Küresel Finansal Kriz ve Piyasa Mekanizmasına Dayalı Konut Finansmanı: Türkiye İçin Bir Değerlendirme

Bu çalışmada, mevcut/geçmişteki uygulamalar, piyasa koşulları, konut politikası ve küresel kriz dersleri bağlamında; piyasa mekanizmasına dayalı konut finansmanı araçlarının ülkemizdeki konut (finansmanı) sorununun çözümünde etkili bir politika aracı olarak kullanılmasının mümkün olup olmadığı ve mevcut altyapının/ koşulların bu amacı destekleyip desteklemediği analiz edilmektedir. Literatür taraması, karşılaştırmalı veri analizi ve olay incelemesinin esas alındığı incelememiz sonucunda; ülkemizde piyasa mekanizmasına dayalı konut finansmanı denemelerinin başarısız olmasının altında yatan başlıca nedenlerin; tasarım ve uygulama yetersizlikleri ve finansal piyasalardaki yapısal eksikler/istikrarsızlıklar olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Başarısızlığın diğer bir nedeni ise; konut finansmanı araçlarının özellikle alt/orta gelir grubu için fiyat erişebilirliği destekleyecek etkili teşvik/sübvansiyon sistemlerinden yoksun olmasıdır. 5582 sayılı Kanun çerçevesinde öngörülen konut finansman sisteminin yeterince başarılı olamamasının da altında yukarıdaki sorunların etkisi bulunmaktadır. Bu kapsamda, bir politika önerisi olarak, ülkemizdeki piyasa mekanizmasına dayalı konut finansman sisteminin küresel kriz dersleri ve başarılı ülke örneklerinde gözlenen teşvik/sübvansiyon sistemleri çerçevesinde yeniden tasarlanabileceği düşünülmektedir

Global Financial Crisis and Market-Based Housing Finance: An Assessment for the Turkey

In this article, based on the past/current local housing finance initiatives,market conditions, national housing policy and lessons from global financial crisis, we examine whether market based housing finance system may provide efficient policy instrument to solve housing (finance) question of Turkey. We used literature review and data/case study analyses to examine research question. We conclude that market based housing finance initiatives in Turkey were generally unsuccessful. The reasons of the failure of development of affordable mortgage products through market based housing finance system may be summarized as: sub-optimal design of housing finance system/instruments/intermediaries, macro-economic instabilities and lack of efficient subsidy mechanisms. Moreover, Mortgage Law No. 5582, the latest market-based housing finance regulation in Turkey, seems also unsuccesfull due to inherent/clear structural problems. Therefore, as a policy suggestion, we would like to emphasize that current Turkish market-based housing finance system requires a new design based on lessons from global financial crisis and also an efficient incentive structure.

PDF

___

AKÇAY, Belgin; (2000), “Varlığa Dayalı Menkul Kıymetler”, Active (Nisan-Mayıs Sayısı), Internet: www.makalem.com (Erişim Tarihi: 21.01.2011).
AYDINOĞLU, Can; (2004), “Turkish REITs: An Overview of the Industry and Its Performance”, September, MIT. Internet: http:// dspace.mit.edu/bitstream/handle/1721.1/26715/ 58974491.pdf ?sequence=1 (03.05.2010).
BAYRAKTAR, Erdoğan; (2007), Bir İnsanlık Hakkı Konut: TOKİ’nin Planlı Kentleşme ve Konut Üretim Seferberliği, 1. Baskı, Boyut Yayıncılık, İstanbul.
BDDK; (2009), Bankacılıkta Yapısal Gelişmeler, Aralık, Sayı 4.
BUCKLEY, Robert, CHİQUİER, Loic and LEA, Michael; (2009), “Housing Finance and the Economy”, (içinde, Housing Finance Policy in Emerging Markets, Eds.: Chiquier, L. ve Lea, M., The World Bank, Washington D.C.: 1-27.
COŞKUN, Yener; (2010a), “Dodd–Frank Wall Street Reformu ve Tüketicinin Korunması Yasası Kapsamında Sistemik Risk Yönetimi ve Düzenleme İlişkisi” (içinde, Halil Seyidoğlu’na Armağan Finansal Kriz Yazıları, Ed. İrfan Kalaycı, 1. Basım, Aralık Nobel Yayınları: Ankara), 73-114.
COŞKUN, Yener; (2010b), “Özel Sektör Borçlanma Araçları Piyasasının Gelişmesinde Düzenlemelerin Etkisi”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 65 (4), 1-40.
COŞKUN, Yener; (2010c), “Küresel Finansal Kriz ve Kredilendirme ve Değerleme Sorunları: ABD ve Türk İpotekli Konut Finansman Sistemleri Hakkında Bir Değerlendirme”, Tam Metin Bildiri (21Kasım 2009, Taşınmaz Değerleme Günleri 2009). TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi Yayını: 223-249.
COŞKUN, Yener; (2011a), ”Global Financial Crisis and Turkish Housing Market: Is There a Success Story?”, Housing Finance International, 25 (3), 6-14.
COŞKUN, Yener; (2011b), “Does Re-Design of the Policies on Housing Finance and Supply Help to Solve Housing Question of Turkey, 18 th Annual ERES Conference, 15-18.06.2010, Eindhoven, Hollanda (Tam Metin Erişim: http://eres.scix.net/ cgi-bin/works/Home (Erişim Tarihi: 07.06.2011).
DEMİR, Hülya ve PALABIYIK, Vildan K; (2005), “Konut Ediniminde Uzun Vadeli İpotek Kredisi Sistemi”, HKM Jeodezi, Jeoinformasyon ve Arazi Yönetimi Dergisi, 2005/92. Internet: www. hkmo.org.tr /resimler/ekler/9cb3ea317a_ek.pdf (Erişim Tarihi: 14.02.2011).
DPT; (2000), Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, DPT, Internet: www.dpt.gov.tr (Erişim Tarihi: 20.08.2010).
DPT; (2001); Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı Konut Özel İhtisas Komisyonu Raporu, DPT: 2594-ÖİK: 606. Internet: www.dpt.gov.tr (Erişim Tarihi: 20.10.2010).
DPT; (2004); Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (2001-2005) 2004 Yılı Programı, DPT, Internet: http://ekutup.dpt.gov.tr/program/2004.pdf (Erişim Tarihi: 14.09.2010).
ERGEÇ, Ethem H. ve TAŞDEMİR, Murat; (2008), “Türkiye’de İnşaat Sektörü ve Para Politikaları Arasındaki Nedensellik İlişkileri”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 9 (1), 115-132.
European Mortgage Federation; (2007), Hypostat 2006: A Review of Europe’s Mortgage and Housing Markets, November, Internet: http://www.hypo.org/
Financial Stability Forum; (2008), Report of the Financial Stability Forum on Enhancing Market and Institutional Resilience. 7 April.
GOODHART, C.A.A; (2008), “The Background to the 2007 Financial Crisis. International Economics and Economic Policy, 4 (4), 331-346.
KARASU, M. Arman; (2005), “Türkiye’de Konut Sorununun Çözümünde Farklı Bir Yaklaşım; Belediye-Toplu Konut İdaresiKonut Kooperatifleri İşbirliği Modeli”, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Güz (1), 56-87.
LEA, Michael; (2009), Structure and Evolution of Housing Finance System. (içinde, Housing Finance Policy in Emerging Markets, Eds.: Chiquier, L. ve Lea, M., The World Bank, Washington D.C.: 29-47.
MENGİ, Ayşegül ve KELEŞ, Ruşen; (2003), İmar Hukukuna Giriş, İmge Kitabevi, Ankara.
Sermaye Piyasası Kurulu (SPK); (2009), 2008 Faaliyet Raporu, SPK. Internet: www.spk.gov.tr (Erişim Tarihi: 20.04.2011).
Sermaye Piyasası Kurulu; (SPK), (2010), 2009 Faaliyet Raporu, SPK, Internet: www.spk.gov.tr
YALÇINER, Kürşat; (2006), İpotek Karşılığı Menkulleştirilmiş Krediler (İkmek-Mortgage), Gazi Kitabevi, Ankara.