Türk Bankacılık Sisteminde Basel Kriterleri

Finansal piyasaların zaman içerisinde büyümesi ve gelişmesi sonucunda, artan ürün çeşitliliği ile birlikte, bu piyasalarda risk hacmi artmış, finans sistemi riskli hale gel- miş ve bir dizi finansal kriz meydana gelmiştir. Finansal sistemin yapı taşlarından biri olan bankalar klasik bankacılık ürünleri yanında, yeni ve daha riskli faaliyet alanla- rına yönelmiş, dolayısıyla kredi, piyasa, likidite ve operasyonel riskler gibi temel risk unsurlarıyla birlikte diğer riskleri de göz önünde bulundurmak zorunda kalmışlardır. Bu gelişmeler, uluslararası finansal hareketlerin denetlenmesini, bankacılık sektörü- nün yeni düzenlemelere tabi tutulmasını ve ülkeler arasındaki düzenleme farklılıkla- rının giderilmesini gerekli kılmıştır. Bu çerçevede başta gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler, finansal yapılarını ve sermaye yeterliliklerini korumak ve finansal piyasalar- da tekrar istikrarı sağlamak adına bir dizi önlemler almak zorunda kalmışlardır. Basel Bankacılık Gözetim Komitesi, bu zorunluluktan dolayı bankacılık gözetim ve deneti- minde uluslararası işbirliğini sağlamak amacıyla Aralık 1974 tarihinde oluşturulmuş- tur. Komite, oluşturduğu Basel Kriterleri sayesinde bankaların maruz kaldıkları riskle- rin daha hassas yöntemlerle ölçülmesini sağlayarak finansal istikrar riskini en aza in- dirmektedir. İlki Uluslararası Ödemeler Bankası (BIS) tarafından 1988 yılında yayım- lanan, Türkiyede ise 1989 da kabul edilen Basel I Kriterleri risk ölçümünde yetersiz kaldığından, Haziran 2004 tarihinde Basel II Kriterleri geliştirilmiştir. Ancak 2008 Kü- resel Kriziyle birlikte ortaya çıkan ciddi finansal riskler sonrasında, yeni düzenleme- lere ihtiyaç duyulması nedeniyle de Basel III Kriterlerinin gerekliliği gündeme gelmiş ve bu kriterlere ilişkin çalışmalar başlatılmıştır. Görünen odur ki finansal sistemdeki riskler var olduğu sürece daha nice yeni Basel Kriterlerine ihtiyaç olacaktır. Bu ma- kalede Basel I, Basel II ve Basel III Kriterleri incelenmiş ve bu kriterlerin Türk Banka- cılık Sisteminde meydana getirdiği etkiler ve sonuçlar ayrıntılı olarak ele alınmıştır.

Basel Criteria in the Turkish Banking System

The growth and development of financial markets over time combined with the inc- rease in the variety of products, increased the volume of risk in these markets, the fi- nancial system became more risky in return, and this caused a series of financial cri- sis. Banks, as one of the building blocks of the financial system, directed themsel- ves to new and more risky activities in addition to classical banking products hence they had to consider other risk factors along with the basic risk factors, such as cre- dit, market, liquidity and operational risks. Thus, international financial transactions needed to be checked, new regulations in the banking sector to be enforced and the organizational differences between countries to be removed. In this context, particu- larly developed and developing countries had to take a series of measures to main- tain their prevailing financial structures and their capital adequacy and to ensure the stability in the financial markets. Basel Banking Oversight Committee was created in December 1974 because of the necessity to ensure the international cooperation in banking surveillance and control. The Committee proposed the first Basel Criteria, in order to reduce the financial stability risks and to ensure that banks face the mi- nimum risk by using more precise methods in measuring risks. The Basel I Criteria was first published in 1988 by the Bank for International Settlements (BIS). In Tur- key, Basel I Criteria was accepted in 1989. However, Basel I Criteria was found to be insufficient in measuring risks and in June 2004 Basel II Criteria was developed. Nevertheless, the resulting serious financial risks after 2008 Global Crisis, and the need of new regulations lead to the necessity of working on the creation of the Basel III Criteria. We see that as long as there are risks in the financial system, there will be a need for a lot of new Basel Criteria. In this paper, we analyze Basel I, Basel II and Basel III Criteria and discuss the effects and the results of these criterionson the Turkish Banking System in details.

PDF

___

ACTIVE ARAŞTIRMA. (2000), Risk Kontrolü ve Yönetimi Alanında Uluslararası Standartlar, Active Bankacılık ve Finans Dergisi, Sayı: 15, Ekim-Kasım.
AKBAŞ, Rahmi. (2007), Basel II ve Amacı. http://www.muhase- betr.com/yazarlarimiz/rahmi/001/ (06.06.2015).
AKSEL, K. (2001), Basel Komitesi Tarafından Yayınlanan "Yeni Sermaye Yeterliliği Çerçevesi, İstişare Raporu Üzerine Gözlemler", Active Bankacılık ve Finans Dergisi, Eylül-Ekim, Sayı: 20. http://www.makalem.com/Search/ ArticleDetails. asp?nARTICLE_id=457 (05.06.2015).
ARAS, Güler. (2006), Basel II Sermaye Yeterliliği Düzenle- melerinin KOBİ'ler Üzerine Etkileri, Yıldız Teknik Üniversi- tesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, Aralık. http://www.fes- tuerkei.org/media/pdf/Ekonomi%20Forumu/2006/Basel%20 II%20ve%20KOBI'ler%20Uzerindeki%20Etkileri%202006.pdf (01.06.2015).
ATİKER, Mustafa. (2005), Basel I ve Basel II Bilgi Raporu, Konya Ticaret Odası Etüt-Araştırma Servisi, Sayı: 41.
AYKUT, C. (2008), Basel II Standartları, Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı Yayınları: Uluslararası Ekonomik Sorunlar Dergisi, Ağustos, Sayı: 30. http://www.mfa.gov.tr/data/Kutu- phane/yayinlar/EkonomikSorunlarDergisi/sayi30/basel.pdf (05.06.2015).
BABUŞCU, Şenol. (2005), Basel II Düzenlemeleri Çer- çevesinde Bankalarda Risk Yönetimi, Akademi Consulting & Training Yayınları.
BDDK, (2005a), Basel II'ye Geçiş Yol Haritasına İlişkin BDDK Başkanı Sayın Tevfik Bilgin'in Konuşma Metni, Konuşma ve Sunumlar, 30 Mayıs. http:// www.bddk.org.tr/WebSitesi/turkce/ Basel/1323baskan_sunum.pdf (05.06.2015).
BDDK, (2005b), Basel II'ye Geçişe İlişkin Yol Haritası (Taslak), Basel II'ye Uyum Çalışmaları, Mayıs. http://www.bddk. org.tr/WebSitesi/turkce/Basel/125830052005_sunum.pdf (05.06.2015)
BDDK, (2007), Basel II İkinci Sayısal Etki Çalışması (QIS-TR2) Değerlendirme Raporu, Basel II'ye Uyum Çalışmaları, Temmuz. http://www.bddk.org.tr/WebSitesi/ turkce/Basel/3554QIS- TR2_%20Raporu.pdf (05.06.2015).
BDDK, (2008), CRD/ Basel II Ülke Uygulamaları Çalışma Tebliği, 2008 Çalışma Tebliğleri, Ocak. http://www.bddk.org. tr/WebSitesi/turkce/Raporlar/Calisma_Raporlari/4225CRD_ Basel%20II%20Ulke%20Uygulamalari.pdf (05.06.2015).
BDDK, (2010a), Piyasa Riski Ölçümleme Yöntemlerine İlişkin Analiz, Nisan. www.bddk.org.tr/WebSitesi/turkce/ Basel/7812PROY.pdf.pdf. (05.06.2015).
BDDK, (2010b), Sorularla Basel III, Risk Yönetimi Dairesi, Aralık. http://www.bddk.org.tr/WebSitesi/turkce/Basel/8742sorularla_ basel_iii_29_11_2010_.pdf (06.06.2015).
BDDK, (2012), Türk Bankacılık Sektörü Genel Görünümü-Haz- iran 2012, Ağustos. http://www.bddk.org.tr/WebSitesi/turkce/ Duyurular/Basin_Aciklamalari/11103haziran_2012_yeni_ba- sin_duyurusu.pdf (06.06.2015).
BEŞİNCİ, M. (2005), Basel Kriterleri, Basel II'nin Finans ve Bankacılık Sektörüne Etkileri ve Türk Bankacılık Sektörünün Basel II'ye Uyum Süreci, Active Bankacılık ve Finans Dergisi, Sayı: 45, Kasım-Aralık. http://www.makalem.com/Search/Ar- ticleDetails.asp?nARTICLE_id=3842 (25.05.2015).
BOLGÜN, Kenan ve AKÇAY, Barış. (2005), Risk Yönetimi: Gelişmekte Olan Türk Finans Piyasasında Entegre Risk Ölçüm ve Yönetim Uygulamaları, 2. Baskı, Scala Yayıncılık, İstanbul.
CENGİZ, Efsane. (2013), BASEL I-II-II Sermaye Uzlaşısı, Yüseklisans Tezi, Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
DİNÇER, Ahmet. (2006), Bankacılık Sektöründe Konsoli- dasyon, Ülke Deneyimleri ve Türkiye İçin Öneriler, DPT Yayınları, Yayın No: 2697, Ankara, Ekim.
GRIFFITH, Stephany and SPRATT, J. Stephen. (2001), Will The Proposed New Basel Capital Accord Have A Net Nega- tive Effect On Devoloping Countries?, Institute Of Devolopment Studies, University Of Sussex, 2001. http://www.eclac.org/no- ticias/discursos/6/8716/SGriffithJonesnov29.pdf (05.06.2015).
İMİŞİKER, Serkan. (2005), Basel II ve Piyasalarımıza Olası Etkileri, Sermaye Piyasası Kurulu Araştırma Dairesi Yeterlilik Etüdü, Kasım.
KOCABIYIK, Figen. (2007), Basel II Kriterleri Çerçevesinde Türk Bankacılık Sistemine Genel Bir Bakış, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
KÜLAHİ, Ezgi Aslan. TİRYAKİ, Göksel. YILMAZ, Ahmet. (2013), Türkiye'de Basel I, II ve III Kurallarına Uyum Süreci, Öneri, Cilt: 10, Sayı: 40, Temmuz.
MATTEN, Chris. (2000), Managing Bank Capital: Capital Al- location And Performance Measurement, New York: John Willey&Sons Ltd.
TAŞPINAR, Gökhan. (2007), Basel II Sürecinin Türk Bankacılık Sistemine Yansımaları. http://gokhantaspinar.com/index.php/ tr/makalelerim/66-basel-ii-surecinin-turk-bankacilik-sistemine- yansimalari (06.06.2015).
TAŞPINAR, Gökhan. (2013), Basel III Kriterleri ve Türk Bankacılık Sistemine Etkileri. http://gokhantaspinar.com/index. php/tr/makalelerim/113-basel-iii-kriterleri-ve-turk-bankacilik- sistemine-etkileri (06.06.2015).
TBB, (2000), Sermaye Yeterliliği Konusunda BIS Tarafından Getirilen Yeni Öneriler ve Değerlendirilmesi, Ocak.
TBB, (2008), Bankacılıkta Etkin Gözetim ve Denetime İlişkin Prensipler, Basel Bankacılık ve Denetim Komitesi, Ocak. http:// www.tbb.org.tr/etkin_gozetim.doc (05.06.2015).
TCMB, (2010), Finansal İstikrar Raporu, Finansal İstikrar, Sayı: 11, Aralık. http:// www.tcmb.gov.tr/yeni/evds/yayin/finist/ Fir_TamMetin11.pdf (06.06.2015).
TEMEL NALIN, Halime ve SEZER, Göksu. (2014), Basel III: Global ve Türk Bankacılık Sektörüne Etkisi, Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, Cilt: 51, Sayı: 587.