TOKİ'nin Konut Üretmesinin İktisadi Etkinlik Açısından Değerlendirilmesi ve Bir Model Önerisi

TOKİ, Türkiyenin sosyal konut ihtiyacını karşılamak amacıyla, 2003 yılından iti- baren konut üretimine ağırlık vermiştir. Özel sektörün ağırlıklı olduğu ve rekabet- çi piyasa mekanizmasının büyük ölçüde işlediği konut sektöründe, TOKİnin ko- nut üretimi yolu ile piyasaya doğrudan müdahalesi, ekonomik açıdan etkin olma- yan sonuçlar üretmekte ve piyasa işleyişini bozucu etki yapmaktadır. Bu çalışma- da, sosyal konut ihtiyacının daha etkin bir şekilde karşılanması amacıyla, TOKİ için alternatif bir model sunulmuştur. Modelde temel olarak, TOKİnin konut üre- timini piyasaya bırakması ve konut finansmanına ağırlık vermesi öngörülmüştür.

Evaluation of Housing Production by TOKI in Terms of Economic Efficiency and a Model Proposal

In order to meet the residential need in Turkey, TOKI has focused on the produc- tion of housing since 2003. TOKIs direct intervention by production in the hou- sing market is not rational in economic terms and disrupts the functioning of the market because the housing market is mainly composed of private firms and competitive market mechanism works largely. In this study, in order to meet more efficienctly the residential need an alternative model is presented for TOKI. Ma- inly, we propose TOKI to leave the production of housing and focus on housing finance instead.

PDF

___

LKAN, Leyla ve Aysu UĞURLAR; (2015), Türkiye'de Konut Sorunu ve Konut Politikaları, Kent Araştırmaları Enstitüsü, Rapor No: 1, Ankara.
ARNOTT, Richard; (2009), "Housing Policy in Developing Countries: The Importance of the Informal Economy", Michael SPENCE, Patricia Clarke ANNEZ and Rober M. BUCKLEY (Ed.). Urbanization and Growth, World Bank Publications, pp.167-198.
ATİYAS, İzak ve Burak ODER; (2008), Türkiye'de Özelleştirmenin Hukuk ve Ekonomisi, TEPAV, Ankara.
AYAN, Ebubekir; (2011), "Konut Finansmanı Sistemi ve Türkiye'de TOKİ Uygulamalarının Analizi", Muhasebe ve Fi- nansman Dergisi, 51, ss.139-156.
BAHAROĞLU, Deniz; (1996), "Housing Supply Under Differ- ent Economic Development Strategies and the Forms of State Intervention: The Experience of Turkey", Habitat International, 20(1), pp.43-60.
BERBEROĞLU, Murat Gökşin ve Suat TEKER; (2005), "Ko- nut Finansmanı ve Türkiye'ye Uygun Bir Model Önerisi", İtüdergisi/b Sosyal Bilimler, 2(1), ss.58-68.
BERNER, Erhard; (2001), "Learning from Informal Markets: In- novative Approaches to Land and Housing Provision", Devel- opment in Practice, 11(2-3), pp.292-307.
BUĞRA, Ayşe; (2000), Devlet Piyasa Karşıtlığının Ötesinde: İhtiyaçlar ve Tüketim Üzerine Yazılar, İletişim Yayınları, 1. Baskı, İstanbul.
COŞKUN, Yener ve Kürşat YALÇINER; (2014), "İpotekli Konut Finansmanı Sisteminde Gelir/Servet Kısıtı ve Sonuçları: Yok- sulluk, Gecekondu Olgusu ve TOKİ İçin Bazı Öneriler", Sos- yoekonomi, 21(21), ss.235-264.
COŞKUN, Yener; (2015), Türkiyede Konut Finansmanı: So- runlar ve Çözüm Önerileri, Türkiye Bankalar Birliği, Yayın No: 310, İstanbul.
ÇOBAN, Aykut Namık; (2012), "Cumhuriyetin İlanından Günü- müze Konut Politikası", Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 67(3), ss.75-108.
DİE (Devlet İstatistik Enstitüsü); (2001), Bina Sayımı 2000, Yayın Numarası: 2471, Ankara.
DPT (Devlet Planlama Teşkilatı); (1973), Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı 1973-1977, Ankara.
DPT; (2001), Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı Konut Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara.
GÜR, Miray ve Neslihan DOSTOĞLU; (2010), "Bursa'daki Alt ve Orta Gelire Yönelik TOKİ Konutlarında Memnuniyet Araştırması", Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakül- tesi Dergisi, 15(2), ss.139-153.
GÜRLESEL, Can Fuat; (2006), Türkiyede Konut İhtiyacı ve Talebine Bağlı Konut Finansman Sisteminin Gelişme Potan- siyeli 2015,
GYODER Gayrimenkul Araştırma Raporu : 2, İstanbul.
İMO (İnşaat Mühendisleri Odası); (2010a), "Türkiye'de Konut Sorunu ve Konut İhtiyacı Raporu", 41. Dönem Raporlar, Görüşler, Değerlendirmeler 2008-2010, Ankara, ss.181-189.
IMO; (2010b), "TOKİ Değerlendirme Raporu", 41. Dönem Raporlar, Görüşler, Değerlendirmeler 2008-2010, Ankara, ss.195-204.
KARACA, Mehmet ve Çiğdem VAROL; (2012), "Konut Alanlarında Enerji Etkinliği: Toplu Konut İdaresi Başkanlığı Toplu Konut Projeleri Üzerine Eleştirel Bir Değerlendirme", METU Journal of the Faculty of Architecture, 29(2), ss.127-141.
KARASU, Mithat Arman ve Nihat GÜLTEKİN; (2012), "TOKİ Konutlarının Müşteri Memnuniyeti Açısından Değerlendirilmesi: Şanlıurfa İlinde Bir Uygulama", Marmara Üniversitesi İİBF Der- gisi, 33(2), ss.383-404.
KEIVANI, Ramin and Edmundo WERNA; (2001), "Modes of Housing Provision in Developing Countries", Progress in Plan- ning, 55(2), pp.65-118.
KÖMÜRLÜ, Rüveyda ve Hakkı ÖNEL; (2007), "Türkiye'de Ko- nut Üretimine Yönelik Kaynak Oluşturma Model Yaklaşımları", Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi E-Dergisi, 2(2), ss.89-107.
MO (Mimarlar Odası); (2008), "Anadolu'da Konut ve TOKİ Mimarlığı" paneli sonuç bildirgesi, 8-9 Ağustos, Konya, http:// www.tmmob.org.tr/icerik/anadoluda-konut-ve-toki-mimarligi- paneli-sonuc-bildirgesi-mimarlardan-tokiye-cagri, 16.05.2015.
MO; (tarihsiz), TOKİ Raporu, http://www.mo.org.tr/belgedocs/ toki-rapor-2.pdf, 16.05.2015
MUKHIJA, Vinit; (2004), "The Contradictions in Enabling Pri- vate Developers of Affordable Housing: A Cautionary Case from Ahmedabad, India", Urban Studies, 41(11), pp.2231-2244.
OGU, Vincent I.; (1999), "Housing Enablement in a Develop- ing World City: The Case Study of Benin City, Nigeria", Habitat International, 23(2), pp.231-248.
ÖZDEMIR, Dilek; (2011), "The Role of the Public Sector in the Provision of Housing Supply in Turkey, 1950-2009", In- ternational Journal of Urban and Regional Research, 35(6):, pp.1099-1117.
ÖZTÜRK, Nazım ve Adem DOĞAN; (2010), "Konut Sek- törünün Sorunları ve Çözüm Önerileri", Bütçe Dünyası Dergisi, 33(1), ss.139-154.
PITTINI, Alice and Elsa LAINO; (2011), Housing Europe Re- view 2012: The Nuts and Bolts of European Social Housing Systems, CECODHAS Housing Europe, Brussels, Belgium.
SARPKAYA, Armağan ve Ahmet KOÇHAN; (2011), "Bir Kent- sel Dönüşüm İronisi: Osmaniye'de Yapılan Yeni Toplu Konut Uygulamaları", Ç.Ü. Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 26(3), ss.71-79.
SCANLON, Kathleen J. and Christine WHITEHEAD; (2008), Social Housing in Europe II: A Review of Policies and Out- comes, London School of Economics and Political Science.
SCHWARTZ, Alex F.; (2014), Housing Policy in the United States, Routledge, Third Edition, New York and London.
TBMM (Türkiye Büyük Millet Meclisi); https://www.tbmm. gov.tr/komisyon/dilekce/belge/kararlar/d23/gkcetvel54.pdf, 14.05.2015.
TCBİB (T.C. Bayındırlık ve İskân Bakanlığı); (2009), Kentleşme Şûrası 2009: Kentsel Dönüşüm, Konut ve Arsa Politikaları, An- kara.
TCSB (T.C. Sayıştay Başkanlığı) (2014), Toplu Konut İdaresi Başkanlığı 2013 Yılı Denetim Raporu, http://www.sayistay.gov. tr/rapor/kit/2013/54-TOKİ%202013.pdf, 22.05.2015.
TOKİ; (2011), TOKİ Kurum Profili 2010-2011, http://www. toki.gov.tr/AppResources/UserFiles/files/TOKI-11_TRK.pdf, 08.05.2015.
TOKİ; (2015), http://www.toki.gov.tr/AppResources/UserFiles/files/ozet.pdf, 08.05.2015.
TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu); http://www.tuik.gov.tr, 22.04.2015.
UN-HABITAT; (2009), Financing Affordable Social Housing in Europe, United Nations Human Settlements Programme (UN- HABITAT), Nairobi, Kenya.
WHITEHEAD, Christine and Kathleen J. SCANLON; (2007), Social Housing in Europe, London School of Economics and Political Science.
YETGİN, Feyzullah; (2007), "Avrupa Birliği ve Türkiye Konut Politikaları Üzerine Bir İnceleme", Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi, 23(2), ss.311-330.
Zaman Gazetesi; http://www.zaman.com.tr/ekonomi_fabri- kasini-kapatan-insaatci-oluyor-muteahhit-sayisi-300-bini-as- ti_2292638.html, 15.05.2015.