LEYLA SAZ HANIM’IN SANAT ANLAYIŞIYLA İTTİHAT VE TERAKKİ PROPAGANDASI: TÜRK SANAT MÜZİĞİ VİCDÂN-I MUÂZZAM

1908 yılında Osmanlı Sultanı II. Abdülhamid, İkinci Meşrutiyet'i ilan etmiştir. Meşrutiyetin ilanından sonra, İttihat ve Terakki Cemiyeti, İmparatorluk üzerindeki nüfuzunu giderek attırmaya başlamaktadır. Cemiyet, özellikle İttihatçı Enver Bey'e yönelik büyük bir propaganda faaliyetine yönelerek, Osmanlı Tebaası'nda Enver Bey'in "Hürriyet kahramanı" olarak anılmasını sağlamaktadır. Bu süreçte Cemiyet'in propaganda faaliyetlerinde müzik sanatı etkin bir şekilde kullanılmaktadır. Bu çalışmada, Türk müziğinin İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin propaganda faaliyetlerinde nasıl ve ne yönde kullanıldığı ele alınmıştır. Bu açıdan, İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin propaganda faaliyetlerinde kullanılan, dönemin ünlü Bestecisi Leyla Saz Hanım'ın Vicdân-ı Muâzzam eserinin sözleri göstergebilimsel analize, müziği ise müzik analizine tabi tutularak incelenmiştir. Çalışmanın göstergebilimsel analizi sonucunda, İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin, Osmanlı halkına kendisini "kurtarıcı" ve "kahraman" olarak sunduğu ortaya çıkarılmıştır. Vicdan-ı Muazzam Marşı duyumsal analiz yöntemi ile incelendiğinde, marşın GTSM (Geleneksel Türk Sanat Müziği) makamsal yapısına göre Hicazkâr makamı dizisinde Sol (Rast) Do (Tiz Çargâh) ses aralığında, marş ritmik formunda, inici seyirde ve 4/4 Sofyan usulünde bestelendiği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Propaganda, Türk Sanat Müziği, Göstergebilim, Müzik, Leyla Saz Hanım

The Propaganda of the Committee of Union and Progress with Leyla Saz Hanım’s Artistic Perspective: Turkish Art Music, Vicdân-ı Muâzzam

Ottoman Sultan II. Abdulhamid declared the Second Constitutional Monarchy in 1908. After the declaration of Constitutional Monarchy, The Committee of Union and Progress Party began to increase its influence on the Empire. The Party, especially towards the Unionist Enver Bey, started a big propaganda activity and shoed Enver Bey as a "Freedom Hero" in Ottoman society. In this process, the art of music was used effectively in propaganda activities of the party. In this study, it was discussed how Turkish music was used in the propaganda activities of the Committee of Union and Progress Party. In this respect, the words of the Vicdân-ı Muâzzam of the famous Composer Leyla Saz, which was used in the propaganda activities of the Committee of Union and Progress, were examined by using semiotic analysis and its melody was analyzed through musical analysis. As a result of the semiotic analysis of the study, it was found that The Committee of Union and Progress offered themselves to the Ottoman people as "saviors" and "heros". When the Vicdân-ı Muâzzam Anthem was examined with sensory analysis method, it was determined that the anthem was composed in the makam Hicazkâr within Turkish traditional art music structure, between the range of Sol (Rast) - Do (Tiz Çargâh), in march rhythmic form, in ascending scale, and in 4/4 Sofyan usûl.

Keywords:

Propaganda, Turkish Art Music, Semiology, Music, Leyla Saz,

PDF

___

Arpa, M. (2018). İş güvenliğini konu alan kamu spotu reklamlarında korku çekiciliği kavramının kullanılması. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 1 (2), 105-115.
Aslan, T. (2011). İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin propaganda araçlarından hayyeale ‘L-Felâh Risalesi. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 1 (29), 303-330.
Bağçeci, S. E. (2003). Piyano eğitiminde müzikal analiz kavramı – kapsamı ve örnek klavye analizleri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13 (1), 159-176.
Barthes, R. (2016). Göstergebilimsel serüven. (M. Rifat, S. Rifat, Çev.) 8. Baskı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Barthes, R. (2017). Görüntünün retoriği, sanat ve müzik. (A. Koş, Ö. Albayrak, Çev.) 2. Baskı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Batur, S. ve Ul, Y. (1999). Sözleri ve notaları ile marşlarımız. İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
Beşiroğlu, Ş. Ş. (2006). İstanbul’un kadınları ve müzikal kimlikleri. İTÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 3 (2), s.89.
Çakı, C. (2018a). Propaganda. Ed. Mustafa Karaca ve Caner Çakı, İletişim ve propaganda. Konya: Eğitim Yayınevi.
Çakı, C. (2018b). Birinci Dünya Savaşı’ndaki Alman propaganda kartpostallarında kullanılan karikatürlerde Türklerin sunumunun göstergebilimsel açıdan incelenmesi. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (29), 73-94.
Çakı, C. (2018c). Mitinglerin propagandadaki rolü: Nürnberg Mitingleri'ne ait fotoğrafların göstergebilimsel analizi. Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 5(1), 59-79.
Çakı, C., Karaburun Doğan, D. ve Yılmaz, N. (2018). Horst-Wessel Propaganda Marşı üzerinden nazizm ideolojisinin inşası. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, (46), 89-110.
Çakı, C. ve Gülada, M. O. (2018). Vichy Fransası'nda işgal propagandası. Trakya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7 (1), 53-80.
Çakı, C., & Topbaş, H. (2018). Almanya için Alternatif Partisi’nin göçmen karşıtı propaganda faaliyetlerini 2017 Alman federal seçimleri üzerinden okumak. Erciyes İletişim Dergisi, 5(4), 59-74.
Çankaya, E. (2008). İktidar bu kapağın altındadır. gösteri demokrasisinde siyasal reklamcılık. İstanbul: Boyut Yayın Grubu.
Çetin, M. (1997). Boğazdaki aşiret. İstanbul: Edile Yayınları.
Çetin, M., & Sönmez, E. E. (2015). Sosyal temsil kuramı bağlamında kurumsal reklamlar: Türk Hava Yolları örneği. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 1(39), 191-207.
De Saussure, F. (2014). Genel dilbilim yazıları. (Çev. Savaş Kılıç). İstanbul: İthaki Yayınları.
Domenach, J. M. (2003). Politika ve propaganda. (Çev. Tahsin Yücel). 2. Basım. İstanbul: Varlık Yayınları.
Fiske, J. (2017). İletişim çalışmalarına giriş. (Çev. Süleyman İrvan). 5. Basım. Bilim ve Sanat Ankara: Yayınları.
Geray, H. (2014). İletişim alanından örneklerle toplumsal araştırmalarda nicel ve nitel yöntemlere giriş. Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
Guiraud, P. (2016). Göstergebilim. (Çev. Mehmet Yalçın). 3.Baskı. Ankara: İmge Kitabevi.
Gülada, M. O. (2018). Korku çekiciliği kavramının trafik kazalarını konu alan kamu spotu reklamlarında kullanımı. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 131-143.
Gülada, M. O. ve Çakı, C. (2018). Baudrillard’ın tüketim toplumu boyutunda jil çorap reklamı örneği. 1. Uluslararası Halkla İlişkiler ve Reklamcılık Kongresi, Antalya.
Jowett, S. G. & O'donnell, V. (2014). Propaganda & persuasion. USA: Sage.
Kalkan Kocabay, H. (2008). Tiyatroda göstergebilim. İstanbul: E Yayınları.
Karaburun Doğan, D., Sayan, Ş. ve Çakı, C. (2017). The analysis on election music and propaganda posters of political parties in 1999 general and local elections in Turkey. (ed. Hasan Arapgirlioğlu, Atilla Atik, Robert L. Elliott, Edward Turgeon). 2. Researches on Science and Art in 21st Century Turkey. Ankara: Gece Publishing, 179-186.
Örmeci, O. (2010). Jön Türkler ve İttihat Ve Terakki. Tarih Okulu Dergisi, Sayı VIII, 95-109.
Özcan, Nuri. (1979). Leyla Saz. İslam ansiklopedisi (Cilt 27, s. 158). İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
Rifat, M. (2013). Açıklamalı göstergebilim sözlüğü: Kavramlar, yöntemler, kuramcılar, okullar. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Semiz, Y. (2014). İttihat ve Terakki Cemiyeti ve Türkçülük politikası. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 1(35), 217-244.
Sığırcı, İ. (2016). Göstergebilim uygulamaları, metinleri, görselleri ve olayları okuma. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Sılay, K. (2000). Erkeğin ağzıyla söylenen gazel: Osmanlı kadın şairler ve ataerkilliğin gücü. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
Şimşek, H. (2012). İttihat ve Terakki yönetimi ve gayrimüslim cemaatler. Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, 12(16), 181-192.
Tanyeri Mazıcı, E. ve Çakı, C. (2018). Adolf Hitler’in korku çekiciliği bağlamında kamu spotu reklamlarında kullanımı. Erciyes İletişim Dergisi, 5 (3). 290-306.
Tekinalp, Ş. ve Uzun, R. (2013). İletişim araştırmaları ve kuramları. 4. Baskı. İstanbul: Derin Yayınları.
Ulu, C. (2011). Çanakkale Muharebeleri sırasında basının propaganda aracı olarak kullanılması: Harp Mecmuası örneği. Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, Sayı: 12, ss. 61-83.
Yaylagül, L. (2017). Kitle iletişim kuramları. Egemen ve eleştirel yaklaşımlar. 8. Baskı. Ankara: Dipnot Yayınları.