Kentsel sağlığın ölçümü: Türkiye için bir gösterge seti önerisi

Dünyada nüfusun %50’si, Türkiye’de ise neredeyse %77’si kentlerde yaşamak- tadır. Nüfus artışı, değişen yaşam standartları, teknolojik gelişmeler, bireylerin değişen beslenme alışkanlıkları ve çevresel koşullar gibi çok sayıda unsur kent- sel sağlığı etkilemektedir. Bu etkiyi ortaya koyabilmek için basit, anlaşılır, bilimsel, uygulanabilir ve etkili göstergelere ihtiyaç duyulmaktadır. Sağlık göstergelerine ait ulusal düzeyde veri tabanları sayesinde ülkeler arasında karşılaştırmalar yapılabilmektedir. Ancak kentsel düzeydeki veri eksikliği başta Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ve Avrupa Birliği’ni (AB) bu alanda önemli projeler yürütmeye it- miştir. Kentsel sağlık göstergeleri kentlerdeki mevcut durumun ortaya konulma- sı için olduğu kadar geleceğe dönük politikaların oluşturulmasında da önemlidir. Türkiye için ulusal düzeyde sağlıkta yaşanan gelişmeleri ortaya koyan raporlar Sağlık Bakanlığı tarafından sunulmaktadır. Ancak kentsel düzeyde bir veri taba- nının olmayışı kent ve sağlık ilişkisinin ortaya konulmasını güçleştirmektedir. Bu çalışmada, uluslararası literatür ışığında Türkiye için kentsel sağlık göstergelerinin belirlenmesi hedeflenmektedir. Böylelikle, politika yapım sürecinde daha rasyonel kararların alınması sağlanabilecektir.

Measurement of urban health: An indicator set proposal for Turkey

50% of the world population and nearly 77% of Turkey live in urban areas. A large number of factors such as; population growth, changing living standards, techno- logical developments, changing dietary habits of individuals and environmental conditions, affect urban health. In order to explain this effect simple, intelligible, scientific, practical and effective indicators are needed. Cross-country comparisons can be made through the national level health indicators databases. However, the lack of data, particularly for urban level, The World Health Organization (WHO) and the European Union (EU) has led to carry out major projects in this area. Urban health indicators are essential for formulating future policies as well as to evaluate the current situation. The reports for announcing developments in health at the national level for Turkey are presented by Ministry of Health. However, the lack of a data base for urban level makes difficult to put forward the national relationship between urban and health. In this study, it is aimed to determine urban health indicators for Turkey in light of international literature. Thus, more rational decisions will be provided in the policy making process.

PDF

___

AB, (2005), “ECHI European Community Health Indicators”, ec.europa.eu/health/indicators/indicators/index_en.htm. 02.11.2012.
ADINYIRA, E., S., OTEG-SEIFAH ve T., ADJEI-KUMI, (2007), “A Review of Urban Sustainability Assessment Methodologies”, International Conferance on Whole Life Urban Sustainability and Its Assessment, Glosgow.
AROMAA, A., (2012), “Implementation of Joint Health Indica- tors in Europe-Joint Action for ECHIM. Argo Aromaa on Behalf of the ECHIM Core Group”, Arch Public Health, 70 (1):22.
BURSA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ, (2005), Şehir Sağlık Profili, www.skb.org.tr/wp-content/uploads/2010/07/Bursa_se- hir_saglik_profili.pdf
EMNİYET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ, (2010), Türkiye Uyuşturucu Raporu (2010).
FILHO, W. L., S., ZICKIENE ve Z., TAMASAUSKIENE, (2005), “An Apprisal of the Application of Indicators for Assessing Sus- tainable Development” P. LANG (Ed.), Handbook of Sustain- ability Research, Environmental Education, Communication and Sustainability, Frankfurt: Die Deutsche Bibliotek, ss. 459- 474.
KATES, R. W., T. M., PARRIS ve A. A., LEISEROWITZ, (2005), “What Is Sustainable Development? Goals, Indicators, Values, and Practice”, Environment: Science and Policy for Sustain- able Development , 47 (3), ss. 8-21.
KILPELAINEN, K., V.D., (2012), “Health Indicators in Europe: Availability and Data Needs”, Eur. J. Public Health, 22(5), ss.716-721.
KRAMERS, P. G. N., (2003), “The ECHI Project Health Indica- tors for the European Community”, European Journal of Public Health, 13 (3), ss. 101-106.
PINTER, L., P., HARDI ve P., BARTELMUS, (2005), Sustain- able Development Indicators Proposals for a Way Forward, NewYork: UNDSD.
SAĞLIK BAKANLIĞI, (2003), Sağlıkta Dönüşüm, Aralık 2003.
SAĞLIK BAKANLIĞI, (2006), Türkiye Hastalık Yükü Çalışması 2004, Ankara.
SAĞLIK BAKANLIĞI, (2011), Türkiye Diyabet Önleme ve Kontrol Programı, Yayın no: 816.
SAĞLIK BAKANLIĞI, (2012) a, Türkiye Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2011, Ankara 2012.
SAĞLIK BAKANLIĞI, (2012) b, Türkiye Sağlık Sistemi Performans Değerlendirmesi 2011, Mayıs 2012.
SAĞLIK BAKANLIĞI, Anne Ölümleri İzleme Programı, www. saglik.gov.tr. 30.12.2012.
SAĞLIK BAKANLIĞI, Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu, www.iegm.gov.tr, 25.12.2012.
TÜİK, (2010), Sağlık Araştırması 2010, Yayın no: 3654.
TÜİK, (2012), Bölgesel İstatistikler, www.tuik.gov.tr. 20.12.2012.
UN , (2002), Earth Summit Agenda 21, Johannesburg: United Nations.
UN , (2012), www.undp.org/mdg. 15.12.2012.
UNICEF, (2010), http://www.unicef.org/infobycountry/Turkey_ statistics.html#78. 24.11.2011.
UNPD, (2012) a, http://esa.un.org/unup/CD-ROM/Urban-Ru- ral-Population.htm. 02.11.2012.
UNPD, (2012) b, World Urbanization Prospects: The 2011 Revision, New York: United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population division.
WCED, W. C., (1987), Our Common Future, New York: Oxford University Press.
WEBSTER, P., ve SANDERSON, D., (2012), “Healthy Cities Indicators- A Suitable Instrument to Measure Health?”, Journal of Urban Health: Buletin of the New York Academy of Medicine, Vol 90, Suppl.1, ss.52-61.
WHO ve UN-HABITAT (2010), Hidden Cities: Unmasking and Overcoming Health Inequities in Urban Settings, Kobe: WHO.
WHO, (2010) a, Urban-HEART, Urban Health Equity Assessment and Response Tool, Kobe: WHO.
WHO, (2010) b, Urban-HEART, User Manual, Kobe: WHO.
WHO, (2011), Report on Consultation Meeting on Urban Health Metrics Research, 23-25 February 2011, WHO Centre for Health Development, Kobe, Japan.
WHO, (2012) a , Health Indicators of Sustainable Cities In The Context of The Rio +20 Un Conference on Sustainable Development.
WHO, (2012) b, Healthy Cities, http://www.euro.who.int/en/ what-we-do/health-topics/environment-and-health/urban- health/activities/healthy-cities. 02.10.2012.
WILKINSON, J., V. D., (2008), “Health Indicators in the Europe- an Regions, ISARE II”, Eur. J. Public Health, 18(2), ss.178-183.
WILKINSON, J., V.D., (2009), “Health Indicators in the European Regions: Expanding Regional Comparisons to the New Countries of the European Union-ISARE III”, Public Health, 123 (7), ss. 490-495.
VERSCHUUREN, M., V.D., (2013), “Public Health Indicators for the EU: The Joint Action for ECHIM (European Community Health Indicators&Monitoring”, Archives of Public Health, 71:12.
https://hishes.wiv-isp.be/index.php?hishes=home
http://www.thl.fi/fehes/
http://www.ehes.info/
http://www.euhsid.org/
http://www.echim.org/
www.urhis.eu
www.isare.org