Refik Saydam hükümetleri döneminde Türkiye'nin dış politikası (1939-1942)

Dünyayı genel bir savaş felaketinin tehdit ettiği 1939 yılında, Cumhurbaşkanı İsmet İnönü'nün başbakanlık teklifinde bulunduğu Dr. Refik Saydam, bu görevi ancak savaşa girmemek koşulu ile kabul edebileceğini söylemiş, İnönü'nün bu konuda verdiği teminat neticesinde de başbakanlık görevini kabul etmiştir. Türkiye'nin kuruluş, kurtuluş ve çağdaşlaşmasına katkıda bulunmuş olan Dr. Refik Saydam, Atatürk'ün dış politika ilke ve hedeflerini de benimsemiş bir devlet adamıdır. İkinci Dünya Savaşı'nın en kritik bir tarihsel sürecinde (1939-1942), milletler arası ilişkilerde barışçı olma ve Türkiye'nin haklarını milletler arası dengede bir etken olmak üzere güçlendirme stratejisi, Dr. Refik Saydam Hükümetleri tarafından başarılı bir şekilde uygulanmıştır. Bu araştırmada Dr: Refik Saydam Hükümetleri Döneminde, Türkiye'nin savaşan devletlerle yürüttüğü milletlerarası ilişkiler politikası incelenmiştir.

Foreign policy of Turkey during Refik Saydam's governments (1939-1942)

In the year of 1939 when a global war threating the world, Dr. Refik Saydam, his being prime minister had been proposed by President İsmet İnönü, said that he would be able to accept this responsibility, even laying not participate in the war down as a condition. After İnönü's approval he accepted the task of being prime minister. Dr. Refik Saydam, who supported the establishment, independence and becoming contemporary of Turkish Republic, is a statesmen appropriating the principles and objects of Atatürk's foreign policy. During most critical duration of the second world war (1939-1942), Dr. Refik Saydam's governments performed succesfully the strategy of strenghting the rights of Turkey as being an active in the equilibrium among the nations and being peaceful in the relations among the nations. In this study, we investigated the policy of the relationships between Turkey and the nations in the war which was managed by Turkey during the period of the Dr. Refik Saydam's governments.

PDF

___

1-ARŞİV KAYNAKLARI
BCA, BKK, 11 Nisan 1939, 030.01.5.22.7
BCA, BKK, 2 Mart 1939, 030. 01. 129.838.1
BCA, BKK, 9 Mart 1939, 030.01.5.22.5
BCA, BKK, 14 Mayıs 1939, 030. 01. 129.838.1.
BCA, 1 Eylül 1939, 030.01.34.204.1.
BCA, 23.6.1939, 030.10.255.515.19.
BCA, BKK, CHP, 030.01.42.248,6.
BCA, 080, 18.01.04.89.102.11.
BCA, 17 Temmuz 1940, 030.01.132.858.1.
2-GAZETELER
Cumhuriyet, 15 Temmuz 1940. Ulus; 15.6.1939
Atay, Falih Rıfkı; (25.8.1939) "Almanya ve Sovyetler", Ulus.
Atay, Falih Rıfkı; (1.4.1939)"Büyük Britanya ve Türkiye", Ulus.
Esmer, Ahmet Şükrü; (13.5.1939) "Türk - İngiliz Deklarasyonu", Ulus.
Nadi, Nadir; (13.5.1939) "Türk - İngiliz Antlaşması", Cumhuriyet.
Sertel, Şabiha; (14.5.1939) "Sulh ve Müşterek Emniyet", Tan.
3- TBMM ZABIT CERİDELERİ
TBMM Zabıt Ceridesi, Devre:5, Cilt: 1, 12.5.1939.
TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 6, Cilt 6, 8.11.1939.
TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 6, Cilt 13, Temmuz 1940.
4- TETKİK ESERLER
ADA, Serhan; (2005) Türk Fransız İlişkilerinde Hatay Sorunu (1918-1939), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayını, İstanbul.
ARMAOĞLU, Fahir; (1996), 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1914 - 1995), Alkım Yayınları, İstanbul.
BİLGE, Suat; (1992), Güç Komşuluk (Türkiye - Sovyetler Birliği İlişkileri 1920-1964), ' Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara.
BARUTÇU, Faik Ahmet, (2001), Siyasi Hatıralar: Milli Mücadeleden Demokrasiye, Cilt 2, 21. Yüzyıl Yayınları, Ankara
DERİNGİL, Selim; (2003), Denge Oyunu, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 3. Baskı, İstanbul.
DERİNGİL, Selim; (1980-1981) "Turkey's Diplomatic Position at the Outbreak of Second World War" Boğaziçi Üniversitesi Dergisi, Vol. 8-9.
ERKİN, Feridun Cemal; (1968), Türk - Sovyet İlişkileri ve Boğazlar Meselesi, Başnur Matbaası, Ankara.
ESMER, Ahmet Şükrü - Sander, Oral; (1974) "İkinci Dünya Savaşında Türk Dış Politikası 1939 -1945", Olaylarla Türk Dış Politikası, Üçüncü Baskı, A.Ü.S.B.F.Y. No: 279, Sevinç Matbaası, Ankara.
LESTIEN, Georges - CERE, Roger; (1996), İki Dünya Savaşı, Çev.: Nihal Önol, Varlık Yayınları, İstanbul.
GOLOĞLU, Mahmut; (1974) Milli Şef Dönemi, Ankara, Turhan Kitapevi.
GÜRÜN, Kamuran; (1983), Dış İlişkiler ve Türk Politikası, Ankara.
GÜRÜN, Kamuran; (1991), Türkiye Sovyet İlişkileri (1920 - 1953), TTK Basımevi, Ankara.
KOÇAK, Cemil; (1986), Türkiye'de Milli Şef Dönemi (1938 - 1945), Yurt Yayınları, Ankara.
MELEK, Abdurrahman; (1999), Hatay Nasıl Kurtuldu, İstanbul.
ÖNDEŞ, Osman; (1974), İkinci Dünya Savaşı, Altın kitaplar Basımevi, İstanbul.
ÖZBİL, Alev; (2003), Dr. Refik Saydam'ın Başbakanlığı Dönemindeki İcraatları, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
SANDER, Oral; (1989), Siyasi Tarih: Birinci Dünya Savaşı'nın Sonundan 1980'e Kadar, İmge Kitapevi, Ankara.
SOYSAL, İsmail; (1983), Türkiye'nin Siyasal Antlaşmaları, 1. Cilt (1920 - 1945), Türk Tarih Kurumu, Ankara.
UÇAROL, Rıfat, (1995), Siyasi Tarih, Filiz Kitapevi, İstanbul.
ÜÇOK, Coşkun; (1967), Siyasal Tarih (1789 - 1950), Başnur Matbaası, Ankara.
TUNÇ AY, Mete; (9-11 Nisan 1976) "Hatay Sorunu ve TBMM", Türk Parlamentoculuğunun İlk 100 Yılı (1876-1976), Kanuni Esasi'nin 100. Yılı Sempozyumu.
TURAN, Şerafettin; (1991),Türk Devrim Tarihi, Cilt 2, Bilge Yayınevi.