TÜRK MAKAM MÜZİĞİNDE TANBUR ÇALGISININ YERİ VE ÖNEMİ

Tanbur, Türk makam müziğinde kullanılan telli ve mızraplı bir çalgıdır. Tarihi süreç içinde farklı biçimlerde ve boyutlarda kullanılmış olan tanburun, on yedinci yüzyıl sonlarında Osmanlı Dönemi’nde gelişimi hızlanmış, on sekizinci yüzyılda yeni şekli ve icrasıyla oldukça itibar kazanmıştır. Bir Türk çalgısı olarak en parlak dönemini İstanbul’da yaşayan tanbur, Türk kültürünü yansıtması bakımından da önem arz etmektedir. Türk makam müziği perdelerini sap üzerinde görünür hale getirmesinden dolayı da önemli bir çalgı olarak kabul edilmiştir. On sekizinci yüzyılda Tanburi İzak, klasik bir tanbur üslubu oluşturmuş, bu üslubu devam ettiren kıymetli tanburiler yetişmiştir. Bu icracılar aynı zamanda bestekar yönleriyle Türk makam müziğine önemli katkılarda bulunmuşlardır. Tanbur çalgısı ve icrası, on dokuzuncu yüzyılda sanatında bir ekol haline gelen, Tanburi Cemil Bey tarafından ileri seviyelere taşınarak, Türk Makam Müziğinde yeni bir dönemin başlangıcına vesile olmuştur. Bu çalışmada, tanburun etimolojisi, tarihi, icrası, önemli icracıları incelenerek, Türk makam müziğinin tarih sürecinde ve bugün geldiği noktada, tanburun bu müziğe katkıları vurgulanacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Türk Makam Müziği, Tanbur, Geleneksel Türk Müziği, Tanburi İzak, Çalgı

PDF

___

• Aksüt, S., (1994). Tanbur Metodu. İnkılap Kitabevi, İstanbul.
• Aksüt, S., (2004). Kişisel Görüşmei. Mart 2004, İstanbul.
• Arel, H.S., (1948). “Tanbur” Musiki Mecmuası. Yıl:1, Sayı:4, İstanbul.
• Aayangil, R., (2017). Klasik Kavramının Türk Makam Müziği Konuları ve Çalgılarına Uyarlanması Sorunu. İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi, Cilt:3, Sayı:1, ss:19-27.
• D’erlanger, B.R., (1930). La Musique Arabe Farabi “Kitab al-Musiki, C1, Libraire Orientaliste Paul Geunthner. Paris (H. Saadettin Arel Kütüphanesi).
• Farmer, H.G., (1941). “Davul, Mizmar, Miz’af, Tanbur, Rebap” İslam Ansiklopedisi. İslam Alemi Coğrafya, Etnografya ve Bibliyografya Lugati, 699, İstanbul.
• Gazimihal, M.R., (1975). Ülkelerde Kopuz ve Tezeneli Sazlarımız. Ankara Üniversitesi Yayınları Ankara.
• Maxim, M., (2002). Dimitrie Cantemir. Türk İslam Ansiklopedisi, 322, İstanbul.
• Özalp, M.N., (1986). Türk Musikisi Tarihi. TRT Müzik Dairesi Başkanlığı. Cilt: 2, Ankara.
• Özcan, N., (2003). “Tambur” Türk İslam Ansiklopedisi. 375, 447, 469, İstanbul.
• Özcan Çetinkaya, N.Y., (2006). Türk İslam Ansiklopedisi. ss:260, İstanbul.
• Sarı, A., (2012). Türk Müziği Çalgıları. Nota Yayıncılık, İstanbul.