Tuba AKAR, Ersin TÜRE, Kaan Zülfikar DENİZ, Aslı UYSAL

2514

Investigation of Vocational Interest and Preference in Terms of Gender and Socio-economic Status

Bireyler yaşamlarını sürdürme, beslenme, barınma, güvencede olma, toplumda iyi bir konumda olma vb. amaçları gerçekleştirmek için bir mesleği tercih etme eğilimindedir. Genellikle ergenlik dönemi görevlerinden birisi olan meslek seçimi kimine göre yaşamın en önemli adımı, kimine göre ise yaşamda çok önemli ama her an değiştirilebilir ve esnetilebilir bir adımdır. Meslek seçmek bazen yaşam biçimini seçmektir. Mesleki tercih, bir grup meslekten birini seçme süreci olarak tanımlanmaktadır. Birey mesleki tercih yaparken genellikle kendisi için uygun olan ve olmayanları belirlemeye yönelik bir süreç geçirir. Bireyin hedeflerinin belirlenmesinde, değerlerinin, ilgilerinin ve kariyer kararlarının sürekli gözden geçirilmesi gerektiği vurgulanmaktadır. Cinsiyet ilgileri ayırmada önemli bir değişken olarak karşımıza çıkmaktadır. Yapılan pek çok araştırma, literatür taraması ve meta analizi çalışması erkeklerin nesnelerle kadınlarınsa insanlarla birlikte çalışmaya ilişkin mesleklerle ilgilendiklerini göstermektedir. Aynı zamanda tercihleri de ilgilerine paralel olarak bu şekilde ortaya çıkmaktadır. Mesleki ilgilerin belirlenmesinde bir başka değişken sosyo-ekonomik düzey (SED)"dir. Yapılan araştırmalar meslek seçimi ve mesleki ilginin cinsiyet, etnik köken, genetik, fiziksel sağlıkla birlikte SED gibi pek çok değişkenden etkilendiğini göstermektedir. Bireylerin mesleki ilgileri ve mesleki tercihleri etkileyen faktörleri ortaya koymak mesleki yönlendirmede kararlarında daha isabetli olmasını sağlayacaktır. Araştırmanın Amacı Bu araştırmanın amacı Mesleki Alan İlgi Envanteri (MAİ) yardımıyla mesleki ilgileri ve mesleki tercihleri etkileyen faktörleri ortaya koymaktır. Araştırmanın Yöntemi Araştırmaya 2011-2012 eğitim-öğretim yılı bahar döneminde Ankara Üniversitesi"nin (N=495) ve Yıldırım Beyazıt Üniversitesi"nin (N=317) hazırlık sınıflarında öğrenim gören 812 öğrenci katılmıştır. Bunlardan 243"ü siyasal bilimler, 145"i mühendislik 127"si tıp bölümlerinde öğrenim görmektedir. En az katılımcı sayısının ise matematik, görsel sanatlar, dil (edebiyat), ziraat ve fen bilimleri bölümlerindendir. Araştırmada bireylerin mesleki ilgilerini tespit etmeyi amaçlayan Mesleki Alan İlgi Envanteri"nin uzun (MAİ) ve kısa formu (MAİ-KF) kullanılmıştır. Araştırmada bireylerin mesleki ilgilerini tespit etmeyi amaçlayan MAİ"nin 156 maddelik formu ve bu 156 madde içinden ait olduğu boyuta en çok katkıyı yapan maddelerden oluşturulan 72 maddelik MAİ kısa formu (MAİ-KF) kullanılmıştır. MAİ"nin geliştirme çalışmasında yapı geçerliğine yönelik olarak önce açımlayıcı faktör analizi yapılmıştır. Bu analiz sonucunda 14 faktörün toplam varyansın %49"unu açıkladığı sonucuna ulaşılmıştır. Daha sonra yapılan doğrulayıcı faktör analizi sonucunda uyum indekslerinin 0,87 ile 0,99 arasında değer aldığı görülmüştür. Bunun yanı sıra ölçeğin geçerlik çalışmalarına yönelik olarak 14 farklı alanın her birinden alanında en az doktora derecesine sahip en az üç akademisyen olmak üzere toplamda 88 akademisyenden maddelerin alanlarını yansıtması hakkında görüş alınmıştır. Yapı geçerliğinin bir başka kanıtı olarak ölçeğin 14 boyutunun kendi aralarındaki korelasyonları hesaplanmıştır. Hesaplanan korelasyon değerleri -0,43 ile 0,50 arasında değer almıştır ve korelasyonların medyanı r=0,07"dır. MAİ"nin güvenirlik çalışmalarına yönelik olarak iç tutarlılık güvenirliği (Cronbach alfa) tespit edilmiştir ve her boyut için hesaplanan Cronbach alfa değerinin 0,79 (Ziraat) ile 0,95 (Hukuk) arasında değiştiği, güvenirliklerin medyan değerinin ise 0,89 olduğu gözlenmiştir. Güvenirlik için bir başka kanıt olarak MAİ 156 maddelik form oluşturulduktan sonra test tekrar test güvenirlik değeri hesaplanmış ve elde edilen güvenirlik değerlerinin 0,75 (Ziraat) ile 0,95 (Hukuk) arasında değiştiği medyan değerinin ise 0,89 olduğu görülmüştür. Analizler yapılmadan önce MAİ ve MAİ-KF"den elde edilen ham puanlar z puanına dönüştürülmüştür. Verilerin analizinde betimsel istatistiklerin tespit edilmesine ek olarak, ki-kare, t testi ve tek yönlü ANOVA istatistiksel teknikleri kullanılmıştır. Araştırmanın Bulguları Araştırma sonucunda bireylerin okudukları bölümler ve ilgi alanları açısından cinsiyete göre anlamlı bir farklılık olduğu gözlenmiştir. Bireylerin öğrenim gördükleri bölümler arasındaki farklılıkların özellikle hukuk ve tıp alanlarında kadınlar lehine, mühendislik alanında erkekler lehine olduğu; ilgi alanları bakımından Psikoloji, Sağlık, Hukuk, Yabancı Dil ve Görsel Sanatlar alanlarında kadınlar lehine; Bilgisayar, Siyasal-Mali Bilimler, Mühendislik, Ziraat ve Fen Bilimleri alanlarında ise erkekler lehinedir. SED"e göre elde edilen bulgularda ise, bireylerin bölüm tercihleri ve ilgi duydukları alanlar (matematik hariç) açısından anlamlı bir farklılık olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Matematik alanında ise üst ile orta SED arasında orta grup lehine anlamlı fark gözlenmiştir. Araştırmanın Sonuçları ve Önerileri Araştırma bulgularının literatürdeki cinsiyet-mesleki ilgi/tercih çalışmalarıyla uyumlu olduğu söylenebilir. Yapılan pek çok araştırma, insanlarla çalışma gerektiren sosyal ağırlıklı mesleklerde kadınların; nesne ve soyut kavramlarla çalışma gerektiren mesleklerde ise erkeklerin ilgisinin/tercihinin daha yüksek olduğunu göstermektedir. Kadınlar ve erkekler kendi cinsiyeti için kalıplaşmış etkinlikler ve mesleklere ilgi duyma eğilimindedirler. Kadınların ağırlıklı olarak insanlarla (Psikoloji, Sağlık, Hukuk), erkeklerin ise ağırlıklı olarak nesnelerle (Mühendislik, Ziraat, Fen Bilimleri, Bilgisayar) çalışılan mesleklere ilgilerinin yüksek olduğu gözlenmektedir. Yabancı dil alanı sosyal bir meslek gibi görülmemesine rağmen bu bölümden mezun olanların çoğunlukla öğretmenliğe yöneldiği görülmektedir. Kadınların ilgilerinin Görsel Sanatlar alanında yüksek çıkması cinsiyetler için kalıplaşmış meslek ve etkinlik vurgusunu doğrulamaktadır. Erkeklerin lehine olan Siyasal-Mali Bilimlerin siyasal boyutu insanla çalışma gerektirse de siyaset toplum tarafından erkeğe atf

Cinsiyet ve Sosyo-ekonomik Düzey Açısından İncelenmesi

Problem Statement: Individuals tend to prefer a vocation in order to reach their targets such as leading a life, nutrition, housing, being safe, having a good position in society etc. It is a task of the adolescence period to choose a vocation which is for some the most important step of the life, while for some others it is a rather important step in life however that can be changed and made flexible any time. All studies which areexamined, show that vocational interest and vocational preference are affected by a great deal of variables. Purpose of Study: In this study, the relations were investigated between the gender, socio-economic status (SES) variables and the vocational interest and the vocational preference. Methods: Within this study, the long (OFII) and short form (OFII-SF) of the Occupational Field Interest Inventory were used. In total 812 students, who were studying at the preparatory classes of Ankara University (N=495) and Yıldırım Beyazıt University (N=317) during the 2011/12 spring semester, took part in this study. Before the analyses were made, the raw scores obtained via OFII and OFII-SF were converted into z score. For the analysis of the data chi-square, independent samples t test and one way ANOVA statistic techniques were used. Findings and Results: At the end of the study, it was seen that there is significant difference with regard to the gender of the individuals in terms of the fields which they study and their interests. According to the findings that were obtained as per SES, it was found out that the departments of current higher-education and vocational interest (except for mathematics) of the individuals do not differ significantly. Conclusions and Recommendations: It was found significant that the point differences with regard to OFII sub-dimensions are in favor of women for Psychology, Health, Law, Foreign Languages and Visual Art; in favor of men for Computer, Political and Financial Sciences, Engineering, Agriculture-outdoor and Physical Science. It can be asserted that these findings are in conformity with the gender-vocational interest studies. Many studies show that the interest/preference of the women for social vocations, which require working with people, is higher, while interest of men for the vocations which require working with objects and abstract concepts is higher. It was recommended, while measuring vocational interests that the gender variable is to be considered and new studies on SES variable carried out.
PDF

___

Eurasian Journal of Educational Research-Cover
  • ISSN: 1302-597X
  • Başlangıç: 2015
  • Yayıncı: Anı Yayıncılık
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Graduate Students Perceptions' on Multicultural Education A Qualitative Case Study1

Betül TONBULOĞLU, Hasan AYDIN

The New Leadership Model of University Management for Innovation and Entrepreneurship

Gamze SART

Opinions of Secondary School Students on the Effects of Disciplinary Regulations and Practices on the Freedom of Thought and Expression

Pelin TAŞKIN

Investigation of Vocational Interest and Preference in Terms of Gender and Socio-economic Status

Tuba AKAR, Ersin TÜRE, Kaan Zülfikar DENİZ, Aslı UYSAL

Crossed Random-Effect Modeling: Examining the Effects of Teacher Experience and Rubric Use in Performance Assessments

Adnan KAN, Okan BULUT

Measuring Essay Assessment: Intra-rater and Inter-rater Reliability

Ulaş KAYAPINAR