Bağlamsal Model Doğrultusunda Çocuklarda Obeziteyi Etkileyen Faktörler

Çocukluk çağı obezitesi yüzyılımızın en önemli halk sağlığı sorunlarından biridir. Obezitenin çocuk sağlığı üzerinde fizyolojik ve psikolojik birçok olumsuz etkisi vardır. Bu makalenin amacı, günümüzde çocukluk çağında sık görülen kronik sorunlardan biri olan obezitenin nedenlerinin bağlamsal model kapsamında incelenmesidir. Günümüzde obezite oranında ki hızlı artışın genetik nedenlerden çok çevresel nedenlerle ilişkili olduğu düşünülmektedir. Bağlamsal modelde çocuğun tartısını etkileyen birey, aile ve toplum bazında birçok çevresel değişken tanımlanmaktadır. Özellikle çocuğun tartı durumuna etki eden aşırı ve yanlış beslenme, fiziksel aktivite yetersizliği ve sedanter yaşam biçimi gibi değiştirilebilir faktörler en önemli nedenler olarak kabul edilmekte ve modelin merkezinde yer almaktadır. Bu faktörler ebeveynlik uygulamaları ve aile özellikleriyle birlikte eğitim sistemi de dâhil olmak üzere toplumsal, demografik ve sosyal özelliklerle ilişkilendirilmektedir. Obezite ile mücadelede, sağlık profesyonelleri obeziteye neden olan bireysel, ailesel, toplumsal faktörleri iyi anlamalı, özellikle etkin korunma ve tartı yönetimi için değiştirilebilir faktörler üzerinde durmalıdır. Çocukluk çağı obezitesine neden olan değiştirilebilir çevresel faktörlerin belirlenmesi obeziteyi önleme çalışmalarına öncülük edebilir.

Factors Aff ecting Obesity in Children: The Contextual Model

Childhood obesity is one of the most important public health problems of the 21st century. Obesity has many negative physiological and psychological consequences for children. The aim of the current study is to investigate the reasons of childhood obesity in terms of the contextual model. In recent years, rapidly increasing obesity has been associated with environmental causes rather than genetic causes. Many environmental variables are defined on the basis of individuals, families and communities, which are acting on the child's weight status in the contextual model. Modifiable factors which aff ect children's weight, including excessive and wrong feeding, lack of physical activity, and a sedantary lifestyle are considered as the most important reasons of obesity and are central to the contextual model. These factors are associated with populational, demographic, and social characteristics including parenting practices and family characteristics as well as education systems. In the fight against obesity, health professionals should understand individual, familial, and populational factors that lead to obesity and should place emphasis on modifiable factors in order to achieve eff ective protection and weight management. Determination of modifiable enviromental factors that lead to childhood obesity can guide studies aimed at preventing obesity.

PDF

___

Al-Hazzaa, H. M. (2007). Pedometer-determined physical activity among obese and non-obese to 12 year old Saudi schoolboys. Journal ofphysiological anthropology, 26(4): 459-465.
American Academy of Pediatrics (AAP) (2003). Prevention of pediatric overweight and obesity. Pediatrics, 112(2): 424-430.
Aydın, A. (2008). Çocukluk çağı obezitesi. Klinik Çocuk Forumu, 8(1): 38-45.
Aydın, Ş. (2008). Okul çağındaki çocuklarda beslenme. Klinik Çocuk Forumu, 8(1): 30-32.
Baker, E. A., Schootman, M., Bamidge, E., Kelly, C. (2006). The role of race and poverty in access to foods that enable individuals to adhere to dietary guidelines. Prev Chronic Dis, 3(3): 1-11.
Belviranlı, S. ve ark. (2008). Annelerin televizyon izleme konusundaki davranışları ve akıllı işaretler. TAF Prev Med Bull, 7(3): 191-198.
Birch, L. L., Fisher, J. O., Davison, K. K. (2003). Learning to overeat: Maternal use of restrictive feeding practices promotes girls' eating in the absence of hunger. Am Clin Nutr, 78(2): 215-220.
Birch, L. L., Fisher, J. O. (1998). Development of eating behaviors among children and adolescents. Pediatrics, 101(82): 539-549.
Burdette, H. L., Whitaker, R. C. (2005). national study of neighborhood safety, outdoor play, television viewing and obesity in preschool children. Pediatrics, 116(3): 657-662.
Campbell, K. J. ve ark. (2007). Associations between the home foodenvironment and obesity-promoting eatingbehaviors in adolescence. Obesity, 15(3): 719-730.
Centers for Disease Control and Prevention (CDC) (2014). Adolescent and school health, http://www.cdc.gov/healthyyouth/obesity/ facts.htm (23.03.2014).
Cinaz, P. (2007). Obezite. Clinic Pediatri, 2(6): 19-23.
Cinaz, P. (2010). Çocukluk çağında obezite. Hasanoğlu, E., Dü- şünsel, R., Bideci, A. (Eds.). Temel Pediatri. Güneş Tıp Kitabevleri, Ankara, 59-65.
Davison, K. K., Birch, L. L. (2001). Childhood overweight: contextual model and recommendations for future research. Obes Rev, 2(3): 159--171.
Demattia, L., Denney, S. L. (2008). Childhood obesity prevention: Successful community-based efforts. The ANNALS ofthe American Academy ofPolitical and Social Science, 615(1): 83-99.
Efrat, M. W. (2009). The relationship between peer and/or friends' influence and physical activity among elementary school children: review. Californian Journal ofHealth Promotion, 7: 48-61.
Erginöz, E. ve ark. (2011). Türkiye'deki 11, 13, 15 yaşındaki okul çocuklarının fiziksel etkinlik düzeylerinin demografik özellikler, beslenme alışkanlıkları ve hareketsiz yaşam davranışlarıyla ilişkisi. Tu'rk Ped Arş, 46(1): 12-19.
Fisher, J. 0., Birch, L. L. (1999). Restricting access to palatable foods affects children's behavioral response, food selection, and intake. Am Clin Nutr, 69(6): 1264-1272.
Freedman, D. S., Khan, L. K., Dietz, W. H., Srinivasan, S. R., Berenson, G. S. (2001). Relationship of childhood obesity to coronary heart disease risk factors in adulthood: The Bogalusa heart study. Pediatrics, 108(3): 712-718.
Garipagaoglu, M. (2007). Çocuklarda şişmanlığın tedavisi ve önlenmesi. Çocuk Dergisi, 7(3): 158-165.
Gedik, O. (2003). Obezite ve çevresel faktörler. Turkish Journal of Endocrinology and Metabolism, 7(2): 1-4.
Guthrie, J. F., Lin, B. H., Frazao, E. (2002). Role of food prepared away from home in the American diet, 1977-78 versus 1994-96: Changes and consequences. Journal of Nutrition Education Behavior, 34(3): 140-150.
International Obesity Task Force European Association for the Study of Obesity (2002). Obesity in Europe, http://www.worldobesity.org/site_media/uploads/Sep_2002_Obesity_in_Europe_Case_ for_Action_2002.pdf (7.06.2014).
Jago, R., Fox, K. R., Page, A. S., Brockman, R., Thompson, J. L. (2010). Parent and child physical activity and sedentary time: Do active parents foster active children? BMC Public Health, 10(1): 194.
Kudaş, S., Ülkar, B., Erdoğan, A., Çırçı, E. (2005). Ankara ili 11-12 yaş grubu çocukların fiziksel aktivite ve bazı beslenme alışkanlıkları. Spor Bilimleri Dergisi, l6(l): 19-29.
Lobstein, T., Baur, L., Uauy, R. (2004). Obesity in children and young people: crisis inpublic health. Obesity Reviews, 5(Sl): S4-S85. Mert, H., Barutçu, C. D. (2013). Neuman sistemler modelinin kalp yetersizliğinde kullanımı. Cumhuriyet Hemşirelik Dergisi, 2(2): 64-70.
Mock, V. ve ark. (2007). Using conceptual model in nursing research- mitigating fatigue in cancer patients. Adv Nurs, 58(5): 503-512.
Moens, E., Braet, C., Soetens, B. (2007). Observation of family functioning at mealtime: comparison between families of children with and without overweight. Journal ofPediatric Psychology, 32(1): 52-63.
Newman, J., Taylor, A. (1992). Effect of means-end contingency on young children's food preferences. Exp Child Psychol, 53(2): 200-216. 250 Leyla ERDİM, Ayşe ERGÜN, Sema KUĞUOĞLU
O' Dea, J. A. (2008). Gender, ethnicity, culture and social class influences on childhood obesity among Australian schoolchildren: Implications for treatment, prevention and community education. Health and Social Care in the Community, 16(3): 282-290.
Ogden, C. L., Carroll, M. D., Kit, B. K., Flegal, K. M. (2014). Prevalence of childhood and adult obesity in the United States, 2011- 2012. JAMA, 311(8): 806-814.
Olvera, N., Suminski, R., Power, G. T. (2005). lntergenerational perceptions of body image in Hispanics: Role of BMI, gender, and acculturation. Obesity Research, 13(11): 1970-1979.
Pate, R. R. ve ark. (2006). Promoting physical activity in children and youth leadership role for schools: scientific statement from the American Heart Association Council on Nutrition, Physical Activity, and Metabolism (Physical Activity Committee) in collaboration with the councils on cardiovascular disease in the young and cardiovascular nursing. Circulation, 114(11): 1214-1224.
Patrick, H., Nicklas, T. A. (2005). Areview of family and social determinants of children's eating patterns and diet quality. Journal of the American College ofNutrition, 24(2): 83-92.
Rivera, I. R., Silva, M. A. M. D., Silva, R. D., Oliveira, B. A. V. D., Carvalho, A. C. C. (2010). Physical inactivity, TV--watching hours and body composition in children and adolescents. Arq Bras Cardiol, 95(2): 159-165.
Rolls, B. J., Engell, D., Birch, L. L. (2000). Serving portion size influences 5-year--old but not 3-year--old children's food intakes. Journal ofthe American Dietetic Association, 100(2): 232-234.
Sağlık Bakanlığı (2014a). Türkiye Çocukluk Çağı (7-8 Yaş) Şiş- manlık Araştırması (COSI-TUR) (2013). 2013 Sağlık Bakanlığı, Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, Milli Egitim Bakanlığı, Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bakanlığı Yayını, Ankara.
Sağlık Bakanlığı (2014b). Türkiye Beslenme ve Sağlık Arastırması 2010: Beslenme Durumu ve Alışkanlıklarınm Değerlendirilmesi Sonuç Raporu. Sağlık Bakanlığı Sağlık Araştırmaları Genel Mü- dürlüğü, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü, Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Ankara.
Saka, H. N., Neyzi, O. (2005). Püberte baslangıç yaşı değişiyor mu? Türk PediatriArsivi, 40: 7-14.
Sallis, J. F., Prochaska, J. J., Taylor, W. C. (2000). review of correlates of physical activity of children and adolescents. Med Sci Sports Exerc, 32(5): 963-975.
Salvy, S. J., Howard, M., Read, M., Mele, E. (2009). The presence of friends increases food intake in youth. The American Journal of Clinical Nutrition, 90(2): 282-287.
Singh, G. K., Kogan, M. D. (2011). Contemporary racial/ethnic and socioeconomic patterns in U.S childhood obesity. Bagchi, D. (Ed.). Global Perspectives on Childhood Obesity. ]. basım, TNQ Books and Journals Pvt Ltd., San Diego, 71-85.
The Report of the National Taskforce on Obesity (2005). Obesity the Policy Challenges, http://www.hse.ie/eng/health/child/healt-- hyeating/taskforceonobesity.pdf (18.03.2014).
Tola, H. T., Akyol, P., Eren, E., Dündar, N., Dündar, B. (2007). Isparta'daki çocuk ve adolesanlarda obezite sıklığı ve obeziteyi etkileyen faktörler. Çocuk Dergisi, 7(2): 100-104.
U.S. Department of Health and Human Services (USDHHS) (2008). 2008 Physical Activity Guidelines for Americans, http:// www.health.gov/paguidelines/pdf/paguide.pdf (1 1.04.2014).
Ventura, A. K., Birch, L. L. (2008). Does parenting affect children's eating and weight status? International Journal ofBehavioral Nutrition andPhysicalActivity, 5(1): 15.
Wang, Y. ve ark. (2010). Dietary intake patterns of low-income urban African-American adolescents. Journal ofthe American Dietetic Association, 110(9): 1340-1345.
Wijnhoven, T. M. A. ve ark. (2014). WHO European Childhood Obesity Surveillance lnitiative: Body mass index and level of overweight among (r9-year--old children from school year 2007/2008 to school year 2009/2010. BMC Public Health, 14: 806.
World Health Organization (WHO) (2014). Global Strategy on Diet, Physical Activity and Health, http://www.who.int/ (23.03.2014).
Xie, B., Gilliland, F. D., Li, Y. F., Rockett, H. R. H. (2003). Effects of ethnicity, family income, and education on dietary intake among adolescents. Preventive Medicine, 36(1): 30-40.
Zhang, Q., Wang, Y. (2004). Trends in the association between obesity and socioeconomic status in U.S. adults: 1971 to 2000. Obesity Research, 12(10): 1622-1632.