Elvan Elif ÖZDEMİR, Fulya Pelin CENGİZOĞLU

Mekan Ve Bellek İlişkisinde Kolektif Belleğin İnşası Ve Dönüşümü: Mersin Lunapark Örneği

Kentsel alanlar, insanların etkileşime girdiği ve çeşitli deneyimler yaşadığı, şehir hayatının sosyal merkezleri olarak hizmet vermektedir. Ancak, değişen ekonomik, teknolojik ve sosyal unsurlar kentlerimizdeki kamusal alanları da etkilemiştir. Türkiye'de sokaklar, bulvarlar ve plazalar gibi kamusal alanların kaybı, kısa vadeli ekonomik kazanımlardan etkilenen siyasi kararlar ve çevre koruma eksikliği gibi bir dizi faktöre bağlanabilir. Bu alanlarla ilişkili kolektif hafıza, bireylerin ve toplumun dinamik etkileşimleri ve arzularından kaynaklanan yorum ve yansımalardan oluşur. Zaman içinde kolektif olarak anlamlı çevresel deneyimler inşa eden belirli bir grup insanın ortak sosyo-mekânsal tarihini temsil eder. Ortak faaliyetlere ve etkinliklere katılmak, insanların ortak bir geçmiş ve bağlantı duygusu oluşturmalarını sağlar. Zaman içinde ekonomik, teknolojik ve sosyal değişimler mekânsal çevreleri şekillendirdikçe, kolektif hafızalar da mekânsal kullanımlar ve deneyimlerden etkilenerek dönüşüm geçirmekte ve sonuç olarak mekânın önemini değiştirmektedir. Bu araştırma özellikle kamusal alan, hafıza ve toplumsal hafızada meydana gelen değişimler arasındaki ilişkiyi Mersin'deki bir eğlence parkı bağlamında incelemektedir. Çalışma, lunaparkın mekânını farklı zaman dilimlerinde karşılaştırarak, kentsel kamusal alanlardaki fiziksel değişim ve dönüşümlerin altında yatan sonuçları keşfetmeyi ve bu değişimlerin kolektif hafızayı nasıl etkilediğini gözlemlemeyi amaçlamaktadır. Farklı yaş grupları, çeşitli zamansal dizilerin tanımlanmasına katkıda bulunmaktadır. Bu yaş gruplarını inceleyerek, bölge sakinlerinin kolektif belleğindeki dönüşümleri yansıtan farklı zaman çizelgelerini tespit edilebilmektedir. Lunaparkı kentsel bir mekân olarak görmek ve fiziksel değişimlerin toplumsal hafıza üzerindeki etkisini araştırmak yeni bir bakış açısı sunmaktadır. Sonuç olarak, Rudofsky'nin de vurguladığı gibi, kentlerin mevcut durumu, gelecek ya da toplumsal sonuçlar dikkate alınmaksızın büyüme ile karakterize edilmektedir. Yerel yönetimlerin mekânsal planlamaları insan unsurunu tamamen göz ardı etmektedir. Bu perspektiften bakıldığında, vaka çalışmasının bulguları mevcut durumumuzun Lunapark ile ilişkili etkili anlam kaybıyla örtüştüğünü göstermektedir.

Anahtar Kelimeler:

Kollektif Bellek, Mersin Lunaparkı, Fiziksel Çevrenin Dönüşümü, Mekansal Dönüşüm, İnsan Deneyimi

The Constructıon And Transformatıon Of Collectıve Memory In The Relatıonshıp Between Space And Memory: The Case Of Mersın Amusement Park

Urban areas serve as the social hubs of city life, where people interact and engage in various experiences. However, the changing economic, technological, and social aspects have also impacted the public spaces within our cities. In Turkey, the loss of public spaces like streets, boulevards, and plazas can be attributed to a range of factors, including political decisions influenced by short-term economic gains and a lack of environmental preservation. The collective memory associated with these spaces comprises interpretations and reflections resulting from the dynamic interactions and desires of individuals and society. It represents a shared socio-spatial history of a specific group of people who have collectively constructed meaningful environmental experiences over time. Engaging in shared activities and events allows people to establish a shared sense of background and connection. Over time, as economic, technological, and social changes shape spatial environments, collective memories undergo transformations influenced by spatial uses and experiences, consequently altering the significance of space. This research specifically examines the correlation between public space, memory, and the changes occurring in social memory through the context of an amusement park in Mersin. By comparing the park's space across different time periods, the study aims to explore the underlying implications of physical changes and transformations within urban public spaces and observe how these alterations impact collective memory. Distinct age groups contribute to the delineation of various temporal sequences. By examining these age groups, we can identify diverse timelines that reflect transformations within the collective memory of residents. Viewing the amusement park as an urban space and exploring the impact of physical changes on social memory offers a fresh perspective. Ultimately, the current state of cities, as highlighted by Rudofsky, is characterized by growth without consideration for the future or societal implications. The spatial planning by local governments disregards the human element entirely. From this perspective, the findings of the case study demonstrate that our present situation aligns with the effective loss of meaning associated with the Lunapark

Keywords:

Collective Memory, Mersin Amusement Park, Transformation of the Physical Environment, Spatial Transformation, Human Experience,

PDF

___

Altınay, A. (2020). Bir Bellek Mekanı Olarak Ankara Saraçoğlu Mahallesi: Kişisel Tanıklıklar Bağlamında Mekansal Okumalar [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Eskişehir Anadolu Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Eskişehir.
Atman, Ö. (n.d.) 1980 - 90 lar ‪#‎Mersin‬ Kartpostal… [Pinterest gönderisi]. Pinterest. https://tr.pinterest.com/pin/476677941791968353/
Assman, J. (2015). Kültürel Bellek, Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik (Ayşe Tekin, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
Batuman, B. (2017). Ankara’da Cumhuriyet Dönemi Mimarlığının Gelişimi Üzerine Bir Dönemleme Denemesi. N. Bayraktar (der.), Sivil Mimari Bellek Ankara 1930-1980 (s. 11-51). Koç Üniversitesi VEKAM.
Betram, C. (2012). Türk Evini Hayal Etmek: Eve Dair Kollektif Düşler (M. Ratip, Çev.). İletişim Yayınları.
Boyer, M. C. (1994). The City of Collective Memory: Its Historical Imagery and Architectural Entertainments. MIT Press.
Carmona, M., Heath, T., Oc, T. ve Tiesdell, S. (2003). Public places urban spaces, the dimensions of urban design. Architectural Press.
Connerton, P. (2014). Toplumlar nasıl anımsar? (2. Basım). Ayrıntı Yayınları.
Crimson, M. (2005). Urban Memory. Routledge.
Crowe, N. (1995). Nature and the Idea of a Man-made World. The MIT Press.
Çalak, I. (2012). Kentsel ve Kolektif Belleğin Sürekliliği Bağlamında Kamusal Mekanlar: ULAP Platz örneği, Almanya. Tasarım + Kuram Dergisi, 8 (13), 34.
Çetken, P. (2017). Sil Baştan Yaşayan Kent ve İnsanları. T. Erman ve S. Özaloğlu (der.), Bir Varmış Bir Yokmuş: Toplumsal Bellek, Mekan ve Kimlik Üzerine (s. 91-102). Koç Üniversitesi Yayınları.
Durkheim, E. (2001). The Elementary Forms of The Religious Life. Oxford University Press.
Eyce, N. (2011). Çağdaş Mimarlıkta Mekan, Yer ve Mekansallık Tartışmaları-Cermodern Örneği [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi, Ankara.
Frow, J. (2007). From Toute la memoire du monde: Repetition and Forgetting. Michael Rossington and Anne Whitehead (der.), Theories of Memory: A Reader. Edinburgh University Press.
Gehl, J. (1987). Life Between Buildings. Van Nostrand Reinhold Campany.
Geldi, S. (2020). Savaş Sonrası Beyrutta Mekansal Bellek: İmge, Travma [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Mardin Artuklu Üniversitesi, MArdin.
Gierny, T. F. (2000). A Space For Place in Sociology, Annual Review of Sociology, 26, 463-496. https://www.jstor.org/stable/223453
Groh, J. M. (2016). Mekan Yaratmak (Gürol Koca, Çev.). Metis Yayınları.
Günen, M. N. (2019). Kentsel Bellek Bağlamında Meydanlarda İşlevin Rolü [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
Gökgür, P. (2008). Kentsel Mekanda Kamusal Alanın Yeri. Bağlam Yayıncılık.
Habermas, J. (1997). Kamusallığın Yapısal Dönüşümü. İletişim Yayınları.
Halbwachs, M. (1992). On Collective Memory (Lewis A. Coser, Çev.). University of Chicago.
Halbwachs, M. (2016). Hafızanın Toplumsal Çevreleri (Büşra Uçar, Çev.) Heretik Yayınları.
Halbwachs, M. (2018). Kolektif Hafıza (Banu Barış, Çev.). Heretik Yayınları.
Harvey, D. (1996). On Architects, Bees, and Possible Urban Worlds. C. C. Davidson (der), Anywise. The MIT Press.
Harvey, D. (2008). Umut Mekanları (Zeynep Gambetti, Çev.). Metis Yayınları.
Karakoyunlu, B. (2022). Hafıza Mekanı Olarak Mahalle: Rafadan Tayfa Örneği. Journal of Social Research and Behavioral Sciences, 8(16), 51-78.
Kansteiner, W. (2002). Finding Meaning in Memory: A Methodological Critique of Collective Memory Studies. History and Theory, 41(2), 179-197.
Kostof, S. (1992). The City Shaped: Urban Patterns And Meanings Through Shape. Thames and Hudson.
Kır, A. (2016). Kentsel Bellek Mekanı Olarak Sokaklar: İstiklal Caddesi Örneği [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
Krier, R. (1979). Urban Space. Academy Editions.
Lefebvre, H. (2014). Mekanın Üretimi (Işık Ergüden, Çev.). Sel Yayıncılık.
Lynch, K. (2010). Kent İmgesi (İrem Başaran, Çev.) İş Bankası Kültür Yayınları.
Madanipour, A. (1996). Design of Urban Space. John Wiley and Sons Ltd.
Montgomery, J. (1997). Café Culture and the City: The Role of Pavement Cafes in Urban Public Social Life. Journal of Urban Design, 2(1), 83-102. https://doi.org/10.1080/13574809708724397
Nora, P. (2006). Hafıza Mekanları (M. Özcan, Çev.), DoğuBatı Yayınları.
Norberg Schulz, C. (1971). Existence, Space & Architecture. Studio Vista.
Olick, J. K. (2014). Kollektif Bellek: İki Farklı Kültür (Meral Güneşdoğmuş, Çev.). Moment Dergi, 1(2), 175-211. https://doi.org/10.17572/mj2014.2.175211
Özaloğlu, S. (2017). Hatırlamanın Yapıtaşı Mekanın Bellek ile İlişkisi Üzerine Araştırmalar. T. Erman ve S. Özaloğlu (der.), Bir varmış Bir Yokmuş: Toplumsal Bellek, Mekan ve Kimlik Üzerine Araştırmalar. Koç Üniversitesi Yayınları.
Özdemir, E. E. (2023). Urban Public Streets in the Collective Memory: A Case Study of Uray Street in Mersin. DEPARCH Journal of Design Planning and Aesthetics Research , 2(1), 1-14. https://doi.org/10.55755/DepArch.2023.14
Ricoeur, P. (2004). Memory, History, Forgetting (K. Blamey ve D. Pellauer, Çev.). University of Chicago Press.
Rossi, A. (1984). The Architecture of the City. MIT Press.
Sandal, E. K. ve Adıgüzel, F. (2021). Mersin'in Kentsel Gelişimi ve Arazi Kullanımındaki Değişim. F. Adıgüzel ve Ş. Güngör (der.), Kent Araştırmaları, (ss. 165-181). Literatürk Academia.
Sennett, R. (2013). Kamusal İnsanın Çöküşü (A.Yılmaz ve S. Durak, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
Soja, E. W. (1989). Postmodern Geographies. Verso.
Temizkan, Ö. (2022). Kent Mekanlarının Temsilinde Toplumsal Hafızanın Etkisi: Sivas Örneği [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas.
Uludağ, Z. ve Aycı, H. (2016). Modernin Güçlü Sahnesi Erken Cumhuriyet Dönemi Ankara’sında Kolektif Belleğin İnşası ve Toplumsal Unutma Süreci . İDEALKENT, 7(20) , 746-773.
Wertsch, J. V. (2004). Kollektif Bellek. Pascal Boyer ve James V. Wertsch (der.), Zihinde ve Kültürde Bellek. Türkiye İş Bankası Yayınları.