LOCKE VE KANT: BİLGİNİN SINIRLARI BAĞLAMINDA BİR ESKİZ

Kant, transendental felsefe fikri ile felsefe tarihinin en kuşatıcı ve etkili sistemlerinden birinin kurucusudur. Bu sistem ana hedefi gereği rasyonalizm ve ampirizmi keskin bir eleştiriye tâbi tutarken, bu iki yaklaşımın olumlu yönlerini dikkate almaya da ayrıca özen gösterir. Bilindiği üzere transendental felsefenin ilk adımı Saf Aklın Eleştirisi kitabıyla serimlenmiştir. Burada Kant, düşünüş tarzına uygun olarak, ampirist yaklaşımın en önemli temsilcilerinden Locke’u da farklı vesilelerle mercek altına alır. Kant’ın bakış açısına göre Locke, Deneme adlı yapıtında bir dizi önemli felsefe problemini teşhis etse de bu teşhiste ilerleyememiş ve gördüğü problemlerin temeline inememiştir. Sürmekte olan bir araştırma projesinin ilk kısmını oluşturan bu çalışmada biz, Locke ve Kant arasındaki düşünsel yakınlıkları, bilgi ve bilginin sınırı bağlamında konu ediniyoruz. Bu şekilde ana hedefimiz, bir yandan rasyonalizm-ampirizm tartışması çerçevesinde Kant’ın Locke’tan nasıl yararlanmış olabileceğini göz önüne sermek diğer yandan ise belirli temalar ekseninde Kant’ın Locke düşüncesini ne yönde geliştirmiş olabileceğine dair ip uçları sunmaktır.

Anahtar Kelimeler:

Locke, Kant, Epistemoloji, Biliş, Eleştirel Felsefe

Locke and Kant: A Sketch in the Context of Bounds of Knowledge

Kant is the founder of one of the most encompassing and effective systems in the history of philosophy through the idea of transcendental philosophy. While this system examining rationalism and empiricism with a sharp criticism due to its main goal, it also pays attention to consider the positive aspects of these two approaches. As it is known, the first step of transcendental philosophy was laid out in Critique of Pure Reason. Here, in accordance with his way of thinking, Kant puts Locke, one of the most important representatives of the empiricist approach, under a microscope on different occasions. According to Kant’s point of view, although Locke identified a number of important philosophical problems in his Essay, he could not progress in this diagnosis and get to the root of the problems he saw. In this study, which constitutes the first part of an ongoing research project, we take into account the intellectual closeness between Locke and Kant in the context of knowledge and the boundary of knowledge. In this way, our main goal is, on the one hand, to reveal how Kant could have benefited from Locke within the framework of the rationalism-empiricism debate, on the other hand, to present clues on how Kant might have developed Locke’s thought in the axis of certain themes.

Keywords:

Locke, Kant, Epistemology, Cognition, Critical Philosophy,

PDF

___

• Allison, Henry & Peter Heath. “Editorial Notes,” in. Immanuel Kant – Theoretical Philosophy after 1781, ed. Henry Allison & Peter Heath, Cambridge University Press, Cambridge 2002, 461-499.
• Cassirer, Ernst. Kant’ın Yaşamı ve Öğretisi, çev. Doğan Özlem, İnkılâp Kitabevi, İstanbul 1996.
• Çitil, Ahmet Ayhan. Kant Okumaları – Birinci Kritik, Dergah Yayınları, İstanbul 2021.
• Gözkân, H. Bülent. Kant’ın Şemsiyesi – Kant’ın Teorik Felsefesi Üzerine Yazılar, YKY, İstanbul 2018.
• Kant, Immanuel. Immanuel Kants gesammelte Schriften, Hrsg.: Bd. 1-22 Preussische Akademie der Wissenschaften, Bd. 23 Deutsche Akademie der Wissenschaften zu Berlin, ab Bd. 24 Akademie der Wissenschaften zu Göttingen, Berlin, 1990ff.
• Kant, Immanuel. Arı Usun Eleştirisi, çev. Aziz Yardımlı, İdea Yayınevi, İstanbul 1993.
• Kant, Immanuel. Pratik Aklın Eleştirisi, çev. İoanna Kuçuradi, Ülker Gökberk, Füsün Akatlı, TFK, Ankara 1994.
• Kant, Immanuel. Gelecekte Bilim Olarak Ortaya Çıkabilecek Her Metafiziğe Prolegomena, çev. İoanna Kuçuradi & Yusuf Örnek, TFK, Ankara 1995.
• Kant, Immanuel. Lectures on Logic, trans. & ed. J. Michael Young, Cambridge University Press, Cambridge 1992.
• Kant, Immanuel. Critique of Pure Reason, ed. & trans. P. Guyer & A. W. Wood, Cambridge University Press, Cambridge 1999.
• Kant, Immanuel. Correspondence, trans. & ed. Arnulf Zweig, Cambridge University Press, Cambridge 1999.
• Kant, Immanuel. Critique of the Power of Judgement, trans. by Paul Guyer & Eric Matthewes, Cambridge University Press, Cambridge 2000.
• Kant, Immanuel. Notes and Fragments, ed. Paul Guyer, trans. Curtis Bowman, Paul Guyer, Frederick Rauscher, Cambridge University Press, Cambridge 2002.
• Kant, Immanuel. Theoretical Philosophy after 1781, ed. Henry Allison & Peter Heath, Cambridge University Press, Cambridge 2002.
• Kovanlıkaya, Aliye Karabük. “Kant’ta Aklî Görünün İptâline Dair,” Immanuel Kant. Muğla Üniversitesi Uluslararası Kant Sempozyumu Bildirileri, ed. Nebil Reyhani, Vadi Yayınları, Ankara 2006, ss. 77-83.
• Kovanlıkaya, Aliye Karabük. “Kant’ın Teorik Akıl ve Pratik Akıl Ayrımına Eleştirel Bir Yaklaşım,” Felsefe Dünyası, 72, 2020, 124-142.
• Kuehn, Manfred. Kant. A Biography, Cambridge University Press, USA 2001.
• Leibniz, G. W. Monadoloji ve İlgili Yazılar, Mektuplar, der. & çev. Devrim Çetinkasap, Pinhan Yayıncılık, İstanbul 2011.
• Locke, John. “Of the Conduct of the Understanding,” in. Posthumous Works of Mr. John Locke, ed. Peter King, London 1706, 1-137.
• Locke, John. An Essay Concerning Human Understanding, ed. Peter Nidditch, Clarendon Press, Oxford 1975.
• Locke, John. İnsan Anlığı Üzerine Bir Deneme, çev. Vehbi Hacıkadiroğlu, Kabalcı Yayınevi, İstanbul 1996.
• Locke, John. İnsanın Anlama Yetisi Üzerine Bir Deneme (2 cilt), çev. Meral Delikara Topçu, Öteki Yayınevi, Ankara 1999.
• Locke, John. Anlama Yetisinin Yönetimi Üzerine, çev. Hamdi Bravo, Fol Yayınları, Ankara 2021.
• Wood, Allen W. Kant, çev. Aliye Kovanlıkaya, Dost Kitabevi, Ankara 2009.