Kırgızistan’da bir nevruz geleneği: Sümölök

Bu çalışmada Kırgısiztan’ın Celal-Abad şehrindeki sümelek geleneği anlatılmıştır. Sümelek, Orta Asya Türkleri’nin nevruz yemeğidir. Kırgız, Özbek, Karakalpak, Tatar, Kazak, Uygur, Tacik, Afgan Türkleri arasında bilinen ve pişirilen bir yemektir. Bu açıdan bakıldığında sümelek, Türkistan Türkleri’nin ortak bir nevruz yemeğidir. Yöre farklılığına dayanan küçük ayrıntılar sayılmazsa pişirilmesi hemen hemen aynıdır. Sümelek, genellikle nevruz bayramından sonra pişirilir, diğer zamanlarda pek yapılmaz. Çalışmada Kırgızistan’da sümeleğin nasıl ortaya çıktığı, nasıl yapıldığı ve neden önemli olduğu anlatılmıştır.

A Nawruz Kyrgyzstan Tradition: Sümölök

Jalal-Abad in Kyrgyzstan Sümelek tradition of this study are explained. Central Asian Turks Nawruz Sümelek dish. Kyrgyz, Uzbek, Karakalpak, Tatar, Kazakh, Uighur, Tajik, Afghan, and cooked a dish known among the Turks. Sümelek From this perspective, a common nevruz Turkistan Turks dish. Cooking of the region are almost identical except in small details based on differences. Sümelek, usually cooked after the feast of Nowruz, is rarely done at other times. How sümelek study appeared in Kyrgyzstan, explained how it is done and why it is important.

PDF

___

Akçora, Ergünöz (1999), Tarihimizde ve Kültürümüzde Nevruz, Elazığ Eğitim, Sanat, Kültür, Araştırma Tanıtma ve Hizmet Vakfı Yay., Elazığ.
Artun, Erman (2003) “Adana Mutfak Kültürü ve Adana Yemeklerinden Örnekler” Yemek Kitabı, (Haz., M. Sabri Koz), Kitabevi Yay., 2. Baskı, İst., s.424-461.
Bayciyev, Mar (2004), (Türkçeye çeviren: Doğan Gürpınar), “Manas Destanı Kalbimin Ağrısıdır” (Manas Destanı’nın Üç Ciltlik Yayınının Son Sözü): Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 12, Bişkek.
Buran, Ahmet- Ercan, Alkaya (2010), Çağdaş Türk Lehçeleri, Akçağ Yay., 7. Baskı, Ankara.
Buran, Ahmet- Nadir, İlhan (2008), Elazığ Yöresi Söz Varlığı, TDK Yay., Ankara.
Çay, Abdulhalûk M., (1991), Türk Ergenekon Bayramı Nevrûz, TKAE Yay., 4. Baskı, Ankara.
Çetin, Ayşe Yücel (2004), “Yemek Kültüründe Nevruz”, Türk Dünyası Nevruz Ansiklopedisi, AKM Yay., Ankara. s.147-154.
Çetin, İsmet (2004), “Edebiyatta Nevruz”, Türk Dünyası Nevruz Ansiklopedisi, AKM Yay., Ankara. s.95-128.
Develioğlu, Ferit (2002), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi, 19. Baskı, Ankara.
Dosbayeva, Bibigül, Kırgızistan Tarihi Ders Notları, İktisat ve Girişimcilik Üniversitesi, Celala-abad, Kırgızistan, 2009, s. 1-10.
Erdi, Seçkin-Yurteser Serap Tuğba (2005), Dîvânü Lugâti’t-Türk, Kabalcı Yay., İstanbul.
Genç, Reşat (2003), “XI. Yüzyılda Türk Mutfağı”, Yemek Kitabı, (Haz., M. Sabri Koz), Kitabevi Yay., 2. Baskı, İst., 2003. s. 3-16.
Göl, Nilüfer Zeynep Özçörekçi (2003) “Gaziantep Yemeklerinin Türk Mutfağı İçindeki Popülerliği”, Yemek Kitabı, (Haz., M. Sabri Koz), Kitabevi Yay., 2. Baskı, İst., s.634-680.
Güngör, Harun (2004), “Dinler ve İnançlarda Nevruz”, Türk Dünyası Nevruz Ansiklopedisi, AKM Yay., Ankara. s. 43-48.
Güngör, Harun (2011), Nevruz’un Tarihi Ve Güney Kırgızistan’da Nevruz Kutlamaları, Türkiye Yeni Ufuklar Dergisi, Sayı: 9 Nisan, Mayıs, Haziran 2011. s.52-55.
Hazar, Mehmet (2004), “Özbekistan’da Nevruz Törenleri ve Merasimlerin Özbek Hayatındaki Yeri”, SBArD Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, Sayı 3, Diyarbakır, s. 95-98.
Kaşgarlı, Mahmut (1996), “Orta Asya Türklerinde Nevruz”, Türk Dünyası Tarih Dergisi, Nisan 1996, S.112, s. 37-39.
Kaya, Doğan, “Nevruz Geleneği ve KırgızlardaNevruz” s.111. (dogankaya.com/fotograf/kirgizlarda_nevruz. Pdf).
Koca, Salim (2004), “Eski Türklerde Bayram ve Festivaller”, Türk Dünyası Nevruz Ansiklopedisi, AKM Yay., Ankara. s.25-34.
Kocasavaş, Yıldız (2003) “Kırgızistan Türkleri’nde Nevruz” Türk Dünyası Tarih Kültür Dergisi, Mart-2003. S. 195, s. 27-30.
Koçdemir, Kadir (2004) Millî Devlet ve Küreselleşme, Ötüken Neşriyat, İstanbul.
Koz, M. Sabri (2003), Yemek Kitabı, Tarih-Halkbilimi-Edebiyat Kitabevi Yay., 2. Baskı, İst.
Oğuz, Öcal (1996), “Kırgızların Kutladığı Bayram ve Nevruz Pratikleri”, Nevruz ve Renkler (Haz.: Sadık Tural- Elmas Kılıç) AKM Yay., Ankara. s. 303-308.
Osman Efendi, (2000), Seçme Dini Hikayeler, Seda Yay., İstanbul, s 143-158.
Pirverdioğlu, Ahmet (2002), “Türklerde Yılbaşı ve Bahar Geleneği”, Türkler Ansiklopedisi, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara. C.3. s. 44-50.
Şenocak, Ebru (2003) "Elazığ Mutfağı ve Yöresel Yemekleri", Yemek Kitabı /Tarih-Halkbilimi-Edebiyat, Kitabevi Yay., (Haz., M. Sabri Koz), İstanbul 2003, 580-615.
Şimşek, Esma (2003), “Kadirli (Osmaniye) Mutfağı ve Mahalli Yemekler”, Yemek Kitabı, (Haz.,M.Sabri Koz), Kitabevi Yay., 2. Baskı, İst., s.701-724.
Tombuş, Nazmi (2003), “Çorum’un Eski Matbah ve Yemekleri”, Yemek Kitabı, (Haz.: M. Sabri Koz), Kitabevi Yay., 2. Baskı, İst., s.656-579.
Unat, Yavuz (2004), “İslamda ve Türklerde Zaman ve Takvim”, Türk Dünyası Nevruz Ansiklopedisi, AKM Yay., Ankara. s.15-24.
Uygur, Ceyhun Vedat (2004), “Karakalpaklarda Nevruz”, Türk Dünyası Nevruz Ansiklopedisi, AKM Yay., Ankara. s.279-283.
Ünsal, Artun (2003), Nimet Geldi Ekine, Yapı Kredi Yayınları, 2. Baskı, İst.,
Yıldız, Naciye (2004), “Kırgızistan’da Nevruz”, Türk Dünyası Nevruz Ansiklopedisi, AKM Yay., Ankara. s.297-308.
http://www.yesevi.edu.tr/index.php?option=com_content&view=article&id=242:krgzistanl-oerencilersuemelek- yaptlar&catid=27:tuerkistandan-&Itemid=78