Çağlar Eren AYAZ

Kentsel Hareketlilik Yönetimine Stratejik Bir Bakış: İstanbul Sürdürülebilir Kentsel Hareketlilik Planı Üzerine Nitel Bir Analiz

Hızla büyüyen kentlerde ortaya çıkan sorunlardan biri kentsel ulaşımdır. Trafik sıkışıklığının yanı sıra çevre üzerindeki olumsuz etkileri nedeniyle bu sorun, çevrenin ve kentsel hareketliliğin sürdürülebilirliği açısından bir tehdit unsurudur. Geleneksel ulaşım planlama yöntemlerinin sorunun çözümünde yetersiz kalması üzerine, bu planların yerini Sürdürülebilir Kentsel Hareket Planları (SKHP) almaya başlamıştır. Bu çalışma, ortaya çıkan yeni planlama yaklaşımını konu edinmektedir. Çalışma kapsamında, konuya ilişkin kuramsal çerçevenin ortaya konulmasının ardından Türkiye’de ulaşım planlamasının güncel durumu ele alınmıştır. Çalışmada, Türkiye’de uygulamaya konulan ilk plan olan İstanbul SKHP’nin amaçları, SKHP yaklaşımının temel özellikleri bakımından MAXQDA programı aracılığıyla analiz edilmiştir. Çalışma sonucunda, İstanbul SKHP’nin, SKHP yaklaşımının gerekliliklerini karşılama düzeyine ilişkin bulgulara ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Sürdürülebilir Kentsel Hareketlilik Planı (SKHP), Kentsel Ulaşım, Stratejik Yönetim, İstanbul Büyükşehir Belediyesi

A Strategic Overview on Urban Mobility Management: A Qualitative Analysis on Istanbul Sustainable Urban Mobility Plan

One of the problems that emerged in rapidly growing cities is urban transport. Besides traffic congestion, this problem is a threat to the sustainability of the environment and urban mobility. Due to the incapability of traditional urban transport plans, they started to be replaced by Sustainable Urban Mobility Plans (SUMP). This study mentions the new emerging planning approach, reveals the theoretical framework of the subject; then, discusses the current situation of urban transport planning in Turkey. The study analyses the objectives of the Istanbul SUMP, the first plan implemented in Turkey, through MAXQDA software in terms of essential features of the SUMP approach. As a result of the study, indications about level of meeting the requirements of the SUMP approach of Istanbul SUMP were obtained.

Keywords:

Sustainable Urban Mobility Plan (SUMP), Strategic Management, Urban Transport, Istanbul Metropolitan Municipality,

PDF

___

5216 Sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu (2004, 10 Temmuz). Resmi Gazete (Sayı: 25531).
Aksoy, A. (2016). Geleneksel Devletten Modern Devlete: Sanayi Devrimi ve Kamu Yönetimi Düşüncesinde Değişim. Uluslararası Politik Araştırmalar Dergisi, 2(3), 31-37.
Avrupa Konseyi. (2019). Sürdürülebilir Kentsel Hareketlilik Planı (SUMP) Hazırlama ve Uygulama Rehberi. https://www.surdurulebilirhareketlilik.org/skhprehberi/ (Erişim Tarihi: 03.11.2022)
Bal, H. (2016). Kent Sosyolojisi. Bursa: Sentez Yayıncılık.
Banister, D. (2007). The Sustainable Mobility Paradigm. Transport Policy, 15, 73-80. doi:10.1016/j.tranpol.2007.10.005
Elektrikli Skuter Yönetmeliği (2021, 14 Nisan). Resmi Gazete (Sayı: 31454).
Eren Yalçın, G., & Öcal Kara, F. (2016). Kırsal Göç ve Tarımsal Üretime Etkileri. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 20(2), 154-158.
European Comission. (2009). Action Plan on Urban Mobility. Brüksel. https://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2009:0490:FIN:EN:PDF (Erişim Tarihi: 03.11.2022)
Güreşçi, E. (2010). Türkiye'de Kentten - Köye Göç Olgusu. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 11(1), 77-86.
Güreşçi, E. (2011). Türkiye'de Köyden Kente Göç ve Düşündürdükleri. Sosyo Ekonomi, 2011-MI(Özel Sayı), 125-135.
Işık, Ş. (2005). Türkiye'de Kentleşme ve Kentleşme Modelleri. Ege Coğrafya Dergisi, 14, 57-71.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi. (2022). İstanbul Sürdürülebilir Kentsel Hareketlilik Planı. İstanbul. https://surdurulebilirulasim.istanbul/ (Erişim Tarihi: 03.11.2022)
Keleş, R. (2016). Kentleşme Politikası. Ankara: İmge Kitabevi.
Korkmazyürek, B. (2018). Kentsel Ulaşım Politikaları Kapsamında Sürdürülebilir Kentsel Hareketliliğin Değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Şehir ve Bölge Planlama Anabilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Korkmazyürek, B., ve Polat, E. (2019). Kentsel Ulaşımda Esnek, Akıllı ve Yeni Bir Planlama Yaklaşımı: Sürdürülebilir Kentsel Hareketlilik Planları. Kent Akademisi, 12(36), 225-240.
May, A. D. (2015). Encouraging good practice in the development of Sustainable Urban. Case Studies on Transport Policy, 3(1), 3-11. DOI: https://doi.org/10.1016/j.cstp.2014.09.001
Oğuztimur, S. (2022). Kentsel Ulaşımın Yeni Gündemi: Değişen Seyahat Eğilimleri, Kentsel Hareketlilik ve COVİD Süreci. Tasarım Kuram, 18(36), 63-79. DOI: https://doi.org/10.14744/tasarimkuram.2022.45220
Önder, H. G., ve Akdemir, F. (2022). Sürdürülebilir Ulaşım Altyapısının Pandemi Döneminde Yeniden Kurgulanması: Mikromobilite Trendleri ve Türkiye. İdealkent, 13(2), 748-770. DOI: https://doi.org/10.31198/idealkent.1039996
Özalp, M. (2007). Türkiye'de Kentsel Ulaşım Planlaması Çalışmalarında Benimsenen Yaklaşımlar; Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Özalp, M., ve Öcalır, E. V. (2008). Türkiye'deki Kentiçi Ulaşım Planlaması Çalışmalarının Değerlendirilmesi. Ortadoğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dergisi, 25(2), 71-97.
Özcan, Ş., ve Hamamcıoğlu, C. (2021). COVID-19 Pandemi Sürecinde Kentsel Hareketlilik: Dünya Örnekleri ve Ankara Deneyimleri. İdealkent, 12(34), 1090-1124. DOI: https://doi.org/10.31198/idealkent.1002698
Öztürk, M., ve Altuntepe, N. (2008). Türkiye'de Kentsel Alanlara Göç Edenlerin Kent ve Çalışma Hayatına Uyum Durumları: Bir Alan Araştırması. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 3(11), 1587-1625.
Spadaro, I., ve Pirlone, F. (2021). Sustainable Urban Mobility Plan and Health Security. Sustainability, 13(8). DOI: https://doi.org/10.3390/su13084403
Şahin, Y. (2018). Kentleşme Politikası. Bursa: Ekin Yayınevi.
Tuğaç, Ç. (2022). İklim Değişikliği ve Kentsel Dirençlilik Bağlamında Yeşil Ulaşım. İdealkent, 13(36), 545-575.
Ulaşımda Enerji Verimliliğinin Artırılmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik (2008, 9 Haziran). Resmi Gazete (Sayı: 26901).
Ulaşımda Enerji Verimliliğinin Artırılmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik (2019, 2 Mayıs). Resmi Gazete (Sayı: 30762).
URL-1 İstanbul Büyükşehir Belediyesi. https://surdurulebilirulasim.istanbul/skhp-nedir/ (Erişim Tarihi: 31.10.2022)
URL-2. Sürdürülebilir Kentsel Hareketlilik Planı Hazırlama Projesi: https://www.surdurulebilirhareketlilik.org/ (Erişim Tarihi: 03.11.2022)
Yerli, B. G. (2017). On the Path Towards European Union's Sustainable Urban Mobility Plans: Solving Turkey's Urban Mobility Problems. Marmara Üniversitesi Avrupa Birliği Enstitüsü Avrupa Birliği İktisadı Anabilim Dalı Yayımlanmamış Doktora Tezi.
Yerli, B. G. (2019). A Comparison of EU's and Turkey's Sustainable Urban Mobility. Marmara Journal of European Studies, 27(1), 169-190.
Yılmaz, E., ve Çitçi, S. (2011). Kentlerin Ortaya Çıkışı ve Sosyo-Politik Açıdan Türkiye'de Kentleşme Dönemleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(35), 252-267.