Hz. Yûsuf’un Züleyha ile Zinaya Teşebbüs Ettiği İddiasıyla İlgili Rivâyetlerin Tenkidi

Bazı tefsir kitaplarında Hz. Yûsuf’un, Aziz’in karısıyla zinaya teşebbüs ettiğine dair bazı yorumlara rastlanmaktadır. Yûsuf sûresi 24. âyette geçen “هَمّ” “hemm” kelimesine farklı anlamların verilmesi, 52. âyette geçen “لَمْ أَخُنْهُ” “Ona ihanet etmedim.” ifadesinin de onunla ilişkilendirilerek açıklanması peygamberlerin masumiyetiyle ilgili bazı tartışmalara yol açmıştır. Bu nedenle “hemm” kelimesinin tam manasını ve 52. âyette geçen “Ona ihanet etmedim.” ifadesini kullanan kişinin kimliğini ortaya çıkartmak önem arz etmiştir. Bu araştırmada öncelikle “hemm” kelimesinin anlamı üzerinde durulmuş, lügat âlimlerinin kelimenin manasıyla ilgili açıklamaları aktarılmıştır. Kelimenin geçtiği âyetler ile hadisler incelenerek analiz edilmiştir. Yapılan araştırmada 24. âyet ile 52 ve 53. âyetleri birbirleriyle ilişkilendirmenin İbn Abbâs’tan (r.a.) gelen bir rivâyet ile bazı tabiîn müfessirlerinin bir takım yorumlarının sebep olduğu ve bu rivâyetlerin senedinin sahih olduğu anlaşılmıştır. Arapçanın dil yapısıyla, başka âyet ve hadislerle uyumlu olmayan ve peygamberlerin masumiyetiyle örtüşmeyen bu rivâyet ve iddiaların Tevrât’ta geçmediği ancak İsrâiliyyât kaynaklı olma ihtimalinin yüksek olduğu kanaatine varılmıştır. Âyetler ışığında olaylar ve Züleyha’nın karakter yapısı tahlil edilmiştir. Sûrenin simetrik yapısından 52-53. âyetlerde konuşan kişinin Züleyha olduğuna kanaat getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Tefsir, Kur'ân, Yûsuf sûresi, Hz. Yûsuf, Peygamberlerin Masumiyeti.

Analysis and Criticism of Narrations Regarding Prophet Joseph's So-called Attempted Adultery

There are some interpretations in some tafsir books that Prophet Joseph tried to commit adultery with Aziz's wife. Giving different meanings to the word “هَمّ” “hemm” in the 24th verse of the chapter of Joseph, “لَمْ أَخُنْهُ” in the 52nd verse, “I did not betray him.” The explanation of the expression by associating it with him has led to some discussions about the innocence of the prophets. For this reason, the full meaning of the word "hemm" and "I did not betray him" in the 52nd verse. It is important to reveal the identity of the person using the expression. In this research, firstly, the meaning of the word "hemm" was emphasized, and the explanations of the lexicographers about the meaning of the word were given. The verses and hadiths in which the word is used were examined. In this research, it has been understood that associating the 24th, 52nd and 53rd verses with each other is caused by a narration from Ibn Abbas and some interpretations of some tabiîn commentators, and that these narrations are valid. It has been concluded that these narrations and claims, which do not comply with the language structure of Arabic, incompatible with other verses and hadiths, and conflicts with the innocence of the prophets, are not mentioned in the Torah, but are likely to originate from Israeli sources.

Keywords:

Tafsir, Qur’an, Surah Joseph, Propeth Joseph, The Innocence of the Prophets,

PDF

___

Abdurrezzâk b. Hemmâm b. Nâfiʻ. Tefsir Abdirrezzâk. Thk. Mahmûd Muhammed Abduh. Beyrut, Dârü’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1419.
Ahmed b. Hanbel. Müsned. Thk. Şuayb Arnavût-Âdil Mürşid. 45 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2001.
Askerî, Ebû Hilâl el-Hasen b. Abdillâh b. Sehl. el-Furûki’l-lügaviyye. Thk. Muhammed İbrahim Selim. Kahire: Dârü’l-İlmi ve’s-Sekâfeti li’n-Neşri ve’t-Tevzîʻ, ts.
Askerî, Ebû Hilâl el-Hasen b. Abdillâh b. Sehl. Muʻcemu’l-furûki’l-lugaviyye. Thk. Beytullah Beyât. İran: Müessesetü’n-Neşri’l-İslâmî, 1412.
Aydın, Erkan. Kuyudan Saraya Giden Yol Hz. Yûsuf. İstanbul: Çığır Yayınları, 2021.
Begavî, Ebû Muhammed el-Ferrâ. Meʿâlimü’t-tenzîl. Thk. Abdurrezâk el-Mehdî. 8 Cilt. Beyrut: Dârü İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 1. Baskı, 1420.
Beyhakî, Ahmed b. el-Hüseyin Ebû Bekir. Şuabü’l-îmân. Thk. Abdulali Abdulhumeyd Hâmid. 14 Cilt. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 2003.
Bezzâr, Ebû Bekr Ahmed b. Amr. el-Bahru’z-zehhâr (Müsned). Thk. Mahfûz er-Rahmân Zeynullah vd. Medine: Mektebetü’l-Ulûm ve’l-Hikem, 2009.
Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail. el-Câmiü’l-müsnedü’s-sahîh, 8 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
Cevherî, Ebû Nasr İsmâîl b. Hammâd. es-Sıhâh tâcü’l-luga ve sıhâhu’l-Arabiyye. 40 Cilt. Beyrut: Dârü’l-İlm li’l-Melâyîn, 1407/1987.
Ebû Hayyân el-Endelûsî. el-Bahrü’l-muhît. Thk. Sıdkî Muhammed Cemil. 10 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1420.
Elmalı'lı Muhammed Hamdi Yazır. Hak Dini Kur'an Dili. 10 Cilt. İstanbul: Eser Neşriyat, ts.
Gündüzöz, Soner. “Kur’an Anlatımında Paradigmatik Yapı: Yûsuf Kıssası Örneği”, Ekev Akademi Dergisi. 8/18 (Kış 2004): 61-73.
İbn Âşûr, Muhammed Tâhir. et-Tahrîr ve’t-tenvîr. 30 Cilt. Tunus: Dârü’t-Tunusiyye li’n-Neşr, 1984.
İbn Atiyye el-Endelüsî. el-Muḥarrerü’l-vecîz fî tefsîri’l-Kitâbi’l-ʻazîz. Thk. Abdusselâm Abduşşâfî Muhammed. 6 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kutubi’l-İlmiyye, Dârü’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1422.
İbn Ebî Hâtim. Tefsîru’l-Kur’âni’l-azîm. Thk. Esad Muhammed et-Tayyib. 13 Cilt. Suûdi Arabistan: Mektebetü Nezzâr Mustafa el-Bâz, 3. Baskı, 1419.
İbn Kesîr, Ebü'l-Fida İsmail. Tefsiru'l-Kur'âni'l-azîm. Thk. Sâmî b. Muhammed es-Selâme. 8 Cilt. Riyad: Dârü't-Tayyibe, 1999/1420.
İbn Mâce Ebû Abdillah. Sünen. Thk. M. Fuâd Abdulbâkî. 2. Cilt. Dârü İhyâi’l-Kütübi’l-Arabî, ts.
İbn Manzûr, Ebü’l-Fadl Cemalüddîn. Lisânu’l-Arab. 15 Cilt. Beyrut: Dârü sâdır, ts.
İbn Sellâm, Ebû Ubeyd el-Kâsım el-Bağdâdî. en-Nâsih ve’l-mensûh fî’l-Kur’âni’l-Azîz. Thk. Muhammed b. Sâlih el-Müdifer. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 1997.
Ezherî, Muhammed b. Ahmed. Tehzîbü’l-lüga. Thk. Muhammed İvaz Murʻib. 8 cilt. Beyrut: Dârü İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 2001.
İsfahânî, Ragıb. el-Müfredât fî garîbi’l-Kur’ân. Thk. Safvân Adnân ed-Dâvudî. Dımaşk: Dârü’l-Kalem, 1. Baskı, 1412.
Karaman, Hayrettin vd. Kur'an Yolu Türkçe Meal ve Tefsir. 6 Cilt. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2007.
Kurtubî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed. el-Câmiʿ li-ahkâmi’l-Kurʾân. Thk. Ahmed el-Berdûnî ve İbrahim Atfîş. 20 Cilt. Kahire: Dârü’l-Kutubi’l-Mısriyye, 2. Baskı, 1384/1964.
Kutsal Kitap: Tevrat, Zebur İncil. İstanbul: Kitabı Mukaddes Şirketi – Yeni Yaşam Yayınları, 2009. https://www.kutsalkitap.org/online-Tevrât-oku. 30.08.2022
Mâturîdî, Ebû Mansûr. Te’vîlâtu ehli’s-sünne. 10 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2005.
Mâverdî, Ebü’l-Hasen Ali b. Muhammed. en-Nüketü ve’l-ʻuyûn. 6 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kutubi’l-İlmiyye, ts.
Mâzerî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ali b. Ömer et-Temîmî. el-Muʻlim bi-fevâidi Müslim. 3 Cilt. Thk. Muhammmed Şâzelî en-Neyfer. Tunus: ed-Dârü’t-Tûnusiyye li’n-Neşr, 1988.
Mukâtil b. Süleymân. Tefsîru Mukâtil b. Süleymân. Thk. Abdullah Mahmud Şehâte. 5 Cilt. Beyrut: Dârü İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1423.
Müslim b. el-Haccâc. el-Müsnedü’s-sahîh. Thk. Muhammed Fuâd Abdulbâkî. 5 Cilt. Beyrut: Dârü İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, ts.
Nesâî, Ebû Abdirrahmân Ahmed b. Şuayb. es-Sünenü’l-kübrâ. Thk. Hasan Abdulmunʻîm Şiblî. 10 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2001
Râzî, Fahreddîn. Mefâtîhu’l-gayb. 32 Cilt. Beyrut: Dârü İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 2. Baskı, 1420.
Saʻlebî, Ahmed b. Muhammed b. İbrahim. el-Keşf ve’l-beyân an tefsiri’l-Kur’ân. 10 Cilt. Beyrut: Dârü İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 2002.
Semerkândî, Ebü’l-Leys. Bahrû’l-ulûm. 3. Cilt (Şâmile).
Süfyân es-Sevrî, Ebû Abdillah. et-Tefsîr. Beyrut: Dârü’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1983.
Şeybânî, Ebû Amr. el-Garîb ve’l-meʻâcim. Thk. İbrahim el-Ebyârî. 3 cilt. Kahire: Hey’etü’l-Âmme, 1974/1394.
Taberî, Ebû Cafer Muhammed b. Cerir. Câmiu’l-beyân an te'vili’l-Kur’ân. 24 Cilt. Beyrut: Müessesetü'r-Risâle, 2000.
Tirmizî, Muhammed b. İsa. el-Câmiü’l-kebîr. Thk. Ahmed Muhammed Şâkir- M. Fuâd Abdulbakî. 6 Cilt. Mısır: Şeriketü Mektebeti ve Matbaati Mustafa Elbânî, 1975.
Vâhidî, Ebü’l-Hasen Alî b. Ahmed b. Muhammed b. Ali. Esbâbü nüzûli’l-Kur’ân. Thk. Usâm b. Abdilmuhsin el-Humeydan. ed-Demmâm: Dârü’l-Islâh, 2. Basım, 1992.
Zemahşerî, Mahmûd b. Ömer. el-Keşşâf ʿan hakâʾiki gavâmidi’t-tenzîl ve ʿuyûni’l-ekâvîl fî vücûhi’t-teʾvîl. 4 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kutubi’l-Arabî, 3. Baskı, 1987.