Kutsalın Futboldaki Tezahürleri

Tarih boyunca futbol oynandığı her dönemde toplumları etkileyen önemli bir rekabet ve görsel şölen olmuştur. Başlangıçta askeri talim ve üst düzey sınıfı eğlendirmek amacıyla ortaya çıkan futbol, zamanla kurumsallaşma açısından önemli bir ilerleme kaydederek çağımızın popüler spor oyunlarından birisi haline gelmiştir. 19. yüzyılından itibaren küreselleşme ve kitle iletişim araçlarındaki gelişmeyle beraber daha geniş bir halk kitlesine ulaşmaya başaran futbol artık günümüz dünyasında ülkelerin rekabet alanlarından birisi haline gelmiştir. Bu sportif faaliyetlerden birisi olan futbol, insani bir girişim olması hasebiyle içinde birçok kültürel öğeyi bünyesinde barındırmaktadır. Futbol bu özelliği sebebiyle basit bir oyundan öte pek çok sosyal, ekonomik ve kültürel olguyla ilişkilendirilen ve anlamlandırılan bir oyun hâline gelmiştir. Bugün ülkelerin futbol ile olan ilişkileri incelendiği zaman kendi milli takımlarının başarısında büyük pay sahibi olan futbolcuların, üstün futbol yeteneği sayesinde adeta mitleştirilerek içinde yaşadıkları toplumun gözünde sıradan insanlardan farklı konumda değerlendirildiği görülmektedir. Amacı kutsalın futboldaki tezahürlerinin tespit edilmesi olan bu çalışmada, dokümantasyon metodu kullanılmıştır. Bu çerçevede tespit edilen kavram ve semboller etnometodolojik analize tabi tutularak yorumlanmıştır. Bu çalışmada tespit edilen en önemli husus post-modern çağda bireylerin veya grupların kutsalla olan ilişkisini geleneksel dini kurumlar olmadan da bir şekilde devam ettirmeleridir.

Anahtar Kelimeler:

Kutsal, , Din, , Fenomen, Futbol, Manifestation, Divine, Religion, Football, Phenomena

Manifestations of Divinity in Football

Football has always been competition and a spectacle, affecting every society familiar with it in every era throughout history. Primarily emerging as a military practice and a show to entertain the upper class, football has progressed significantly in time and become one of the most note-worthy branches of sports in the modern day. Beginning in the 19th century, globalization and the development of mass media enabled football to expand its audience wider, and now, it is among many arenas for international competition. As it is a human attempt, it also includes many cultural elements. Therefore, football is more than a simple game; it has now become a game associated and interpreted with many social, economic, and cultural events. When we observe the relationship between football and countries, we see that national players who contribute highly to their own national team’s success have become myths and put on a pedestal, considered different than people who are deemed normal by the public eye, due to their supreme talent in football. In this study which aims to determine the manifestations of divinity in football, the documentation method was used. The concepts and symbols detected within this framework were subjected to ethnomethodological analysis and the results were interpreted. The most significant result obtained from this study is that individuals or groups of people maintain their relationship with the divine somehow without needing a traditional religious institution in the post-modern era.

Keywords:

Manifestation, Divine, Religion, Football, Phenomena,

PDF

___

Apaydın, Ahmet, Futbola Giriş. Bursa: Akmat Akınoğlu Matbaacılık, 2000.
Aydın, Mustafa. “Modernleşme Bağlamında Din ve Sekülerleşme”, Din ve Toplum, ed. Y. Aktay, 142-169. Eskişehir: T.C. Anadolu Üniversitesi Yayınları, 2013.
Azzellini, Dario ve Thimmel, Stefan. “Futbolistas: Futbol ve Latin Amerika Umutlar, Kahramanlar, Siyaset ve Ticaret”. Futbol ve Latin Amerika Futbolistas. ed. D. Azzellini ve S. Thimmel. 9-27. İstanbul: Otonom Yayıncılık, 2008.
Bies, Jean. “Şamanizm ve Edebiyat”. çev. H. Köser. Din ve Fenomenoloji. ed. Constantin Tacou. İstanbul: İz Yayıncılık, 2011.
Bilir, Hüsnü. “Sporun Toplumsal İşlevi: Sosyolojik Bir Yaklaşım”.  Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12/4 (2020), 27-36.
Boniface, Pascal. Futbol ve Küreselleşme. çev. İ. Yerguz. İstanbul: NTV Yayınları, 2007.
Bora, Tanıl Ve Erdoğan, Necmi. “Dur Tarih Vur Türkiye Türk Futbolunun Milli Sporu Olarak Futbol”. Futbol ve Kültürü Takımlar, Taraftarlar, Endüstri, Efsaneler. drl. R. Horak, W. Reiter, T. Bora. İstanbul: İletişim Yayınları, 2020.
Bostancıoğlu, Adnan. “Taraftar ve Solcu Olmak Dün ve Bugün”. Futbol ve Kültürü Takımlar, Taraftarlar, Endüstri, Efsaneler. drl. R. Horak, W. Reiter, T. Bora (). İstanbul: İletişim Yayınları, 2020.
Büyükbaykal, Güven & Kaya, Meltem. “Tüketim Toplumu Bağlamında Futbolun Endüstrileşmesi: 3 Büyük Takım Taraftarları Üzerinden İnceleme”. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (UKSAD) , 5/2 (2019), 683-703.
Bozköylü, Eda . Dünyada ve Türkiye’de Futbolun Değişim Süreci, 2002–2005 Verileriyle Türkiye’de Oyuncu Performansı Üzerine Ekonometrik Bir İnceleme. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2007.
Chiaretti, Dainela.“Tanrı Yuvarlaktır”. Futbolistas Futbol ve Latin Amerika. ed. D.Azzellini ve S. Thimmel. 177-187. İstanbul: Otonom Yayıncılık, 2008.
Cox, James L. Kutsalı İfade Etmek Din Fenomenolojisine Giriş. çev. F. Aydın. Ankara: Eski Yeni Yayınları, 2018.
Davie, Grace. Modern Avrupa’da Din. çev. A. Demirci. İstanbul: Küre Yayınları, 2005.
Demirağ, Dilaver. “Futbolun Büyü’sü Ya Da Top Bir Dünya (mı) dır ”. Ümran Dergisi, 94 (2002)82-88.
Demirci, Kürşat. “Kutsiyet”. TDV. İslam Ansiklopedisi. XXVI, 495-496. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı İSAM Yayınları, 2002. Donuk, Bilge ve Şenduran, Fatih. Futbolun Anatomisi, İstanbul: Ötüken Yayınları, 2017.
Edles, Desfor Laur. Uygulamalı Kültür Sosyolojisi. çev. C. Atay. İstanbul: Babil Yayımları, 2005.
Eliade, Mircea. Kutsal ve Dindışı. çev. M. Ali Kılıçbay. İstanbul: Alfa Yayınevi, 1991.
Eliade, Mircea. Dinler Tarihine Giriş. çev. L. Aslan. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2003.
Eliade, Mircea. Mitler, Rüyalar ve Gizemler. çev. C. Soydemir. Ankara: Doğu Batı Yayınları, 2017.
Erdoğan, Necmi. “Popüler Futbol Kültürü ve Milliyetçilik”. Birikim Aylık Sosyalist Kültür Dergisi, 49 (1993), 26-34.
Erdoğan, İrfan. “Futbol ve Futbolu İnceleme Üzerine”. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 26/2 (2008) 1-58.
Erkal, Mustafa. Sosyolojik Açıdan Spor, İstanbul: Filiz Kitabevi, 1981.
Furseth, Inger ve Repstad, Pal. Din Sosyolojisine Giriş: Klasik ve Çağdaş Kuramlar. çev. İ. Çapçıoğlu – H. Aydınalp. Ankara: Birleşik Yayınevi, 2013.
Galeano, Eduardo. Gölgede ve Güneşte Futbol. İstanbul: Can Yayınları,. 2008.
Galeano, Edurado. Cerrado por fútbol. Siglo XXI España: Editores Mexico, 2017.
Garfinkel, Harold. Studies in Ethnomethodology. New Jersey: Prentice Hall Inc. 1967.
Güç, Ahmet. “Dinlerde Kutsal ve Kutsallık Anlayışı”, Ankara: Dinler Tarihi Araştırmaları I Sempozyum: 6-9 Kasım 1996. (1998),337-353.
Gündüz, Şinasi. Din ve İnanç Sözlüğü, İstanbul: Vadi Yayınları, 2017.
Harvey, David. The Postmodern Condition: an Enquiry into the Origins of Cultural Change, Cambridge Mass.: Basil Blackwell, 1989.
Heinila, Kalevi. “Football at the crossroads. International Review of Sport Sociology”. 4/1 (1969), 5-30.
Kaplan, Yusuf. “Futbol Pratiğinin Teorisi: Putbol Paganizmi”. Ümran Dergisi, 94 (2002)51-60.
Kaplan Yusuf. “Bir Futbol Arkeolojisi ve Felsefesi: Neo-Pagan Popüler Kültür Olarak Futbol.” Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim (Özel Sayı),57 (2004), 295-300.
Luckmann, Thomas. The Invisible Religion: The Problem of Religion of Modern Society. London: Macmillan, 1967.
Luckmann, Thomas. Görünmeyen Din: Modern Toplumda Din Sorunu. çev. A. Coşkun ve F. Aydın ve O. Coşkun. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2016.
Mardin, Şerif. Din ve İdeoloji, İstanbul: İletişim Yayınları, 2017.
Marx, Karl. Hegel’in Hukuk Felsefesi’nin Eleştirisi. çev. K. Somer. Ankara: Sol Yayınları, 2009.
Okur, Mahmut. Özdeşleşme ve Bağlılık Çerçevesinde Futbol Taraftarlığı: Bozbaykuşlar Örneği. İstanbul: Bahçeşehir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2014.
Pilpil Yöney, Gülşah. Kitlelerin Afyonu Futbolun Latin Amerika Edebiyatındaki Yeri. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2012.
Polat, Kemal “Kutsal Nesneler İle İlgili Halk İnanışları”. Halk İnanışları. ed. D.Arık ve A. H. Eroğlu 102-134. Ankara: Grafiker Yayınları, 2020.
Santiago, Ayala Ubidia. “Del fútbol y las patadas mediáticas” Universidad Andina Simón Bolivar, Quito, Ekvador: Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, 2007.
Schroeder, Ralph. Max Weber ve Kültür Sosyolojisi. çev. M. Küçük. Ankara: Bilim Sanat Yayınları, 1996. Stemmler,Theo. Futbolun Kısa Tarihi. çev. N. Aça. Ankara: Dost Kitapevi, 2000.
Şentürk, Ünal. “Popüler Bir Kültür Örneği Olarak Futbol”. Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31/1 (2007), 25-41.
Şentürk, Recep. Yeni Din Sosyolojileri Batı’da 1960 Sonrası arayışlar, İstanbul: İz Yayıncılık, 2017.
Talimciler, Ahmet “Futbol Değil İş: Endüstriyel Futbol ”. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi 26 (2008), 89-114.
Taylor, Ian. “Hillsborough 15 Nisan 1989 Gelenek ile Modenleşme Arasında İngiliz Futbolu”. Futbol ve Kültürü Takımlar, Taraftarlar, Endüstri, Efsaneler. drl. R. Horak, W. Reiter, T. Bora. İstanbul: İletişim Yayınları, 2020.
Tekin, Mustafa. “Din Dışından Kutsala Futbol”. Ümran Dergisi, 94 (2002), 99-104.
Ünal, Ali Niyazi. Futbolda Eğitim ve Öğretim, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2004.
Weber, Max. Protestan Ahlak ve Kapitalizmin Ruhu çev. Emir Aktan. Ankara: Alter Yayıncılık, 2011.
Yapıcı, Asım. “Allah ve Kutsal Kavramlarının Çağrıştırdıkları Anlamlara Sosyo-Psikolojik Bir Bakış: Çukurova Üniversitesi Örneği”. Değerler Eğitimi Dergisi, 2/7 (2004), 169-206 .
Yıldırım, Münir. “Mircea Eliade'de "Kutsal ve Kutsal Zaman Kavramı”. Dini Araştırmalar, 10/28 (2007), 59-82. “ Dünya kupası ilk ne zaman düzenlendi ” ( https://www.milliyet.com.tr/gundem/dunya-kupasi-2018-googleda-dunya-kupasi-ilk-ne-zaman-duzenlendi-2688233. Erişim 17/12/2021. “Futbol bir Din mi” https://www.dw.com/tr/futbol-da-bir-din-mi/a-5739090. Erişim 02/02/2022.
“Futbol ve Din” http://news.bbc.co.uk/2/hi/3828767.stm. Erişim 03/02/2022.