BEHÇET NECATİGİL’İN THOMAS MANN’DAN YAPTIĞI “VENEDİK’TE ÖLÜM” ÇEVİRİSİNİN ÇAĞDAŞ ÇEVİRİ ELEŞTİRİSİ YAKLAŞIMLARI AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Çeviri işlemi günümüzde insanları ve toplumları birbirine yaklaştıran ve aralarında iletişimin kurulmasını sağlayan bir faaliyettir. Dili ne olursa olsun, insanoğlunun üstün zekâsının ürünü olan roman, öykü, masal, tiyatro vs gibi yazınsal metinler çeviri işlemi sayesinde insanoğlunun ortak mirası olmaktadır. Günlük hayatımızda da çeviri olayıyla sık sık karşılaşmaktayız. Bu araştırmanın kuramsal bölümünde yazınsal metinlerin bir dilden diğer bir dile, bir kültürden diğer bir kültüre aktarış biçimi ve bu aktarılışı sırasında ortaya çıkan sorunlar üzerinde odaklanmıştır. Çeviri eleştirisi, zaman zaman sözü edilmekle birlikte, yöntemleri ile ölçütleri tanımlanmamış baştan sona belirsizliklerle dolu bir alandır. Hele yazın çevirisinin eleştirisi söz konusu olunca, bir belirsizlik iyice artar. Gündelik basında, dergilerde, çeviri yapıtlarla ilgili tanıtma yazıları ile incelemeler, bir takım uluorta yargılarla işi geçiştirir hep: ”Rahat okunur”, “özgün yapıta bağlı”, “yazarın sesini aktaran”, özgününden daha güzel”, “akıcı” türünden övücü, ya da karşıt nitelikte, yerici yargılardır bunlar (Göktürk (2016: 89). Türkçe etimolojik tipolojiye göre Ural-Altay dil grubuna, morfolojik tipolojiye göre eklemeli diller grubuna girmektedir. Bu gruptaki dillerin özellikleri, farklı biçimbirimlerin ve sözcüklerin birbirine bağlanarak sözcük oluşumunun gerçekleştirilmesidir. Çekimli dillerde, değişmeyen bir köke çeşitli görevleri olan ekler getirilmekte ve söz konusu ekler, ek yerleri belli olmayacak şekilde kaynaşmaktadırlar. Bunların yanı sıra ünlü uyumunun olması, kimi eklerin hem çekim sırasında eylemlerde, hem de sözcük türetmede kullanılması, ses, ses dizimi, sözcük eşliklerin oldukça fazla olması da bu dilleri, diğerlerinden ayıran özelliklerdir. Almanca etimolojik tipolojiye göre Hint-Avrupa dil grubundan Germen Dillerine girmektedir. Bu gruptaki diller morfolojik sınıflamaya göre çoğunlukla çekimli dil grubunda kabul edilmektedir. Bu dil grubunda ise eklemeli dillerden farklı olarak, çekim sırasında kökün, özellikle kökteki ünlünün değişmesi söz konusudur. Böylelikle eylem kökündeki başkalaşmayla değişik kavramların yansıtılması ve çeşitli ilişkilerin kurulması sağlanmaktadır (Aksan, (2000: 113).  Bu çalışmada çeviri kuramlarının değişik yaklaşımlarının tanımı yapıldıktan sonra Çağdaş Alman Edebiyatının önde gelen isimlerinden Thomas Mann’ın Behçet Necatigil tarafından Türkçeye çevirisinin değişik kesitlerinde seçtiğimiz örnekleri yazın çevirisi eleştirisi ilkeleri doğrultusunda karşılaştırmalı ve betimlemeli yöntemle irdelenmesi, bilimsel literatür ışığında tartışılması araştırmamızın konusunu oluşturmaktadır.

Assessment of Behçet Necatigil’s translation of “Death in Venice” by Thomass Mann in view of the approaches to criticism of modern literary translation

Translation process is an irreplaceable activity which brings societies and individuals together and which helps them have dialogue and communicate with each other. Whatever the language is, the literary works such as novel, story, tale, theatre, which are the products of superior intelligence of human, is the common heritage of the mankind thanks to translation process. We often come across translation process in our daily life as well. In theoretical part of our study we focus on the style of transferring literary texts from one language to another, from one culture to another and the challenges encountered during the transfer.Translation criticism is mentioned from time to time, however, it is an uncertain domain which is not defined in terms of methods or criteria. Above all, when it comes to criticism of translation of literary texts, this uncertainty raises more.   Credits and Criticism on translated literary works in daily newspapers and journals always circumvent with some rash judgments some of which are praising like “easy to read”, “based on the original work of art”, “echoing the voice of the author”, “more beautiful than the original”, “fluent” or unlikely critical comments. (Göktürk, (2016: 89). Turkish language belongs to Ural-Altaic group in terms of etymologic typology and suffixing language group according to morphologic typology. The property of this group of languages is that different morphemes and words are affixed to one another and form a new word. In suffixing languages, affixes with several functions are attached to the stem without changing it and these affixes unite with the stem in such a way that the joints are unnoticeable. In addition to this property, there is a vowel harmony and some affixes are used both to derive verbs and other words during suffixation.German language takes place in Germanic Languages in Indo-European Group according to etymological typology. This group of languages is often included in inflected languages according to morphological classification.  The property of the languages in this group is that the stem, especially the vowel in the stem is subject to change. In this way, different concepts are reflected and various relations are established through the change in the verb root (Aksan, (2000: 113). In this study,   the definitions of various approaches to translation theories are given in the first place. Samples from different sections of “Death in Venice” by Thomass Mann, prominent figure of Modern German Literature, translated by Behçet Necatigil into Turkish, are analyzed by using a comparative and descriptive method in accordance with the principles of literary translation criticism and discussed in the light of scientific literature, which is the subject of our research.

___

  • AKSAN Doğan (2000), Anlambilimi ve Türk Anlambilimi, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara
  • AKTAŞ, Tahsin (1999), “Yazın Çevirisi, İşlevi ve Özellikleri, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi 19 (3), Ankara, s. 41-51.
  • APEL, Friedmar (1983), “Literarische Übersetzung, Stuttgart, Metzler Verlag, s. 12.
  • BOZTAŞ, İsmail (1992), “Çeviri, Çeviride Eşdeğerlilik ve Dilbilim”, Dilbilim 20. Yıl Yazıları, Karaca Dil Kursu Yayınları, Ankara, s. 249-255.
  • GÖKTÜRK, Akşit (2016), Çeviri: Dillerin Dili, Yapı Kredi Yayınları.
  • GÜNAY KÖPRÜLÜ, Sevtap (2014), Dublajda Senkron Kaynaklı Çeviri Sorunları, Route Educational & Social Science Journal, Volume 1(1), s. 81-92.
  • KLÖPFER, Rolf, (1967) “Die Theorie der literarischen Übersetzung”, Romanisch- Deutscher Sprachbereich, München.
  • KOLLER, Werner (1987): Einführung in die Übersetzungswissenschaft. Quelle & Meyer, Heidelberg.
  • KÖNİG, Wolf (1993), “Kültürlerarası İletişimde Mütercimin Rolü”, Çağdaş Çeviri Kuramları ve Uygulamaları, H.Ü. Yabancı Diller Yüksek Okulu Mütercim ve Tercümanlık Bölümü Yayınları, Ankara, s. 75-86.
  • LEVY, Jiri (1969), “Die literarische ÜĞbersetzung, Theorie einer Kunstgattung”, Frankfurt am Main-Boon.
  • MANN, Thomas. (1983): Der Tod in Venedig, Frankfurt am Main, Fischer Taschenbuch Verlag
  • NECATİGİL, Behçet (2015): Venedik’te Ölüm, İstanbul: Can Yayınları.
  • NORD, Christiane (1993), “Einführung in das funktionale Übersetzen am Beispiel von Titeln und Überschriften”, Tübinger Beiträge zur Linguistik 281, Tübingen.
  • POPOVİÇ, Anton 1973), “Zum Status der Übersetzungskritik”, in Babel, s. 161-165
  • TOURY, Gideon (1980), “In Search of a Theoryof Translation”, Tel Aviv, The Porter Institute for Poetics and Semiotics, Tal Aviv University.
  • VARDAR, Berke (1981), “Çeviri Konuşmaları”, Yazko Çeviri, Sayı:2, s.172-173.
Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi-Cover
  • ISSN: 1300-9702
  • Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
  • Başlangıç: 1987
  • Yayıncı: Prof. Dr. Murat SUNKAR
Sayıdaki Diğer Makaleler

İDARİ PERSONELİN DEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİYLE İŞ TATMİNİ VE MESLEKİ MOTİVASYON İLİŞKİSİ: MUNZUR ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ

Mesut BALIBEY, Namık Kemal ÖNDAŞ

KÜRESEL DÖNÜŞÜMLER EKSENİNDE SİYASİ PARTİLER VE LİDERLİK

Işıl ARPACI

FEN BİLGİSİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ BİLGİ VE İLETİŞİM TEKNOLOJİLERİNİ KULLANMALARI VE BU TEKNOLOJİLERİ ÖĞRENME - ÖĞRETME SÜRECİNE ENTEGRASYONLARI HAKKINDAKİ GÖRÜŞLERİ

Hilmi ERTEN, Aysel MURAT

BEHÇET NECATİGİL’İN THOMAS MANN’DAN YAPTIĞI “VENEDİK’TE ÖLÜM” ÇEVİRİSİNİN ÇAĞDAŞ ÇEVİRİ ELEŞTİRİSİ YAKLAŞIMLARI AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Lokman TANRIKULU

MAUPASSANT’IN LUİ?’Sİ İLE YAKUP KADRİ’NİN YALNIZ KALMAK KORKUSU ADLI ÖYKÜLERİNDE RUHSAL BİR HASTALIK OLARAK YALNIZLIK DUYGUSU

Abdulhalim AYDIN

TUZLA GÖLÜ’NÜN (KAYSERİ) HİDROGRAFİK ÖZELLİKLERİ VE 1975-2015 YILLARI ARASINDA YAŞANAN SEVİYE DEĞİŞMELERİ

Tamer ÖZLÜKER, Sercan GÜNDÜZ

CİNSİYETİN TEKNO-PEDAGOJİK ALAN BİLGİSİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİN META ANALİZ YÖNTEMİYLE ARAŞTIRILMASI

Murat TUNCER, Melih DİKMEN

HIZ SEMPTOMLARI: GEÇ-MODERN ZAMAN REJİMİNDE BELİRSİZLİK, DOLAYIMSIZLIK, EŞZAMANSIZLIK

Ayşe MERMUTLU

İSLAM İŞBİRLİĞİ TEŞKİLATI (İİT) VE MEDYA YAPILANMALARI

Muzaffer ŞAHİN, Zakir AVŞAR, İsmail SAFİ

KARTLI ÖDEME SİSTEMLERİNİN FİNANSAL DAVRANIŞ VE TUTUM ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: ELAZIĞ-MALATYA İLİ AVM MÜŞTERİLERİ ÖRNEĞİ

Özcan DEMİR, Eray Ekin SEZGİN, Zeynep DENK