Özge ZİHNİOĞLU

Avrupa Birliği'ne katılım ve Türkiye'de demokratikleşme: Sivil toplum kuruluşları'nın rolü

Sivil toplum kuruluşları, gerek kuramsal bazda gerekse uygulamada, demokratikleşme sürecinin önemli bir değişim aracı olarak kabul edilmektedir. Bunun canlı bir örneği Türkiyenin Avrupa Birliğine katılım sürecinde gözlenebilir. Türkiyenin Avrupa Birliğine adaylığının resmen açıklandığı 1999 yılından bu yana Avrupa Birliği Türkiyedeki sivil toplum kuruluşlarına artan oranda bir destek sunmaktadır. Buna paralel olarak, sivil toplum kuruluşlarına yönelik Türkiyedeki hukuksal çerçeve önemli ölçüde iyileştirilmiştir. Ancak, bu makale, tüm bu olumlu gelişmelere rağmen sivil toplum kuruluşlarının örgütsel kapasite yetersizliği gibi yapısal ve ortak hareket edebilme gibi sivil toplumun özüne yönelik birçok sorunu henüz aşamadıklarını göstermektedir. Bu sebeple, bu makale Türkiyedeki sivil toplum kuruluşlarının, Türkiyenin demokratikleşme sürecinin henüz güçlü birer aktörü olamadığını savunmaktadır.

Accession to the European Union and democratization in Turkey: The role of civil society organizaitons

Civil society organizations are considered as an important agent of change in democratization process both theoretically and in practice. A vivid example of this can be observed during Turkey s accession process to the European Union. The European Union has been extending increasing amount of support to civil society organizations in Turkey since Turkey s official announcement of candidacy to the European Union in 1999. In parallel to this, legal environment in Turkey relating to civil society organizations has considerably been improved. However, this article shows that despite all these positive developments civil society organizations could not overcome structural problems such as lack of organizational capacity and problems relating to the essence of civil society such as capacity for common action. For this reason, this article argues that civil society organizations in Turkey are not yet a strong actor in Turkey s democratization process.

PDF

___

Avrupa Birliği Konseyi. 2005. Türkiye ile Katılım Konferansı için AB Açılış Notu. Brüksel: Avrupa Birliği, Ekim.
Avrupa Ekonomik ve Sosyal Komitesi. Avrupa düzeyinde düzenlenen ilk Sivil Toplum Konvansiyonu, 15 ve 16 Ekim 1999.
Avrupa Ekonomik ve Sosyal Komitesi. 1999. Avrupanın İnşasında Sivil Toplum Kuruluşlarının Rolü ve Katkısı. Brüksel: Avrupa Ekonomik ve Sosyal Komitesi, Kasım.
Avrupa Ekonomik ve Sosyal Komitesi. 2000. 2000 Yılı Hükümetler Arası Konferansı - Avrupa Ekonomik ve Sosyal Komitesinin Rolü. Brüksel: Avrupa Ekonomik ve Sosyal Komitesi, Nisan.
Avrupa Ekonomik ve Sosyal Komitesi. 2001. Stratejik Hedefler 2000-2005. Brüksel: Avrupa Ekonomik ve Sosyal Komitesi, Ocak.
Avrupa Ekonomik ve Sosyal Komitesi, Geleceğimizi Seçmek:6. AB Çevre Aksiyon Programını Şekillendirmek Sivil Toplumdan Görüşler, 7 Mart 2001.
Avrupa Ekonomik ve Sosyal Komitesi, Sürdürülebilir bir Avrupa Birliği için Strateji Oluşturma: Sivil Toplumdan ve Kamu Kurumlarından Görüşler, 26 ve 27 Nisan 2001.
Avrupa Ekonomik ve Sosyal Komitesi, Avro: Tüm Tepkileri Tahmin Edebilir miyiz? , 14 Mayıs 2001.
Avrupa Ekonomik ve Sosyal Komitesi. 2001. Organize Sivil Toplum ve Avrupa Yönetişimi: Beyaz Kitaba Komitenin Katkısı. Brüksel: Avrupa Ekonomik ve Sosyal Komitesi, Temmuz.
Avrupa Ekonomik ve Sosyal Komitesi, Avrupa Yönetişiminde Örgütlü Sivil Toplumun Rolü konulu Konferans, 8 ve 9 Kasım 2001.
Avrupa Komisyonu. 1992. Komisyon ve Özel Çıkar Grupları Arasında Açık ve Yapısal Bir Diyalog. Brüksel: Avrupa Birliği.
Avrupa Komisyonu. 1995. Avrupada Gönüllü Kuruluşların ve Vakıfların Rolünün Teşvik Edilmesi üzerine Tebliğ. Brüksel: Avrupa Birliği.
Avrupa Komisyonu. 2000. Komisyon ve Hükümet Dışı Örgütler: Daha Güçlü Bir Ortaklık İnşa Etme. Brüksel: Avrupa Birliği.
Avrupa Komisyonu. 2001. Avrupa Yönetişimi Üzerine Beyaz Kitap, Brüksel: Avrupa Birliği.
Avrupa Komisyonu. Komisyon Tarafından Konsey, Avrupa Parlamentosu, Avrupa Ekonomik ve Sosyal Komite ve Bölgeler Komitesine Gönderilen Tebliğ. 2004. Türkiyenin Avrupa Birliğine Katılım Sürecine İlişkin Tavsiye Metni. Brüksel: Avrupa Birliği, October.
Avrupa Komisyonu. Komisyon Tarafından Konsey, Avrupa Parlamentosu, Avrupa Ekonomik ve Sosyal Komite ve Bölgeler Komitesine Gönderilen Tebliğ. 2005. AB ve Aday Ülkeler Arasında Sivil Toplum Diyaloğu. Brüksel: Avrupa Birliği, 29 Haziran 2005
Avrupa Komisyonu (2011) Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı İçin Komisyon Tarafından Avrupa Parlamentosu ve Konseye Gönderilen Tebliğ. 2012-2013 İçin Gözden Geçirilmiş Çok Yıllı Gösteren Finansal Çerçeve COM(2011) 641 final. Brüksel: Avrupa Birliği.
Avrupa Komisyonu (2011b) Türkiyede Sivil Toplumun Gelişimi İçin AT Desteği Yol Gösterici İlkeler. Brüksel: Avrupa Birliği.
Bikmen, F., and Z. Meydanoğlu (2006) Civil Society in Turkey: An Era of Transition (İstanbul: TÜSEV Yayınları).
Börzel, Tanja & Thomas Risse. 2003. Conceptualizing the Domestic Impact of Europe. içinde The Politics of Europeanization. (Der.) Kevin Featherstone, Claudio. M. Radaelli. Oxford: Oxford Üniversitesi Yayınları: 57-82.
Dernekler Kanunu (mülga) no. 2908, tarih 6.10.1983, Resmi Gazete sayı 18184, tarih 7.10.1983
Dernekler Kanunu, no. 5253, tarih 04.11.2004, Resmi Gazete sayı 25649, tarih 23.11.2004.
Dünya Değerler Araştırması (2007) http://www.wvsevsdb.com/wvs/WVSAnalizeQuestion.jsp, erişim tarihi 10 Ekim 2011.
Gillespie, Richard ve Richard Young. 2002. Themes in European Democracy Promotion. içinde The European Union and Democracy Promotion: The Case of North Africa. (Der.) Richard Gillespie ve Richard Young. London, Portland: Frank Cass Yayınları: 1-16.
Huntington, Samuel P. 1991. The Third Wave: Democratization in the late Twentieth Century. Norman: Oklahoma Üniversitesi Yayınları.
Johnston, A. 2001. "Treating International Institutions", International Studies, Vol. 45, sy. 487-515.
Kubicek, Paul. 2003. The European Union and Democratization. New York: Routledge.
March, J. G. and Olsen, J. P., Rediscovering Institutions: The Organizational Basis of Politics, New York: Free Yayınları, 1989.
Medeni Kanun, no.4721, tarih 22.11.2001, Resmi Gazete sayı 24607, tarih 08.12.2001.
ODonnell, Guillermo, Philippe Schmitter ve Laurence Whitehead. 1986. Transitions from Authoritarian Rule. Southern Europe. Baltimore: Johns Hopkins Üniversitesi Yayınları.
Parsons, W., "Theories of the Policy Process", Journal of European Public Policy, Vol. 7, No. 1 (2000).
Pridham Geoffrey. 1991a. The Politics of the European Community, Transnational Networks and Democratic Transition in Southern Europe. içinde Encouraging Democracy: The International Context of Regime Transition in Southern Europe. (Der.) Geoffrey Pridham. New York : St. Martin's Yayınları: 211- 254.
Pridham Geoffrey. 1991b. International Influences and Democratic Transition: Problems of Theory and
Practice in Linkage Politics. içinde Encouraging Democracy: The International Context of Regime Transition in Southern Europe. (Der.) Geoffrey Pridham. New York : St. Martin's Yayınları: 1-29.
Sidjanski, Dusan. 1991. Transition to Democracy and European Integration: The Role of Interest Groups in Southern Europe. içinde Encouraging Democracy: The International Context of Regime Transition in Southern Europe. (Der.) Geoffrey Pridham. New York : St. Martin's Yayınları: 195-211.
TÜSEV (Türkiye Üçüncü Sektör Vakfı) (2011) Sivil Toplum İzleme Raporu (İstanbul: TÜSEV Yayınları No. 54).
Whitehead, Laurence. 1991. Democracy by Convergence and Southern Europe: A Comparative Politics Perspective. içinde Encouraging Democracy: The International Context of Regime Transition in Southern Europe. (Der.) Geoffrey Pridham. New York: St. Martins Yayınları: 45-61.
YADA Vakfı (2010) Sivil Toplum Kuruluşları: İhtiyaçlar ve Sınırlılıklar. (İstanbul: YADA Vakfı).
Yeğen, Mesut, Emin Fuat Keyman, Mehmet Ali Çalışkan ve Uğraş Ulaş Tol. Türkiyede Gönüllü Kuruluşlarda Sivil Toplum Kültürü. Yaşama Dair Vakıf. Nisan 2010.