ORHAN KEMAL’İN MURTAZA İSİMLİ ROMANINI FOUCAULT’NUN ÖZNE VE İKTİDAR KAVRAMLARIYLA BİRLİKTE OKUMAK

Türk edebiyatının saygın kalemlerinden biri olan Orhan Kemal’in en önemli eserlerindenbirisi de Murtaza’dır. Eser, edebiyatçılar tarafından yapılan birçok çalışmada incelendiği gibihukukçular, sosyologlar ve iktisatçılar tarafından da kendi disiplinleri yönünden ayrıntılı olarakele alınmıştır. Bunun en önemli nedeni, birçok yazar ve eleştirmen tarafından da ifade edildiğigibi, bir mahalle bekçisinden hareketle kurgulanan Murtaza tipinin hem Türk edebiyatı hemde dünya edebiyatı için özgün bir tip olmasıdır. Bu özgünlüğü sağlayan en önemli etken iseOrhan Kemal’in Murtaza tipini 1940’lı yılların Türkiye’sindeki iktidar ve özne ilişkilerinin birsonucu olarak yaratmış olmasında yatmaktadır. Dolayısıyla eserdeki iktidar ve özne ilişkileriünlü düşünür Michel Foucault’un sorunsallaştırdığı iktidar ve özne kavramlarıyla birlikte elealınmış, böylece sosyal bilimler tarafından yoğun olarak incelenmiş bu eserin ve eserdeki özgünMurtaza tipinin toplumsal ve felsefi bağları derin yapıda ayrıntılı olarak yeniden okunmuştur. Buokuma sonucunda, Michel Foucault’un 1970’lerden sonra geliştirdiği iktidar ve özne kavramlarıkonusundaki temel çıkarımların 1952 yılında yayınlanan Murtaza eserinin kurgusundaki iktidar veözne ilişkileri ağında var olduğu saptanmış böylece Murtaza tipinin Türk ve dünya edebiyatındaneden özgün bir tip olarak ortaya çıktığının cevabı verilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Orhan Kemal, Michel Foucault, Murtaza, iktidar

PDF

___

Buğra, A. (2008). Kapitalizm Yoksulluk ve Türkiye’de Sosyal Politika. Çağdaş Türkiye Tarihi Seminerleri. Osmanlı Bankası Arşiv ve Araştırma Merkezi’nin http://www.obarsiv.com/pdf/ ayse_bugra2.pdf. adresinden 16.01.2017 tarihinde edinilmiştir.
Butler, J. (2012). Bedenler ve İktidar, Tekrar. Şeyda Öztürk. (Çev.). Michel Foucault/Cogito, S. 70-71, s. 275-289.
Foucault, M. (2014). Özne ve İktidar. (4.Baskı). Işık Ergüden (Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Foucault, M. (2015a). Kelimeler ve Şeyler İnsan Bilimlerinin Bir Arkeolojisi. (5. Baskı). Mehmet Ali Kılıçbay. (Çev.). Ankara: İmge Yayınevi.
Foucault, M. (2015b). Toplumu Savunmak Gerekir. (7. Baskı). Şehsuvar Aktaş (Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Kemal, O. (2015). Murtaza. (23. Baskı). İstanbul: Everest Yayınları.
Oranlı, İ. (2012). Biyo-Politikanın Doğuşu ve Foucaultcu Eleştiri. Michel Foucault/Cogito. S.70-71, s. 39-52.
Öğütçü, I.,Ümit,A. (Ed.). (2012). Orhan Kemal. Ankara: T.C.Kültür ve Turizm Bakanlığı.
Pars, E. (2016). Foucault Öznenin Yitiminden Yeniden Doğuşuna. İstanbul: Kollektif Kitap.
Revel, J. (2012). Kimlik, Doğa, Yaşam: Üç Biyopolitika Yapıbozumu. Şeyda Öztürk. (Çev.). Michel Foucault/Cogito, S. 70-71, s.9-21.
Yavuz, E. (2015).Milli Korunma Kanunu, Varlık Vergisi Kanunu ve Toprak Mahsulleri Vergisi Kanunu Tartışmaları: Erzincan Uygulamaları. Akademik Sosyal Araştırmaları Dergisi. S. 12. ss. 161-180.