Osmanlı – İran siyasi ilişkilerinde İran şehzadesi Abbas Mirza’nın rolü (1800–1833)

Abbas Mirza İran’da kurulmuş olan Kaçar hanedanının ikinci hükümdarı olan Feth Ali Şah’ın oğludur. Daha çocuk denecek yaşta saltanat varisi ilan edilmiştir. Kendisi aynı zamanda vali olarak görev yaptığı Tebriz’de aktif bir siyaset izleyerek İran’ın iç ve dış politikalarını oluşturmada etkili bir fonksiyon üstlenmiştir. Bu dönemde İran’ın Osmanlı’ya karşı yaklaşımını belirleyen en önemli şahsiyet Abbas Mirza’dır. Onun veliaht şehzadeliğinden ölümüne kadar geçen yaklaşık 33 yıllık süre, çekişen iki güç olarak Osmanlı ve İran arasındaki ilişkilerin anlaşılmasında çok önemli bir yere sahiptir.

The role of Iranian Prince Abbas Mirza in Ottoman – Iran politic relations (1800-1833)

Abbas Mirza was the son of Feth Ali Shah who was the second ruler Shah of Qajar Dynasty established in Iran. He was declared as the heir of sultanate in his very early ages. At the same time, he assumed an influential role in constituting domestic and foreign politics of Iran during his governorship in Tabriz. During this period Abbas Mirza was the main figure in determining Iran’s politics against Ottoman Sultanate. The 33- year period comprising the time of Abbas Mirza, from his declaration as the heir to the throne to his death, is of crucial importance in terms of understanding the relationships between Ottoman and Iran as two rival powers.

PDF

___

I- ARŞİV KAYNAKLARI (BAŞBAKANLIK OSMANLI ARŞİVİ) (BOA)
1-Cevdet Tasnifi
Hariciye, Belge No: 2917
2- Hatt-ı Hümâyûn Tasnifi
Dosya No Belge No 4 105 636 31350 160 6679 161 6713 161 6404-C 161 6718-A 1052 43340 1071 43837 1314 51235 1315 51274 - 44965
II- KRONİKLER VE TETKİK ESERLER
AHMED CEVDET PAŞA, Tarih-i Cevdet, C. VIII-XII, Matba‘a-i Osmanî, Dersa‘âdet, 1309.
AHMED LÛTFÎ EFENDİ, Vak‘anüvîs Ahmed Lûtfî Efendi Tarihi, C. I-II, (yeni yazıya aktaran Ahmet Hazerfen vd.), YKY., İstanbul, 1999.
CRONIN, Stephanie, “Building a New Army: Military Reform in Qajar Iran”, inside of, War and Peace in Qajar Percia, Implications Past And Present, Edited by, Roxane Farmanfarmaian, First Published, New York, 2008.
CURZON, George Nathaniel, Persia And The Persian Question, Vol., I, Frank Cass & Co. Ltd., London, 1966.
HUART, Clement, “Abbas Mirza” maddesi, İslâm Ansiklopedisi, (MEB), C. I., Eskişehir, 1997, s. 16.
MINORSKY, Vilademir, “Türkmen Çayı” maddesi, İslâm Ansiklopedisi, (MEB.), C. XII/II., Eskişehir, 1997, s. 660-661.
SARAY, Mehmet, Türk-İran İlişkileri, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yay., Ankara, 1999.
SERTOĞLU, Midhat, Mufassal Osmanlı Tarihi, Resimli-Haritalı, C. V., Türk Tarih Kurumu Yay., Ankara, 2011.
SYKES, Percy Molesworth, A History of Persia, Vol. II., Macmillan and. Co., Limited, London, 1915.
ŞÂNÎZÂDE MEHMED ATÂULLAH EFENDİ, Tarih-i Şânîzâde, C. II, (Haz. Ziya Yılmazer), Çamlıca Yay., İstanbul, 2008.
TÜRKİYE DİYANET VAKFI İSLAM ANSİKLOPEDİSİ (Heyet), “Abbas Mirza” maddesi, (TDVİA), C. I, İstanbul, 1988, s. 27–28.
ULUERLER, Sıtkı, XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Osmanlı-İran Siyasî İlişkileri (1774-1848), Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Basılmamış Doktora Tezi), Elazığ, 2009.
WATSON, Robert Grant, A History of Persia, (from the beginning of the nineteenth century to the year 1858, The Qajar Dynasty), Smith Elder and. Co. Cornhill, London, 1866.