Ayşegül EKEMEN, İşıl ZORLU, Bilgehan AÇIKGÖZ, İbrahim Etem PİŞKİN, Ferruh AYOĞLU

ÇOCUKLARDA İSHAL OLGULARININ TANIMLAYICI ÖZELLİKLERİ / DESCRIPTIVE CHARACTERISTICS OF DIARRHEA IN CASES OF CHILDREN

Etik kurul izni alınan bu çalışmanın amacı çocuklarda ishal olgularının tanımlayıcı özelliklerinin saptanmasıdır. Araştırmanın evreni 1 Ocak-31 Aralık 2017 tarihleri arasında ishal şikâyetiyle üniversite hastanesine başvuran 0-18 yaş hastalardır. Hastalardan Clostridium difficile toxin A-B, gaitada enterik adenovirüs antijeni, gaitada lökosit-eritrosit aranması, gaitada parazit incelemesi, gaitada rotavirüs antijeni, diyare etkenleri PCR-Multiplex veya gaita kültürü istenmiştir. Örnekleme yapılmadan tüm hasta dosyalarına (n=1305) ulaşılmış, hastaların yaş, cinsiyet, yaşadığı yer, başvuru tarihi, aşılanma durumu, kronik hastalık, ateş, bulantı-kusma, dehidratasyon, karın ağrısı varlığı, gaita özelliği, gaita sıklığı ve gaita tetkiki sonucu, WBC, CRP düzeyleri, verilen tedaviler, yatış durumu ve süresi değerlendirilmiştir. Hastaların yaş ortalaması 5,9±4,9’dur, %52,9’i erkektir. %87,7 şehirde yaşamaktadır. En sık başvuru kasım (%17,2), en az başvuru nisandadır (%4,2). Etkenin belirlendiği olgu sayısı 236 olup (%17,7), 12 olguda birden fazla etken saptanmıştır. Etkenin belirlendiği olguların %44,0’ında (n=104) Amip, %41,5’inde (n=98) rotavirüs, %15,3’ünde (n=36) adenovirüs saptanmıştır. Tetkik türüne göre farklılık göstermekle birlikte olguların %30,4-30,7’si gaita numunesi verememiştir. Dosyaların %9,8’inde ateş, %18,8’inde bulantı-kusma, %9,7’sinde dehidratasyon, %69,0’ında karın ağrısı varlığı, %38,5’inde gaita özelliği, %40,8’inde gaita sıklığıyla ilgili bilgi yoktur. Hastaların %70,3’üne tedavi başlanmış, %6,7’si yatarak tedavi edilmiştir. Tedavi verilen hastaların %56,9’una probiyotik, %42,9’una semptomatik tedavi , %22,5’ine hidrasyon, %16,4’üne antibiyotik verilmiştir. İncelenen olgulardan ikisi akut gastroenterite bağlı sepsis nedeniyle ölmüş olup birinde etken rotavirüstür. İshal olguları en sık Kasım en az Nisanda görülmüştür. Hasta dosyalarında sık görülebilecek bulgu ve semptomların varlığına yönelik bilgi eksiklikleri bulunmaktadır. Olguların yaklaşık %30’u gaita numunesi verememiştir. %17,7’sinde etken saptanmış, %29,7’sinde tedavi başlanmamıştır.

Anahtar Kelimeler:

İshal, çocukluk dönemi, halk sağlığı

DESCRIPTIVE CHARACTERISTICS of DIARRHEA in CASES of CHILDREN

The aim of this study, of which the permission of ethical committee was granted, is to determine the descriptive characteristics of diarrhea in cases of children. The population of the study consists of 0-18 years old patients who applied to the university hospital with diarrhea between 1 January and 31 December 2017. Patients are required to take Clostridium difficile toxin, A-B, enteric adenovirus Antigen, leukocyte-erythrocyte search in stool, stool parasite examination, Rotavirus antigen in stool, diarrhea factors, PCR-Multiplex and stool culture. Without sampling, all the files of patients (n=1305) are evaluated with respect to age, sex, residence, date of admission, vaccination status, chronic disease, fever, nausea-vomiting, dehydration, abdominal pain, stool characteristics, stool frequency and results of stool examination, WBC, CRP levels, treatments, hospitalization and duration. The mean age of the patients are 5,9 ± 4,9 years old of which 52,9% are male and 87,7% live in the city. Admissions are increased in november (17,2%) and decreased in april (4,2%). In 12 cases, out of 236 (17,7%) where only one agent is determined, more than one agent is determined as the cause. 44,0% of the pathogens are amoeba, 41,5% are rotavirus, 15.3% are adenovirus. Although it varies according to the type of investigation, 30,4-30,7% of the cases could not give stool samples. There is no information about fever in 9.8%, nausea-vomiting in 18,8%, dehydration in 9,7%, the presence of abdominal pain in 69,0%, stool characteristics in 38,5% and stool frequency in 40,8% in files. Treatment was started in 70.3% of the patients and 6,7% of them were hospitalized. Probiotics were given to 56.9%, symptomatic treatment to 42,9%, hydration to 22,5%, and antibiotic to 16,4% of treated patients. Two of the cases died due to sepsis caused by acute gastroenteritis, one of which was caused by rotavirus. There is a lack of information in patient files about the presence of common signs and symptoms. The cases increased in November and decreased in April. Approximately 30% of the cases could not give stool samples. In 17,7% of the cases active agent was identified and 29,7% cases were treated.

Keywords:

Diarrhea, childhood, public health,

PDF

___

1. World Health Organization (WHO), Diarrhoeal disease. Erişim tarihi: 27.12.2019 URL: https://www.who.int/en/news-room/fact-sheets/detail/diarrhoeal-disease
2. Adal E, Bezen D, Önal Z, Önal H. Süt çocukluğu dönemindeki akut gastroenteritlerde etiyolojik ve epidemiyolojik faktörler. JOPP Derg 2011; 3(1):35-40.
3. Çakmur H. Çocuklukta enfeksiyöz diyare ve dehidratasyon. Kafkas Tıp Bilimleri Dergisi, 2013, 2: 96-102.
4. Koletzko S, Osterrieder S. Acute infectious diarrhea in children. Dtsch ArzteblInt. 2009; 106(33): 539-48.
5. LeBaron CW, Furutan NP, Lew JF, Allen JR, Gouvea V, Moe C et al. Viral agents of gastroenteritis. Public health importance and outbreak management. MMWR. Recommendations and reports: Morbidity and mortality weekly report. Recommendations and reports 1990; 39.RR-5: 1-24.
6. World Gastroenterology Organisation Global Guidelines. Acute diarrhea in adults and children: a global perspective. 2012. URL: https://www.worldgastroenterology.org/UserFiles/file/guidelines/acute-diarrhea-english-2012.pdf Erişim tarihi: 27.12.2019
7. Kliegman RM, Stanton BF, St. Geme JW, Schor NF, Behrman RE. Nelson Textbook of Pediatrics. In:Bass DM, editors. Rotaviruses, Calciviruses and Astroviruses. 19th edition. Philedelphia: Saunders; 2011.p: 1134-7.
8. American Academy of Pediatrics. Red Book: 2006 reportthe Committe on Infectious Diseases. In: Pickering LK, Baker CJ, Long SS, McMillan JA (eds). Rotavirus Infections. 27th edition. ElkGroveVillage, IL; 2006.p.572-4.
9. Doğru Ü. Rotavirus Enfeksiyonları. Hasanoğlu E, Düşünsel R, Bideci A (editörler). Temel Pediatri. 1. Baskı. Ankara: Güneş Tıp Kitapevi; 2010.s.387-8
10. Oguz S, Kurt F, Tekin D, Kocabas BA, Ince E, Suskan E. Burden of rotavirus gastroenteritis in the pediatric emergency service/Çocuk acil servisinde rotavirus gastroenteritlerinin yükü. Çocuk Enfeksiyon Dergisi 2014;8(3), 99
11. Cheng AC, McDonald JR, Thielman NM. Infectious diarrhea in developedand developing countries. Journal of Clinical Gastroenterology 2005, 39(9): 757-773.
12. American Academy of Pediatrics (Rotavirus). In: Pickerling LK, Baker CJ, Kimberlin DW, LongSS, editors. RedBook: 2009 Report of the Committee on Infectious Diseases. 28th ed. ElkGroveVllage, IL: American Academy of Pediatrics; 2009: p.576-9
13. Global networks for surveillance of rotavirus gastroenteritis, 2001-2008. Wkly Epidemiol Rec. 2008; 83(47): 421-5.
14. Altındiş M, Beştepe G, Çeri A, Yavru S, Kalaycı R. Akut ishal yakınmalı çocuklarda rotavirüs ve enterik adenovirüs sıklığı. SDÜ Tıp Fakültesi Dergisi 2008; 15(2).
15. Bass DM. Rotavirüs and other agents of viral gastroenteritis, In:. Behrman RE, Kliegman RM, Jenson HB, editor. Nelson Textbook of Pediatrics; 17th eds. 2004;1081-3, WB SaundersCo., Philadelphia
16. Blacklow NR. Viral gastroenteritis, In: Gorbach SL, Barlett JG, Blacklow NR, editör. Infectious Diseases, 2nd eds. 1998; 756-67, Philadelphia.
17. Kurugöl Z, Devrim İ. Gastrointestinal enfeksiyonlar. J Pediatr Inf 2014;8:71-81.
18. Duran G, Mete Ö. Bölgemizde görülen bağırsak parazitlerinin epidemiyolojik olarak değerlendirilmesi. Türkiye Parazitoloji Dergisi, 1993; 17(2): 35-41
19. Ustaçelebi Ş, Mutlu G, İmir G, Cengiz AT, Tümbay E, Mete Ö. Temel ve Klinik Mikrobiyoloji. Güneş Kitapevi, Ankara, 1999.
20. Güler Ç. 1998 Ve 2008 Türkiye nüfus ve sağlık araştırması verilerinde 5 yaş altı çocuklarda ishal ile ilişkili bazı çevresel özelliklerin incelenmesi. 2013.
21. Akın L. Su ve besinlerle bulaşan hastalıkların kontrolü. İçinde: Güler Ç, Akın L.(Ed.) Halk Sağlığı Temel Bilgiler cilt III. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları, 2012: 1388-1397
22. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etüdleri Enstitüsü. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması (TNSA). 2008. URL: http://www.hips.hacettepe.edu.tr/TNSA2008-AnaRapor.pdf Erişim Tarihi:26.12.2019)
23. T.C. Sağlık Bakanlığı. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etüdleri Enstitüsü, Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması (TNSA) 1998. Ankara, Türkiye, 1999. URL: http://www.hips.hacettepe.edu.tr/pdf/TNSA1998-AnaRapor.pdf Erişim Tarihi:26.12.2019)
24. Wallace RB. Public health and preventive medicine. J. M. Last, & N. Kohatsu (Eds.). New York, NY, USA: McGraw-Hill 2008; 264.
25. Çetinkaya F, Aykut M, Kocagül A, Öztürk Y. Kayseri sağlık grup başkanlığı bölgesi’nde 0-36 aylık çocuklarda ishal morbiditesi ve annelerin ishal konusunda bilgi, tutum ve davranışları. Beslenme ve Diyet Dergisi 1994; 23(1): 7-20.
26. Ulaş CS, Çetinkaya ÇA, Özmen D, Çevik K. 0-6 yaş çocuklarda ishal olmayı etkileyen etmenler ve annelerin ishal konusundaki bilgi düzeyleri. STED 2012; 21(4), 236-243.
27. Yıllığı, Sağlık İstatistik. Ankara: Sağlık Bakanlığı. Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü, 2017. Erişim tarihi: 26.12. 2019. URL:https://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/31096,turkcesiydijiv1pdf.pdf?0
28. Özcebe H, Akgün S. Çocukluk dönemi bazı önemli sağlık sorunları. İçinde: Güler Ç, Akın L.(Ed.) Halk Sağlığı Temel Bilgiler Cilt I. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları, 2012: 399-438.
29. İnce OT, Yalçın SS, Temel F, Köksal E, Yurdakök K. Sosyodemografik Özellikler ve Beslenme Örüntüsünün İshalli Hastalıklara Etkisi: Olgu-Kontrol Çalışması. Türkiye Çocuk Hastalıkları Dergisi 2018;12:112-9.
30. Pickering LK, Snyder JD. Gastroenteritis. In: Behrman RE, Kliegman RM, Jenson HB, editors. Textbook of Pediatrics. 17th ed. Philadelphia: Saunders, 2004; 1272- 1276
31. WHO: Programme For The Control of Diarrhoeal Diseases. Eighth Programme Report. 1990-1991, WHO/CDD/92.38.
32. Çelik AY, Emiroğlu M, Kurtoğlu MG, İnci A, Odabaş D. Akut gastroenteritli 0-5 yaş arası çocuklarda viral etkenlerin sıklığının araştırılması. Türkiye Çocuk Hastalıkları Dergisi 2016; 10(2), 101-106.
33. Meteoroloji Genel Müdürlüğü URL: https://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceler-istatistik.aspx?m=ZONGULDAK Erişim tarihi: 14.11.2019
34. Zonguldak İli 2017 Yılı Çevre Durum Raporu URL: https://webdosya.csb.gov.tr/db/ced/icerikler/zonguldak_2017_cdr-20180917152751.pdf
35. Floor I. Physical, chemical and microbiological analyses of water fountaıns ın villages, Zonguldak Central Dıstrıct. Journal of Environmental Protection and Ecology 2017; 18(2), 757-763.
36. Çataklı T, Bostancı İ, Dallar Y. Acil servise başvuran beş yaş altındaki çocuklarda yaz dönemi ishallerinin sosyodemografik dağılımı. Türkiye Çocuk Hastalıkları Dergisi 2009; 3(3), 17-23.
37. Kizirgil A, Karakoç S. Çocukluk yaş grubu akut gastroenteritlerinde etyolojik ajanların belirlenmesi. HELİCOBACTER, 2012;18, 23.
38. Farmer K. Stool cultures in acute gastroenteritis. J ClinMicrobiol 1998;36:133-138.
39. Chan SS, Ng KC, Lam PK, Lyon DJ, Cheung WL, Rainer TH. Predictors of positive stool culture in adult patients with acute infectious diarrhea. J Emerg Med. 2002;23:125-130.