Demografik ve sosyo-ekonomik faktörlerin aşırı güven bilişsel önyargısı üzerindeki etkisi: İMKB bireysel hisse senedi yatırımcıları üzerine bir analiz

Bireysel yatırımcıların risk algıları kişilik özellikleri, sosyo-ekonomik ve demografik faktörler ile psikolojik faktörlerden etkilenmektedir. Birbirleriyle etkileşim halinde olan bu faktörler yatırımcının risk algısı üzerinde eş zamanlı olarak etkide bulunmaktadir. Davranışsal finansçılar, aşırı güven önyargısının yatırımcı davranışı üzerindeki etkisinin yatırımcıların işlem hacmi, işlem sıklığı ve portföy çeşitlendirme seviyeleri üzerinde görüldüğünü ileri sürmektedirler. Buna göre aşırı güvene sahip yatırımcıların işlem hacmi ve işlem sıklığı artmakta ve portföy çeşitlendirme seviyeleri düşmektedir. Özellikle son yıllarda yatırımcı profilindeki çeşitliliğin artması finansal piyasaların yorumlanması açısından dikkat edilmesi gereken bir unsur olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmanın amacı farklı demografik ve sosyo-ekonomik özellikteki yatırımcıların işlem hacmi, işlem sıklığı ve portföy çeşitlendirme seviyeleri açısından farklılaşmalarının incelenmesidir. Çalışmada 31 bireysel yatırımcının İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda 1 Ocak 2007 ile 31 Aralık 2009 tarihleri arasında gerçekleştirdikleri hisse senedi alım-satım işlemlerine ilişkin gerçek veriler kullanılmıştır. Yapılan One Way Anova ve T-testlerinde cinsiyet, medeni durum ve aylık gelir durumu gibi farklı sosyo-ekonomik ve demografik özellikteki yatırımcılara göre işlem hacmi, işlem sıklığı ve portföy çeşitlendirme seviyelerinin anlamlı olarak farklılık gösterdiği tespit edilmiştir.

The ımpact of demographic and socio-economic factors on over confidence bias: An analysis about ındividual ınvestors in ISE

Individual investors’ risk perceptions are affected by personality traits, socio-economic and demographic factors and psychological factors. All these factors, which are interacting with each other, do affect the investor’s risk perception concurrently. Behavioral financiers assert that effect of over confidence bias on investor’s behaviors can be observed on investors’ trading volume, trading frequency and portfolio diversification levels. According to this, over confidence of investors increases their trading volumes and trading frequencies but decreases their levels of portfolio diversifications. Especially in recent years increasing diversity of investors’ profile appears to be a parameter to be considered in interpretation of the terms of financial markets. The purpose of this study is to investigate the occurred differences in investors trading volume, trading frequencies and portfolio diversification levels according to their demographic and socio-economic factors. The study used real data about 31 individual investors who had realized the stock purchase- sale transactions in Istanbul Stock Exchange between 1st January 2007 to 31st December 2009. In this context, analyses of one way ANOVA and T-Test showed that trading volume, trading frequency and portfolio diversification levels change significantly according to investors’ socio-economic and demographic factors such as age, gender, marital status and monthly income.

PDF

___

ANBAR, Adem ve Melek EKER; (2009), ‘‘Bireysel Yatırımcıların Finansal Risk Algılamalarını Etkileyen Demografik ve Sosyo ekonomik Faktörler’’, ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 5, Sayı 9, ss.129-150.
BARAK, Osman; (2008), Davranışsal Finans: Teori ve Uygu- lama, Gazi Kitabevi, 1. Baskı, Ankara.
BARBER, B.M. ve Terrance Odean; (2000a), ‘‘Trading is Haz ardous to Your Wealth: The Common Stock Investment Perfor mance of Indıvıdual Investors’’, The Journal of Finance, Vol.2, No.77, pp.3-806.
BARBER, B.M. ve Terrance Odean; (2000b), ‘‘Boys Will Be Boys: Gender, Overconfidence and Common Stock Invest ment’’, UCLA Workin Paper, pp.1-38.
DENİZ, Arzu; (2007), “Kişilik Özellikleri İle Algılanan Risk Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi Üzerine Bir Araştırma”, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
DOĞUKANLI, Hatice ve Y.B. Önal (2000); ‘‘Adana İli Kapsamında Hisse Senedi Yatırımcıları Profilinin ve Hisse Senedine Yatırım Kararlarında Etkili Olan Faktörlerin Araştırılması’’, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 6, Sayı 6, s.185-209.
DÖM, Serpil; (2003), Yatırımcı Psikolojisi, Değişim Yayınları, 1. Baskı, İstanbul.
EDE, Müjdat; (2007), “Davranışsal Finans ve Bireysel Yatırımcı Davranışları Üzerine Ampirik Bir Uygulama”, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü.
GÜRSOY, Şafak Taner, Meltem ÇİÇEKÇİOĞLU, Nil BÖREKÇİ, Meral Türk SOYER ve Zeliha ÖCEK; (2008), ‘‘İzmir Karşıyaka Belediye Çalışanlarında Çevresel Risk Algılama Düzeyi’’, Cum huriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, Cilt 30, Sayı 1, ss.20- 27.
LEHRER, Jonah; (2010), Karar Anı: Beynimiz Karar Vermemizi Nasıl Sağlıyor?, Çev., Ferit Burak Aydar, Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 1. Basım, İstanbul.
MİLLER, Dale.T. ve Michael ROSS; (1975), ‘‘Self-serving Bias in Attribution of Casuality: Fact or Fiction?’’, Psychological Bul letin, Vol.82, pp.213-225.
NOFİSNGER, J.R.; (2001), Investment Madness: How Psy chology Affects Your Investing...And What to Do Abaout İt, Fi nancial Times Prentice Hall, USA.
ODEAN, Terrance; (1998a), ‘‘Do Investors Trade Too Much?’’, American Economic Review, Vol.89, No.5, pp.1279-1298.
ODEAN, Terrance; (1998b), ‘‘Are Investırs Reluctant to Real ize Their Losses?’’, Journal of Finance, No.53, pp.1775-1798.
ODEAN, Terrance; (1998c), ‘‘Volume, Volatility, Price and Profit When All Traders are Above the Average’’, The Journal of Fi nance, Vol.53, No.6, pp.1887-1934.
ŞENKESEN, Evrim; (2009), “Davranışsal Finans ve Yatırımcı Duyarlılığının Tahvil Verimi Üzerindeki Etkisi:İMKB Tahvil ve Bono Piyasasında Bir Uygulama”, Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensitüsü.
USUL, Hayrettin, İsmail BEKÇİ ve A.Hüsrev EROĞLU; (2002), ‘‘Bireysel Yatırımcıların Hisse Senedi Edinimine Etki Eden So syo-Ekonomik Etkenler’’, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı 19, s.135-150.
YÜKSEL, Derya; (2009), “İMKB’de Yatırımcı Davranışı ve Örnek Bir Uygulama”, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.