresadin, N. A. (2014). Psihoterapevtiçeskiye i deontologiçeskiye aspektı primeneniya tvorçeskogo naslediya i biografiçeskih dannıh pisatelya i vraça A. P. Çehova v kliniçeskoy praktike (obosnovaniye çehovoterapii) (Psychotherapeutic and deontological aspects of the use of the creative heritage and biographical data of the writer and doctor A. P. Chekhov in clinical practice (justification of Chekhov therapy). Jurnal psihiatrii i medintsinskoy psihologii, 2(34), 78-83.
Lidar, V. (2019). Edebiyat ve modernite ilişkisi: 20. yüzyıl edebi metinlerinde ‘bahçe kültürü’ ve ötekinin konumlandırılması [Doktora tezi]. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karşılaştırmalı Edebiyat Anabilim Dalı