Kültürel Bir Miras Olarak Atasözlerinin Kullanımı Üzerine Türkçe Öğretmenlerinin Görüşleri

Dil öğretimine yönelik gerçekleşecek uygulamalarda öğrencilerin yazılı ve sözlü iletişim becerileri büyük önem taşımaktadır. Etkili bir konuşma ve yazma için kimi zaman kalıp sözler kullanılması metnin gücünü artırır. Kalıp sözlerden birini de atasözleri oluşturur. Atasözleri toplumların geçmiş yaşantılarını günümüze aktaran sözlü kültür ögelerinden biridir. Atasözü aracılığıyla bir yandan geçmiş deneyimler fark edilir diğer yandan bu deneyimlerden dersler çıkarılır. Ayrıca atasözleri, bireylerin dilsel ve kültürel farkındalıklarının artmasında önemli rol oynar. Atasözleri, çocukların dil gelişim sürecinde karşılaşması gereken söz kalıpları olarak görülebilir. Bu çalışmada, Türkçe öğretmenlerinin eğitim ortamında atasözlerinin kullanımına ilişkin görüşleri değerlendirilmiştir. Çalışmada, nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Araştırmaya 30 Türkçe öğretmeni katılmış ve bu katılımcılara uzman görüşü alınmış sorular yöneltilmiştir. Sorular alt problemlere bağlı olarak oluşturulmuştur. Sorular çerçevesinde verilen yanıtlardan hareketle verilerin analizi yapılmıştır. Toplanan veriler, öncelikle kodlanmış, daha sonra çeşitli kategoriler altında bir araya getirilmiştir. Araştırmaya katılan Türkçe öğretmenlerinin görüşleri doğrultusunda, atasözlerinin çocuğun eğitimsel boyutta gelişimine katkı sağladığı söylenebilir. Katılımcı öğretmenler atasözlerini kelime öğretimi, dersi kavratma, dilbilgisi uygulamaları, kültürel bilinç vb. yönlerden gerekli görmektedir. Ayrıca katılımcılar tarafından konuşma, dinleme, okuma ve yazma gibi dil becerilerinin geliştirilmesinde de önemi vurgulanmıştır. Bunun paralelinde, yer yer kimi sınırlılıklar taşımasına rağmen, atasözlerinin öğrencilere Türkçe öğretimi ve kültür aktarımı açısından gerekli olduğunu ortaya koymaktadır. Araştırmanın sonuçları, atasözü kullanımının, çocuklarda dilsel farkındalığı geliştirme sürecinde öğretmenler tarafından olumlu karşılandığını göstermektedir.

The opinions of Turkish teachers on usage of proverbs as a cultural heritage

Oral and written communication skills of students related to language teaching practices is very important. Using stereotypical words in effective oral and written communication enriches the power of a text. One of those stereotypical words is proverbs. Proverbs is one of the elements of oral culture of societies past experiences that show. Sayings on the one hand through the past experiences, lessons from these experiences noticeably on the other hand. In addition, proverbs, plays an important role in increasing awareness of linguistic and cultural individuals. Proverbs can be seen as stereotypical words in children’s language learning developmental procedure. In this study, the use of proverbs Turkish teachers’ views on the educational environment is evaluated. In this study, qualitative research method was used. The study involved 30 Turkish teacher and expert opinion that the participants were asked questions. The questions have been developed in relation to the sub-research questions. Movement of data analysis was carried out within the framework of the responses given to questions. The collected data firstly encoded and then brought together under several categories. Participated in the study in accordance with the opinions of Turkish teachers, proverbs contribute to the development of the child provided by the educational dimension can be said. The participant teachers in this study highlighted that are very significant in teaching vocabulary, comprehension, grammar practices, cultural awareness and so on. Parallel to this, to carry from place to place in spite of some limitations, proverbs is necessary to teaching Turkish language and culture reveals. Moreover, the participants emphasized that proverbs are important in teaching speaking, listening, reading, and writing skills. The findings of the study depict that teacher are in favor of using proverbs in developing children’s’ language awareness process.

___

  • Akarsu, B. (1998). Dil-Kültür Bağlantısı. İstanbul: İnkilap Kitabevi.
  • Aksan, D. (2003). Türkçenin Gücü. Ankara: Bilgi Yayınevi.
  • Aksan, D. (1996). Türkçenin Söz Varlığı. Ankara: Engin Yayınevi.
  • Aksoy, Ö.A. (1988). Atasözleri Sözlüğü. İstanbul: İnkilap Kitabevi, C.1.
  • Alagözlü, N. (2009). Dil ve Cins: Türkçe Atasözlerinde ve Deyimlerde Kadın Üzerine Eğretilemeler ve Toplum-Bilissel Yapı. International Journal of Central Asian Studies volume 13.
  • Büyükkantarcıoğlu, N. (2006). Toplumsal Gerçeklik ve Dil. İstanbul: Multilingual Yayınları.
  • Çelik, A. (2009). Atasözlerimizden Eğitim İletileri. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S.31.
  • Dilçin, D. (2000). Edebiyatımızda Atasözleri. Ankara: TDK Yayınları.
  • Duruhan, K., İlhan, B. (2004). Eğitim-Öğretimle İlgili Bazı Atasözü ve Deyimlerimizin Öğrenme- Öğretme Süreci Bakımından İrdelenmesi. Millî Eğitim Üç Aylık Eğitim ve Sosyal Bilimler Dergisi S. 164.
  • Duthie, Jill K. ve diğ. (2008). Mental İmagery of Concrete Proverbs: A Developmental Study of Children, Adolescents, and Adults. Applied Psycholinguistics, vol.29.
  • Esen, S. ve Yılmaz, E. (2007). Türk Atasözleri ve Deyimlerinde Girişimcilik Olgusu (Sosyo-Ekonomik Açıdan Bir Bakış). Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.30.
  • Ferretti, Todd R.; Schwint, Christopher A.; Katz, Albert N. (2007). Electrophysiological and behavioral measures of the inxuence of literal and Figurative contextual constraints on proverb comprehension. Brain and Language. vol.101.
  • Gözler, F. (1978). Örnekleriyle Temel Kompozisyon Bilgileri. İstanbul: İnkilap ve Aka Kitapevleri.
  • Grant, Rachel A.; Asimeng-Boahene, Lewis (2006). Culturally Responsive Pedagogy in Citizenship Education: Using African Proverbs as Tools for Teaching in Urban Schools. Multicultural Perspectives, vol. 8(4).
  • Güftâ, H. ve Kan, M. O. (2011). İlköğretim 7. Sınıf Türkçe Ders Kitabının Dil ile Kültür Ögeleri Açısından İncelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. S.15.
  • Güvenç, B. (1999). İnsan ve Kültür. İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • Hirsch, E.D. (1987). Cultural Literacy: What Every American Needs to Know. Boston: MA. Houghton Mifflin Company.
  • Hirsch, E.D. (1996). Cultural Literacy: What Every American Needs to Know. Boston: Houghton- Mifflin.
  • Karadağ, M. (2004). Türk Halk Edebiyatı Anlatı Türleri. Ankara: Ürün Yayınları,
  • Kıran, Z. ve Kıran, A.E. (2001). Dilbilime Giriş. Seçkin Yayıncılık, İstanbul.
  • Lutzer, victoria D. (1988). Comprehension of Proverbs by Average Children and Children with Learning Disorders. Journal of Learning Disabilities, vol. 21 /2.
  • MEB (2009). İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu (1-5. Sınıflar). Ankara: MEB Yayınları.
  • MEB (2006). İlköğretim Türkçe Dersi (6, 7, 8.Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: MEB Yayınları.
  • Mürsel, C. G. (2009). Deyim ve Atasözlerinin Öğretiminde Karikatürün Etkisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
  • Nippold, Marilyn A; Allen, Melissa M; Kirsch, Dixon I. (2001). Proverb Comprehension as A Function of Reading Proficiency in Preadolescents. Language, Speech & Hearing Services in Schools, vol. 32/2.
  • Onan, B. (2011). Türk Atasözlerinde Dil Farkındalığı ve İşlevsel Dil Kullanımı. Milli Folklor, S. 91.
  • Önel, G. (2008). İlköğretim 6,7,8. Sınıf Öğrencilerinin Atasözlerini Algılama Düzeyleri, Yayınlanmamış Yüksel Lisans Tezi, Marmara Üniveristesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı.
  • Özbay, M. (2008). Türkçe Özel Öğretim Yöntemleri I. Ankara: Öncü Kitap.
  • Özezen, M. Y. (2005). Türkiye Türkçesi Atasözlerindeki Değişkenlerin Eşdeğerliliği, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C.14, S.2.
  • Pehlivan, A. (2003). Türkçe Ders Kitabı İnceleme ve Değerlendirme. Ankara: Turhan Kitabevi.
  • Soykut, H. (1974). Türk Atalar Sözü Hazinesi. İstanbul: Ülker Yayınları,
  • Şahin, M. (2011). Masalların Çocuk Gelişimine Etkilerinin Öğretmen Görüşleri Açısından İncelenmesi. Millî Folklor, S.89.
  • Tekşan, K. (2011). Atasözleriyle Yapım Eklerinin Öğretimi. Gazi Üniversitesi Türkçe Eğitimi ve Öğretimi Araştırmaları Dergisi, S.2.
  • Temizkan, M. (2008). Dilin Manevî Mirası Durumundaki Atasözü ve Deyimlerin Öğretimi Üzerine Bazı Değerlendirmeler. vI. Uluslararası Türk Dili Kurultayı, Ankara.
  • Uekermann, J.; Thoma, P.; Daum, I. (2008). Proverb Interpretation Changes in Aging, Brain and Cognition, vol. 67.
  • Ünalan, Ş. (2010). Dil ve Kültür. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
  • Yaşar, F. Ö. (2007). Bilgi Toplumu Bağlamında Türk Atasözlerinde “Eğitim” ve “Bilgi” Kavramları Üzerine Düşünceler. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, C.6 S.19.
  • Yıldırım, A.; Şimşek, H. (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
  • Yılmaz, M. (2000). Türkçe Atasözlerinde Eğitim Anlayışı. Ankara Ünv. Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, C.33, S.1-2.