KLÂSİK TÜRK ŞİİRİNDE SOSYAL ELEŞTİRİYE GENEL BİR BAKIŞ

Sosyal eleştiri ile ilgili çalışmaların temel çıkış noktası, edebiyat ilişkilerinden hareketle toplumsal olanı açıklamak, toplumsal ilişkilerle edebiyat ilişkilerinin buluşma noktalarını analiz etmektir. Ge­nellikle tanz (sosyal eleştiri), toplumsal bir boyuta sahiptir ve hedefi çirkinlikleri ve kusurları eleştirerek onları ıslah et-meye çalışmaktır. Hicivde ise amaç, neredeyse tamamen kişisel olup toplumsal ülkülerle bir ilgisi yoktur; he­zel ise bazen gizli bir nükte veya mesaj içerse de genellikle görünüm itibariyle eğlence ve sözü türlü türlü söyleme amacını taşır. Bu nedenle eskiden hiciv ve hezel olarak anılan edebiyatın bir kısmı ve özellikle ahlâkî ve sosyal eleştiri içerikli olanı, tanz sayılır.
Anahtar Kelimeler:

Genel, Bakış, Şiir, Sosyal, Eleştiri

___

  • 1. AK, Coşkun (2001), Rûhî-i Bağdâdî Dîvânı, Uludağ Üniversitesi Basımevi, Bursa.
  • 2. ÇİFTÇİ, Hasan (2002), Klâsik Fars Edebiya-tında Hiciv ve Sosyal Eleştiri, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
  • 3. GÖKYAY, Orhan Şaik (1982), Destursuz Bağa Girenler, İstanbul.
  • 4. KAVRUK, Hasan (2001), Şeyhülislâm Yahyâ Dîvânı, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, Anka-ra.
  • 5. ÖZKIRIMLI, Atilla (1987), Türk Edebiyatı Ansiklopedisi, C.III, 4. Baskı, Cem Yayınları, İstanbul.
  • 6. ÖZMEN, Mehmet (2001), Ahmed-i Dâ’î Dîvânı (Metin, Gramer, Tıpkı Basım), TDK Yayın-ları, Ankara.
  • 7. TARLAN, Ali Nihat (1992), Necâtî Beg Dîvânı, Akçağ Yayınları, Ankara.
  • 8. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, (2005), C.30, İstanbul.