Başak KARŞIYAKALI

7414

Ayrıştırma analizi yardımıyla Türkiye ekonomisinde yapısal değişim: 1985-2002

Bu çalışmada Türkiye Ekonomisinde büyümenin kaynakları, ekonominin talep kısmını konu edinen yaklaşımlar çerçevesinde analiz edilmektedir. Girdi-çıktı tabloları ve ayrıştırma analizleri yardımıyla büyümenin kaynakları beş nedensel faktöre ayrıştırılmıştır. Bunlar nihai talep, ihracat, nihai mallarda ithal ikamesi, ara mallarda ithal ikamesi ve teknoloji değişimidir. Türkiye ekonomisi için hazırlanan 1985, 1990, 1996, 1998 ve 2002 yıllarına ait girdi-çıktı tabloları çalışmanın temel veri kaynaklarıdır. Dönemler arasında uygulanan farklı ekonomi politikalarının etkilerini görebilmek için 1985-1990, 1990-1996, 1996-1998 ve 1998-2002 olmak üzere dört farklı alt dönem tespit edilerek analizler yapılmıştır. Çalışmanın bulguları 1985-2002 yılları arasında belirlenen tüm alt dönemlerde Türkiye'de büyümenin büyük ölçüde nihai talep artışından kaynaklandığına işaret etmektedir. Son yıllarda nihai talep artışlarının büyüme üzerindeki olumlu etkisi azalmakta ama yine de her dönem büyüme sürecinde diğer unsurlar arasındaki göreceli önemi devam etmektedir. Ayrıca 1985-1998 yılları arasında ihracatın büyümeye olumlu ve önemli katkısı bulunmaktadır. Bununla birlikte ihracatın büyümeye katkısı son yıllarda olumsuz olmuştur. Bu gelişmenin yanı sıra diğer unsurların büyümeye olan katkılarının dönem boyunca oldukça istikrarsız olduğu tespit edilmiştir.

Structural change in Turkey's economy with the help of decomposition analysis: 1985-2002

In this study, the sources of Turkey's economic growth are analizing within the demand side approaches. With the help of input-output tables and decomposition analysis the sources of growth are separated to five reasonal factors. These factors are the growth of final demand, export, final goods import substitution, intermediate goods import substitution and technological change. The basic data sources for the study are input-output tables which are prepared for 1985, 1990, 1996, 1998 and 2002 years for Turkish economy. In order to see the effects of different economy policies between the periods, analysis are done by determining four subperiods which are 1985-1990, 1990-1996, 1996-1998 and 1998-2002. The findings of the study indicates that in all sub periods between 1985-2002 years growth in Turkey depends on to increase of large extent to final demand. In addition, contribution to exports growth between 1985-1998 is that positive and important. However the contribution of exports growth has been negative in recent. In the last years the positive effect of the increase of final demand decreases but in the growth period the relative importance between other factors still continues. In addition to this development it is proved that throughout the period the contribution of other elements to growth is unstable.
PDF

___

  • ALBALA-BERTRAND, Jose Miguel; (1999), "Structural Change in Chile: 1960-1990", Economic Systems Research, 11(3), pp. 301-320.
  • ALBALA-BERTRAND, Jose Miguel; (2006), "Changes in Chile's Production Structure, 1986-1999: Output and Industrial Interdependence", Cepal Review, 80, pp. 159-172.
  • AYDOĞUŞ, Osman; (1991), "Türkiye Ekonomisinde Planlı Dönemde Üretim Artışlarının Kaynakları", Ekin Belleten, Kış, ss. 48-66.
  • AYDOĞUŞ, Osman; (1999), Girdi-Çıktı Modellerine Giriş Teori ve Uygulama, Gazi Kitabevi, Ankara.
  • CELASUN, Merih; (1983), Sources of Industrial Growth and Structural Change: The Case of Turkey, World Bank Staff Working Papers No:614, The World Bank, Washington.
  • CELASUN, Oya; (1995), "An Analysis of The Sources of Import Growth in Turkey: 1985-1990", (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), ODTÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • CHENERY, Hollis and Paul G. CLARK; (1965), Endüstrilerarası İktisat, Çev: Cemil Çınar, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Yayını, Ankara.
  • CHENERY, Hollis, Shuntaro SHISHIDO and Watanabe TSUNEHIKO; (1962), "The Patterns of Japanese Growth", Econometrica, 30(1), pp. 89-139.
  • CHENERY, Hollis; (1960), "Patterns of Industrial Growth", American Economic Review, 50(4), pp. 624-654.
  • CHENERY, Hollis; (1979), Structural Change and Development Policy, A World Bank Research Publication, Washington.
  • DİE; (1989), Türkiye Ekonomisinin Input-Output Yapısı 1985, DİE, Ankara
  • DİE; (1994), Türkiye Ekonomisinin Input-Output Yapısı 1990, DİE, Ankara.
  • DİE; (2004), Türkiye Ekonomisinin Input-Output Yapısı 1998. DİE, Ankara.
  • DPT; (1990), Altıncı Beş Yıllık Kalkınma Planı Öncesinde Gelişmeler 1984-1988, Başbakanlık Basımevi, Ankara.
  • DPT; (1996), Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, 1996 Yılı Destek Çalışmaları: Ekonomik ve Sosyal Sektörlerdeki Gelişmeler, DPT, Ankara, http://ekutup.dpt.gov.tr/program/1996/destek, 08.09.2008.
  • DPT; (2001), Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, İnşaat, Müteahhitlik, Mühendislik ve Müşavirlik Hizmetleri Özel İhtisas Komisyon Raporu, DPT, Ankara.
  • EGELİ, Hüseyin Avni; (2007), "Dış Ticaret Açısından Sanayileşme Stratejileri ve Türkiye Açısından Değerlendirilmesi", Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2007.
  • EKİNCİ, Nazım; (1998), "Türkiye Ekonomisinde Büyüme ve Kriz Dinamikleri", Toplum ve Bilim, 77, ss. 7-28.
  • ERDÖNMEZ, Pelin Ataman; (2003), "Türkiye'de 2001 Yılındaki Mali Kriz Sonrasında Kurumsal Sektörde Yeniden Yapılandırma", Bankacılar Dergisi, Sayr.47.
  • EUROSTAT; (2002), Input-Output Manual, pp.226-230.
  • GOLD, Mark; (1993), "Note In The Differences in Accounting Identities Between Current Dollar and Real Input-Output Tables", Economic Systems Research, 5(1), pp. 11-16.
  • GÜNÇAVDI, Öner ve Suat KÜÇÜKÇİFÇİ; (2001), "Foreign Trade And Factor Intensity in An Open Developing Country: An Input-Output Analysis for Turkey", Russsian & East European Finance and Trade, 37(1), pp.75-88.
  • GÜNÇAVDI, Öner ve Suat KÜÇÜKÇİFÇİ; (2002), "Bankacılık ve Sigortacılık Kesiminin Üretim Hacmindeki Değişmelerin Kaynakları: 1973-1990", Bankacılar Dergisi, Sayı:40, 2002, http://www. tbb. org. tr/turkce/dergi/dergi40/sigorta.doc 15.11.2007.
  • GÜNÇAVDI, Öner ve Suat KÜÇÜKÇİFÇİ; (2004), "Türkiye Ekonomisinin Üretim ve İstihdam Yaratma Kapasitesi Üzerine Gözlemler", İktisat İşletme ve Finans, 216, ss. 16-39.
  • GÜNÇAVDI, Öner ve Suat KÜÇÜKÇİFÇİ; (2005), "Financial Reforms and The Decomposition of Economic Growth: An Investigation of The Chancing Role of The Financial Sector in Turkey", Review of Middle Eeast Economics and Finance , 5(1), pp. 59-82.
  • GÜNÇAVDI, Öner ve Suat KÜÇÜKÇİFÇİ; (2006), "Türkiye Ekonomisinde Büyümenin Kaynakları ve İstihdam Etkileri", Ed: Bilin Neyaptı, Ekonomik Büyümenin Dinamikleri ve İstihdam: Kaynaklar ve Etkiler, Türkiye Ekonomi Kurumu, Ankara.
  • GÜNEŞ, Bayram; (2007) "Küresel Tarım Ticareti: Türkiye İçin Bir Hesaplanabilir Denge Analizi", (Yayımlanmamış Doktora Tezi), DEÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
  • HWANG, J.H.; (2003), "Macroeconomic Policies and Structural Adjustment Under IMF Stabilization Program in The Turkish Economy: A Computable General Equilibrium Analysis", (Yayımlanmamış Doktora Tezi), ODTÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • KARA, Ayşe Sema; (1996), "The Sources of Growth of Gross Output Between 1985 and 1990: An Input-Output Analysis For Turkey", (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), ODTÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • KARŞIYAKALI, Başak; (2008), "Türkiye'de Ekonomik Büyümenin Kaynaklarının Analizi", (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
  • KEPENEK, Yakup ve Nurhan YENTÜRK; (2007), Türkiye Ekonomisi, Remzi Kitabevi, 20. Basım, İstanbul.
  • KÖSE, Ahmet Haşim; (1992), Büyüme ve Verimlilik, Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları: 471, Ankara.
  • KÖSE, Ahmet Haşim; (1996), "Gümrük Birliğinin Türkiye Ekonomisi Üzerine Etkileri: Bir Hesaplanabilir Genel Denge Modeli Çalışması", (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • KUM, Hakan; 1980 Sonrası Türkiye Ekonomisindeki Başlıca Gelişmeler, http://iinf.erciyes.edu.tr/akademik/kum/turkeko.htm , 10.09.2008.
  • KUMARI, Anita; (2005), "Liberalization and Sources of Industrial Growth in India: An Analysis Based on Input-Output Approach", International Input-Output Assosication, 15. International Conference on Input-Output Techniques, Pekin, http:// www. sanken, keio. ac.jp/papaios/iioa/conf/2005/paper/kumari. pdf, 15.12.2007.
  • MILLER, Ronald and Peter BLAIR; (1985), Input-Output Analysis: Foundations and Extensions, Prentice-Hall, New Jersey.
  • MOHAMMADI, Nafised and Fatemeh BAZZAZAN; (2007), "Sources of Economic Growth and Input-Output Structural Decomposition Analysis: The Case of Iran", International Input-Output Assosication, 16. International Conference on input-Output Techniques, İstanbul, http://www.iioa.org/pdf/16th%20 Conf/Papers/Mohammadi.pdf, 15.12.2007.
  • OYAN, Oğuz; (1989), Dışa Açılma ve Mali Politikalar Türkiye: 1980-1989, Feryal Matbaacılık, Ankara.
  • ÖNEY, Erden; (1980), İktisadi Planlama, Ankara Üniversitesi SBF Yayınları No:438, Ankara.
  • PAMUKÇU, Teoman ve Paul de BOER; (1999), "Technological Change and Industrialization: An Application of Structural Decomposition Analysis to The Turkish Economy (1968-1990), Ekonomik Yaklaşım, 10(32), ss.5-30.
  • ŞENESEN, Gülay Günlük and Suat KÜÇÜKÇİFÇİ; (1994), "Decomposition of Structural Change into Technology and Price Components: Turkey, 1973-1985", Economic Systems Research, 6(2), pp. 199-215.
  • TATOĞLU, Ferda Yerdeien; (2004), "Türkiye Ekonomisi'nde 1985-1990 ve 1996 Dönemlerinde Ekonomik Yapı Değişikliklerinin input-Output Tabloları Yardımıyla Analizi", İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, Prof. Dr. Ahmet Kılıçbay'a Armağan, 54 (1), ss. 267-291.
  • THAGE, Bent; (2005), "Symmetric Input-Output Tables: Compilation Issues", International Input- Output Assosication, 15. International Conference on Input-Output Techniques, 2005, Pekin, http://www.iioa.org/pdf/15th%20Conf/thage.pdf 15.12.2007.
  • THOMAS, V.Bumler; (1982), Input-Output Analysis in Developing Countries: Sources, Method and Application, John Wiley&Sons Ltd., New York.
  • TUNÇ, Gül İpek; (2004), "Türkiye Ekonomisinde Yapısal Değişim: Bir Girdi-Çıktı Analizi", ODTÜ Uluslararası Ekonomi Kongresi VII, Ankara, http://www.erc.metu.edu.tr/menu/se-ries04Z0407.pdf, 05.07.07.
  • TÜİK; Türkiye Ekonomisinin Input-Output Yapısı 2002, TÜİK, Ankara.
  • UNITED NATIONS; (1999), Handbook of Input-Output Table Compilation And Analysis, S T/E SA/S TA T/SER. F//+, Department for Economic and Social Affairs Statistics Division, New York.
  • YENTÜRK, Nurhan; (1996), "Impacts of Capital Inflows on Saving and Investment: A Comparison of Turkey and Latin American Countries", ODTÜ Gelişme Dergisi, 23(1), pp.151-169.
  • YENTÜRK, Nurhan; (2003), ""Yangın Söndü, Arsayı Kurtardık": 2001 Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı", Ed: Nurhan Yentürk, Körlerin Yürüyüşü Türkiye Ekonomisi ve 1990 Sonrası Krizler, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
  • YETKİN ER, İ. Hakan; (1993), "Decomposition Analysis of Sources of Imports of Turkey in 1979-1985", (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), ODTÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar Dergisi-Cover
  • ISSN: 1307-7112
  • Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
  • Başlangıç: 1963
  • Yayıncı: İSTANBUL OKAN ÜNİVERSİTESİ
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

İş kuluçkalarında yeni kurulan girişimlerin hayatta kalmalarını etkileyen faktörler

Murat KARAÖZ, Mesut ALBENİ, HAKAN DEMİRGİL

Turizm sektörünün bölgelerarası gelişmişlik farklılıklarını gidermedeki etkisi: yakınsama modeli

MERYEM SAMIRKAŞ KOMŞU, Ozan BAHAR

Ekolojik kirliliğin gayrimenkul fiyatları üzerindeki etkisinin araştırılması: yatağan termik santrali örneği

Cüneyt Yenal KESBİÇ, AYLİN ÇİĞDEM KÖNE, Ercan BALDEMİR, Mustafa İNCİ

Kurumsal yönetimin işletmelerin finansal yapısına etkileri: İMKB kurumsal yönetim endeksi (XKURY) üzerine bir inceleme

Hüseyin DAĞLAR, İSMAİL ÇELİK

Ayrıştırma analizi yardımıyla Türkiye ekonomisinde yapısal değişim: 1985-2002

Başak KARŞIYAKALI

Politik konjonktür dalgalanmaları: kuram ve Türkiye örneği

Osman Cenk KANCA