Etnik Turizm: Kültürlerarası Hiyerarşinin İkame Edilmesi

Turizm günümüz tüketim toplumunun rutin faaliyetleri arasında yer almaktadır. Turistlerin ilgi alanlarına göre sağlık turizmi, doğa turizmi, kültür turizmi gibi alt alanları bulunmaktadır. Etnik turizm de bu alanlardan birisidir. Etnik turizm, “modern” yaşamın içindeki bireylerin “gelenekseli” ve “otantikliği” araması olarak görülmektedir. Bu sebeple küresel baskın kültürün dışında kalan kültürel “azınlık” gruplara gittikçe artan bir ilgi söz konusudur. Bilgi edinmeye, kültürel çeşitliliğe dair farkındalığı artırmaya yönelik entelektüel bir hareketlilik olarak gösterilen etnik turizm, temelde toplumsal ve kültürel tabakalaşmanın bir sonucu ve onların yeniden üretimidir. Çünkü turizm faaliyetinin istikameti “modern” olandan “geleneksel” hatta “ilkel” olarak görülene doğru olup, katılımcıları çoğunlukla üst sınıflardan bireylerdir. Yerel halklar bu turizm faaliyetlerinin paydaşları olarak gözükmektedirler. Oysa yerel halk ve kültürleri etnik turizmin “nesneleri” haline getirilerek “biblolaştırılmaktadırlar.” Kültürlerarası ilişkiyi geliştirdiği iddia edilen turizm, bir bakıma farklılığı “marjinalleştirerek” kültürel sınırları keskinleştirmektedir. Kurulan iletişimin boyutlarını turizm organizatörleri veya turistler belirlemekte , dolayısıyla yerel halklar çoğunlukla edilgen bir konuma düşmektedirler. Bu çalışmada, Dukha, Kalaşa ve Kayan halkları üzerinden etnik turizmin yarattığı eşitsizlik gösterilmiş ve Türkiye’deki örneklerine yer verilmiştir. Her biri farklı kültürel, tarihsel ve toplumsal arka plana sahip olan bu grupları ortaklaştıran konu onların turizm karşısındaki pozisyonlarıdır. Makalede verilen örneklerle ve uygulamalarla etnik turizmin kültürlerarası hiyerarşiyi yeniden inşa etmesi ve kültürün metalaştırılması tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

etnik turizm, kültür turizmi, Dukhalar, Kayanlar, Kalaşalar

Ethnic Tourism: Substitution of Intercultural Hierarcy

Tourism is one of the routine activities of the consumption society with various subfields based on tourists’ interests such as environmental tourism, dark tourism, medical tourism, cultural tourism, etc. One of those subfields is ethnic tourism. Ethnic tourism is considered as a search for “tradition” and “authenticity” of people living in a“modern”life. Therefore, the interest in minority groups, which stand apart from the global dominant culture, tends to increase. Ethnic tourism, which is represented as an intellectual mobility toward gaining knowledge and raising awareness for cultural diversity, is the result of both cultural and social stratification and its reproduction. While the touristic projectile moves from “modern” to “traditional” and maybe even “primitive”, its participants belong to upper classes. Although indigenous people appear to be shareholders of this tourism activity, technically both these people and their culture are objectified and commodified. While claiming that ethnic tourism aids in the development of intercultural relations, it sharpens cultural borders by marginalizing diversities. For example, the level and scope of communication among tourists and indigenous people are determined by tour organizers and tourists. Tourists feel free to take pictures, to enter holy places or attend some practices. For this reason, there are warning signs regarding inappropriate behaviors for tourists in some touristic villages. This suggests that the position of indigenous people has become passive in tourism regardless if their villages are visited. This study shows how ethnic tourism creates inequality in the case of the Dukha in Mongolia, the Kalasa in Pakistan, and the Kayan people in Thailand and compares them to similar cases in Turkey, especially in non-Muslim communities. Despite having different cultural, historical, and social backgrounds, the issue that makes all these cases common is their position in this aspect of tourism. This article, therefore, discusses the reconstruction of a cultural hierarchy and the commodification of local cultures via ethnic tourism with examples and practices

Keywords:

ethnic tourism, cultural tourism, Dukha, Kayan, Kalasa,

PDF

___

Ahmed, A.S. (1986). Pakistan society: Islam, ethnicity, and leadership in South Asia. Oxford University.
Alexandrou, D. N. (2001). Kalas oi Ellines ton Imalayon [Himalayaların Yunanları/Greeks of Himalayas]. Erodios.
Ali, M. K. and Chawla, M. I. (2019). Socio-cultural life of the Kalasha people of Chitral: A study of their festivals. Pakistan Vision, 20 (2), 42-57.
Amselle, J. L. (1998). Etni ve kabile: Her kapıyı açan kavramlar (J. Leca Ed.) Uluslar ve milliyetçilikler, (134-135), (S. İdemen, Çev.) Metis.
Artun, A. (2017). Mümkün olmayan müze- Müzeler ne gösteriyor? İletişim.
Artun, A. (2021). Müze ve modernlik- sanat müzeleri 1. İletişim.
Ayub, Q. vd. (2015). The Kalash genetic isolate: Ancient divergence, drift, and selection. The American Journal of Human Genetics, 96, 775-783. https://doi.org/10.1016/j.ajhg.2015.03.012
Bakker, P, and Daval-Markussen, A. (2016). Linguistic and genetic roots of the Kalasha. (U. H. Johnsen, Ed.) In the footsteps of Halfdan Siiger: Danish research in Central Asia, (pp.93-114). Moesgård Museum.
Bundidterdsakul, L. (2019). Local context, national law: The rights of Karen people on the Salween River in Thailand. (C. Middleton and V. Lamb Ed.) Knowing the Salween River: Resource Politics of a Contested Transboundary River (pp. 141-158) Springer Open.
Butts, S. L. (1995). Tourism for whom? Practicing Anthropology. 17(1/2), 13-16.
Clastres, P. (1992). Vahşi savaşçının mutsuzluğu- Siyasal antropoloji araştırmaları (A. Türker-M. Sert. Çev.) Ayrıntı.
Cohen, E. (1988). Authenticity and commoditization in tourism. Annals of Tourism Research, 15, 371- 386. https://doi.org/10.1016/0160-7383(88)90028-X.
Cuche, D. (2013). Sosyal bilimlerde kültür kavramı (T. Arnas. Çev.) Bağlam.
Diker, O. (2019). Somut olmayan kültürel miras ile ilişkisi bağlamında etnik turizm. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 8 (1), 671-684. https://doi.org/10.15869/itobiad.53140.
Eriksen, T. H. (2004). Etnisite ve milliyetçilik: Antropolojik bir bakış (E. Uşaklı. Çev.) Avesta.
Fabian, J. (1999). Zaman ve öteki- antropoloji nesnesini nasıl oluşturur (S. Budak, çev.) Bilim ve Sanat.
Foucault, M. (2013). Deliliğin tarihi (M. A. Kılıçbay. Çev.) İmge.
Hatcherson, J. (2019). Tourism, representation and compensation among the Dukha Reindeer Herders of Mongolia, Open Agriculture, 4, 608-615. https://doi.org/10.1515/opag-2019-0058.
Hitchcock, M. (1999). Tourism and ethnicity: Situational perspectives. International Journal of Tourism Research. 1, 17-32. https://doi.org/10.1002/(SICI)1522-1970(199901/02)1:1<17::AIDJTR145>3.0.CO;2-L
Inamura,T. (2005). The transformation of the community of Tsaatan Reindeer Herders in Mongolia and their relationships with the outside world. (K. Ikeya and E. Fratkin. Ed.) Pastoralists and their neighbours in Asia and Africa, (pp. 123-152). Senri Ethnological Studies, 69. http://doi. org/10.15021/00002643
Irum S., Chaudhry, H. R. and Mohyuddin, A. (2014). Religion as a space for Kalash identity: A case study of village Bumburetin Kalash Valley, District Chitral. World Applied Sciences Journal, 29 (3): 426-432.
Ismail, J. (2008). Ethnic tourism and the Kayan Long-Neck Tribe in Mae Hong Son, Thailand [Master’s thesis, Victoria University]. Virginia Tech, https://vtechworks.lib.vt.edu/handle/10919/71510.
Jamontaite, K. ve Akova, O. (2016). Litvanya Karay Türklerinin etnik turizm potansiyelinin incelenmesi. Turizm ve Araştırma Dergisi. 5 (1), 30-52.
Kartal, Ü. (2013). Delilik ve eser yokluğu: Bir sınır deneyimi olarak delilik. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 1(1), 45-54.
Kartal, Ü. (2017). Thomas Pynchon ve yaratıcı paranoya: “Bahar bu yıl biraz geç gelecek”. Doğu Batı Düşünce Dergisi, 81, 185–201.
Khoo Thwe, P. (2002). From the land of green ghosts: A Burmese Odyssey. Harper Collins.
Koopman, A. (2016). Ethnonyms (C. Hough. Ed.) The Oxford handbook of names and naming, (pp.1- 13), Oxford University.
Küçüküstel, S. (2020). Rengeyiği Türkleri Dukhalar. Kolektif.
Mpampiniotis, G. (2010). Etimologiko leksiko tis neas Ellinikis Glossas [Çağdaş Yunanca Etimoloji Sözlüğü/ Etymological Dictionary of Modern Greek]. Kentro Leksikologias.
Münüsoğlu, H. (2017). Ötekinin üçüncü hali: İmroz’da otantiklik ve turizm (H. Yücel. Ed.) Rum olmak Rum kalmak (197-226) İstos.
Smith, V. L. (1989). Introduction (V. L. Smith . Ed.) Hosts and guests: the anthropology of tourism (pp.1-17), University of Pennsylvania.
Urry, J. (2009). Turist bakışı (E. Tataroğlu ve İ. Yıldız Çev.) BilgeSu.
Van den Berghe, P. L. and Keyes C. F. (1984). Introduction tourism and re-created ethnicity. Annals of Tourism Research. 11, 343-352. https://doi.org/10.1016/0160-7383(84)90026-4.
Van den Berghe, P. L. (1994). The quest for the other: ethnic tourism in San Cristobal, Mexico. University of Washington.
Viken, A. (2006). Tourism and Sami identity- An analysis of the tourism-identity nexus in a Sami Community. Scandinavian Journal of Hospitality and Tourism. 6(1), 7-24. https://doi.org/10.1080/ 15022250600560604.
Wheeler. A. (1999). The Dukha: Mongolia’s reindeer herders. Mongolia Survey, 6, 58-66.
Williams, R. (2007). Anahtar sözcükler (S. Kılıç. Çev.) İletişim.
Yamashita, S. (2016). Cultural tourism (J. Jafari and H. Xiao. Ed.) Encyclopedia of Tourism, (pp.212- 214). Springer.
Yang, L. (2011). Ethnıc tourism and cultural representation. Annals of Tourism Research, 38(2), 561– 585. https://doi.org/10.1016/j.annals. 2010.10.009
Yang, L. (2016). Ethnic tourism (J. Jafari and H. Xiao. ed.) Encyclopedia of Tourism, (pp. 318-320). Springer