Problem Durumu:Bir çocuk dünyaya geldiği andan itibaren anne babasının onunla ilgili beklentileri ve gelecek planları içerisinde yaşamını idame ettirmeye başlar. Okula başladığı andan itibaren yakın çevresinin başarı beklentisi, süreç içerisinde, çocukta dersleri ve sürdürmekte olduğu diğer etkinlikleri başarma ihtiyacına dönüşür. İlerleyen eğitim hayatı içerisinde de iyi bir okul ve gelecekte iyi bir iş sahibi olma hayalleri çocuğun gelecekten beklentileri haline gelir. Bireyler önce değerleri, beklentileri ve istekleri doğrultusunda güdülenerek geleceğe ilişkin bir amaç oluştururlar. Daha sonra bu amaçlarını gerçekleştirmenin yollarını arar ve bir planoluştururlar. Bu planı değerlendirerek amaçlarına ulaşma olasılıklarını belirlerler. Bu şekilde de gelecek algılarını yapılandırırlar. Gelecek beklentileri/algıları, insan yaşamının her evresinde önemli kavramlardandır. Ancak yaşamının geri kalanıyla ilgili önemli kararların alındığı bir dönem olması sebebiyleergenlik döneminde, önemi daha da artan bir kavram olarak yaşamımızda yer etmektedir. Ergenlerin gelecekten beklentilerinin/algılarının onlarla yaşayan aileleri,öğretmenleri ve psikolojik danışmanlarının açısından büyük önemi vardır. Önceden belirlenmişsorulardan yola çıkarak kendilerini ifade etmelerinden ziyade, kendi zihinlerindeki gelecek algılarını ifade etmeleri onları anlamada daha etkili bir yol olabilir.Araştırmanın Amacı: Bu araştırmanın amacı, meslek lisesi son sınıf öğrencilerinin çizdikleri semboller aracılığıyla gelecek algılarını ortaya koymaktır. Bu temel amaç doğrultusunda; meslek liselerine devam eden 12.sınıf öğrencilerinin gelecek algıları/beklentilerinin nasıl olduğu ve öğrencilerin gelecek algılarına yönelik çizdikleri resimlerin cinsiyet ve algılanan gelir düzeyi değişkenlerine göre farklılaşıp farklılaşmadığı sorularına cevap aranmıştır:Araştırmanın Yöntemi: Araştırmanın çalışma grubunu, 2014-2015 eğitim öğretim yılında İstanbul, Kocaeli ve Tekirdağ illerinde, Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı üç farklı lisede öğrenim gören, 166 (11 erkek, 155 kız ) öğrenci oluşturmuştur. Söz konusu okullardan sadece Ticaret Meslek Lisesi'nde 4. sınıf düzeyinde 11 erkek öğrenci olduğu için, erkeklerin sayısı kızlara oranla daha düşük kalmıştır. Yaş aralığı 17-18 olan öğrencilerinin yaş ortalaması 17'dir.Öğrencilerden "gelecek algılarını ifade eden bir sembol çizmeleri" istenmiştir. Verilerin analizi, nitel araştırma yöntemlerinden içerik analizi ile yapılmıştır. Veriler belirtilme sıklığı (f) ve yüzde (%) hesapları yapılarak değerlendirilmiştir. Araştırma sonucunda çizilen öğrenci sembollerinin kategorileşmesinde, McWhirter (2008) tarafından geliştirilen FESA (Future Expectations Scale for Adolescents) ölçeğinin alt ölçeklerinden faydalanılmıştır.Ölçekten alınan dört kategoriye (İş ve Eğitim, Evlilik ve Aile, Din ve Toplum ve Sağlık ve Yaşam) "diğer" kategorisi de eklenerek çizilen semboller değerlendirilmiştir. Elde edilen semboller, benzer özelliklerine göre 16 alt kategoride toplanmıştır. Araştırmanın Bulguları: Araştırmanın sonucunda, meslek lisesi öğrencilerinin gelecek beklentilerini ifade eden sembollerin "İş ve Eğitim" kategorisinde (%58) toplandığı görülmüştür. Devamında sırasıyla "Evlilik ve Aile" kategorisi (%27), "Din ve Toplum" (%6)ile "Diğer" (%6) ve son olarak da "Sağlık ve Yaşam" (%2) kategorilerinde semboller çizildiği görülmüştür. Çizilen semboller, cinsiyet ve sosyo-ekonomik durum değişkenlerine göre de incelenmiştir. Kız öğrencilerin "bina ve eşyalar" (36, %23,2) "mutluluk" (29, %18,7) ve "meslek elemanı" (18, %11,6) alt kategorilerinde semboller çizdikleri görülmüştür. Erkek öğrenciler ise "logolar ve semboller" (3, %27,3) "bina ve eşyalar" ile "maddi güç" (2, %18,2) alt kategorilerinde çizimler yapmışlardır. Alt sosyo-ekonomik düzeyden öğrencilerin gelecek beklentilerine ilişkin çizdikleri sembollere bakıldığında en fazla "bina ve eşyalar" (4, %22,1) ve "sevgi" (3, %16,7) alt kategorilerine ait çizimler çizdikleri, orta sosyo-ekonomik düzeyden öğrencilerin en fazla "bina ve eşyalar" (30, %22,7) ve "mutluluk" (24, %18,9) alt kategorilerine ait çizimler çizdikleri, üst sosyo-ekonomik düzeyden öğrencilerin ise en fazla "bina ve eşyalar" (4, %25), "logolar ve semboller" (3, %18.8) ile "mutluluk" (3, %18.8) alt kategorilerine ait çizimler çizdikleri görülmektedir.Tartışma, Sonuç ve Öneriler: Ergenlerin gelecekte hangi mesleğe sahip olacakları, kiminle hayatını birleştireceği, nasıl bir yaşam tarzına sahip olacağı ve geleceğine ilişkin duygusal bakış açılarını da ortaya koyması açısından yapılan bu araştırma, literatüre de uygunluk gösteren açıklayıcı ve betimleyici sonuçlar ortaya koymuştur. Araştırmadan elde edilen bulgular incelendiğinde meslek liselerine devam eden öğrencilerin gelecek beklentilerini ifade eden sembollerin daha çok "İş ve Eğitim" kategorisinde ve sonrasında da "Evlilik ve Aile" kategorisinde toplandığı görülmüştür. Araştırmanın cinsiyet değişkenine göre elde edilen bulguları incelendiğinde, kız öğrenciler ve erkek öğrencilerin geleceğe yönelik beklentilerinde anlamlı bir farklılık bulunmamıştır. Kız ve erkek öğrencilerin çizdiği semboller en fazla iş ve eğitim kategorisinde toplanmıştır. Ancak bu konuda anlamlı bulunan bir bulgu ise, kız öğrencilerin erkek öğrencilere oranla geleceğe daha karamsar baktıkları şeklindedir. Kızların kaygı ve kararsızlıklarından dolayı mesleki tercihlerinde, annelerinin, kız arkadaşlarının ve öğretmenlerinin etkisinde, erkeklere göre daha çok kaldıkları düşünülmektedir. Ayrıca araştırmaya katılan erkek öğrencilerin sayısı kız öğrencilerden daha az olduğu için, cinsiyet değişkenine göre elde edilen bulgular daha çok kızların ekseninden değerlendirilmiştir. Bu nedenle erkek öğrencilerin gelecekle ilgili algı ve beklentilerinde ilişkin ifadeler bulgularda daha az yer almıştır. Kızların gelecekle ilgili kaygılarının erkeklerden daha fazla görünmesinin sebeplerinden biri de bu durum olabilir. Öğrencilerin gelecek algıları algılanan gelir düzeyi değişkenine gö

Problem Statement: Expectations/perceptions of the future are important concepts at every stage of life. However, these concepts become more important in adolescence, during which critical decisions about the future are made. Adolescents' expectations/perceptions of the future are vital from the perspectives of the families they live with, their teachers, and psychological counselors. Thus, it is important to determine these perceptions to better understand the adolescents. We find that their expressions of perceptions as they imagine them in their minds are more effective measures of their thinking than asking them to express themselves in response to predetermined questions. Purpose of the Study: The purpose of the study is to reveal the perceptions of the future that senior students in vocational high schools have by means of the symbols they draw. Method: The participants of this study are 166 (11 male, 155 female) 17-18year-old senior students in vocational high schools. They were enrolled at three different schools affiliated with the National Ministry of Education in the İstanbul, Kocaeli, and Tekirdağ provinces in the 2014-2015 academic year. Students were asked to draw a symbol "expressing their perceptions of their future." The analysis of the data was carried out by means of content analysis, which is one of the qualitative research methods. The frequency (f) of the occurrence in the data and the percentages (%) were calculated. For the categorization of the symbols drawn by students, the subscales of the Future Expectations Scale for Adolescents (FESA) developed by McWhirter (2008) were used. Symbols were evaluated under four categories taken from the scale (i.e., Work and Education, Marriage and Family, Religion and Society, and Health and Life) as well as under the category of Other. The symbols obtained were grouped under 16 subcategories according to their common features. Findings and Results: The results of the study indicate that the symbols expressing vocational high school students' expectations for the future are mostly related to the Work and Education category (%58). Other symbols can be evaluated under the following categories, respectively: Marriage and Family (%27), Religion and Society (%6), Other (%6), Health and Life (%2). In the course of our study, the symbols were also investigated based on the variables of gender and socioeconomic conditions, and the expressions were analyzed by calculating their frequencies (f) and percentages (%). Discussion, Conclusion, and Recommendations: The illustrative and descriptive results of the present study support other studies in the literature in terms of the future job prospects of the adolescents, their future spouses, their future living standards, and their future perspectives. Adolescence is a critical period during which young people choose their professions and act more seriously in their romantic relationships by planning ahead. Therefore, it would be fair to suggest that such picture drawing activities should be applied in schools by psychological counselors and guidance experts because such activities are effective in enabling adolescents to express themselves more comfortably than they might in an interview or questionnaire. In addition, it is recommended that facilities and additional educational activities through which vocational high school students can improve themselves in various areas should be provided