Değerler Eğitimi Bağlamında Siirt Menkıbeleri

Türkler, sosyo-kültürel süreç içerisinde bazı davranış kalıplarına olumlu anlamlaryükleyerek aynı zamanda bu davranış kalıplarının inşasına ve korunmasına önem vermişlerdir.Toplum tarafından onaylandığı için tekrarlanarak kalıp haline gelen davranışlar, geçen yüzyıllariçerisinde soyut anlam kazanarak birer değer haline gelmiştir. Dolayısıyla sosyo-kültürel hayatınbir yansıması olan edebi ürünlerde bu değerlerin işlenmesi kaçınılmaz bir hal almıştır.Anonim halk edebiyatı ürünlerinden olan menkıbelerde de muhataba verilmek istenenmesaj, kuru bir ileti olmanın dışında, halkın kültür kodlarına işlenmiş değerlerdir. Toplumlar,geleceklerini sağlıklı bir şekilde oluşturabilmek için bu değerleri gelecek nesillere aktarma ihtiyacıduyarlar. Bu çalışmada, Siirt menkıbeleri, değer eğitimi açısından ele alınmış, Siirt ilinde derlenmişolan menkıbelerde, değerlerin nasıl ve ne sıklıkta işlendiği tespit edilmeye çalışılmıştır. Araştırmadanitel araştırma yöntemlerinden metin inceleme yöntemi kullanılarak Siirt menkıbelerinde bulunandeğerler tespit edilmiştir. Araştırmanın veri toplama kaynağını “Siirt Menkıbeleri ve TürbeRitüelleri” adlı kitapta yer alan toplam doksan menkıbe oluşturmaktadır. Verilerin analizindebetimsel analiz yaklaşımı kullanılmıştır. İnceleme; Rokeach’ın değer sınıflandırması çerçevesindeyapılmış, ulaşılan sonuçlar, değer eğitimi açısından yorumlanmıştır. Sonuç olarak; kendini kontrol edebilme, yardımseverlik, geniş görüşlü olmak ve bilgelik gibi vasıta ve gaye değerlerin geleceknesillere aktarımında menkıbelerin kullanılabileceği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

Siirt; menkıbe, değer eğitimi, Türk kültürü

PDF

___

Aktürk, F. G. (2012) Çocukta değerler eğitimi açısından Üzeyir Gündüz‘ün eserleri, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar. Arslan, H. (2006) Yüksek ruhlar ve aydınlar yurdu Tillo, İstanbul. Simurg . Devellioğlu, F. (1992) Osmanlıca-Türkçe ansiklopedik lugat, Ankara. Feryal.
Eryeşil, T. (2001) Siirt evliyaları ve menkıbeleri, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Fen Edebiyat
Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Bitirme Tezi, Danışman: Hayrettin Rayman, Afyon.
Güler, İ. M. (2015) Değerler eğitimi açısından Lütfiyye-i Vehbi, Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Erzurum.
Güven, A. Z. (2014) Türk efsanelerinin değerler eğitimi bakımından incelenmesi, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (26), 225-246.
Karakaş, R. (2014) Siirt menkıbeleri ve türbe ritüelleri, Ankara. Maya.
Kaymakcan, R. (2010) Değer kavramı ve gençlerin dinî değerleri. Eğitime Bakış, s. 10-15.
Ocak, A. Y. (2010) Kültür tarihi kaynağı olarak menâkıbnâmeler (Metodolojik bir yaklaşım), Ankara. Türk Tarih Kurumu.
Ocak, A. Y. (2013) Alevî ve Bektaşî inançlarının İslâm öncesi temelleri, İstanbul. İletişim.
Ortaylı, İ. (2004) Osmanlı Devleti’nin kuruluşu efsaneler ve gerçekler, Panel Bildirileri. Sayfa: (11-23). Ankara. İmge.
Özbay, M. (2002) Kültür aktarımı açısından Türkçe öğretimi. Sayı: 602, sayfa: (112-120). Türk Dili,
Pehlivan, G. (2009) Dinî şahsiyetler hakkında oluşan anlatılar. Millî Folklor, Cilt: 11, Yıl: 21, Sayı: 83, Sayfa: (88-96).
Şen, Ü. (2007) Millî Eğitim Bakanlığı’nın 2005 yılında tavsiye ettiği 100 temel eser yoluyla Türkçe eğitiminde değerler öğretimi üzerine bir araştırma, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
TDK Türkçe Sözlük (2005) Ankara. Türk Dil Kurumu.
Ulusoy, K.; Dilmaç, B. (2012) Değerler eğitimi, Ankara. Pegem Akademi.
Uyanık B. G. (2012) Okul öncesinde değerler eğitimi, (Ed. Gülden Uyanık Balat), Okul Öncesinde Değerler Eğitimi ve Etkinlik Örnekleri, Ankara. Pegem Akademi.