Recep BAKIŞ, Metin ALTAN, Elif GÜMÜŞLÜOĞLU, Ahmet TUNCAN, Can AYDAY, Hızır ÖNSOY, Kemal OLGUN

Porsuk Havzası Su Potansiyelinin Hidroelektrik Enerji Üretimi Yönünden İncelenmesi

Bu makalede, Porsuk havzasına ait kucuk hidroelektrik enerji potansiyeli arastırılmıstır. Bu amacla, calısma alanı Porsuk havzası secilmistir. Porsuk havzasındaki kucuk olcekli hidroelektrik potansiyelin değerlendirilmesi ve bolge/ulke ekonomisine kazandırılması amaclanmıstır. Arastırmada, Porsuk Cayı ve yan kolları uzerinde yeni planlaması yapılabilecek kucuk hidroelektrik santrallerin yapılabilir olup olmadıkları arastırılmıstır. Makale’de, 1/25.000’lik haritalardan, baraj yerlerinin tespiti yapımı, arazide bu yerlerin topoğafik, zemin ve jeolojik bakııdan uygunluğ incelenmis ve uydu goruntuleri ile sayıallastıımı haritalarla desteklenmistir. Butun Porsuk havzasıdikkate alıdığıda, Porsuk Cayıve yan dereleri uzerinde planlamasıongorulebilecek 8 adet bolgede, yeni baraj yapııa uygun yerler tespit edilmistir. Porsuk havzasıdaki toplam su potansiyeli kullanıarak, 8,42 MW kurulu guc ile 30,212 GWh/yı elektrik uretmek mumkundur. Bu yatııları toplam maliyeti yaklası 75,65x106 US$ olacaktır. Hesaplar, Porsuk havzasındaki su kaynaklarının ve yağısın, iklim değisikliği nedeniyle kuraklıktan %30 oranında etkilemesi hali icin bulunmustur. Soz konusu yağısların normal seyretmesi halinde, elde edilecek elektrik enerjisi miktarı daha fazla olacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Elektrik Üretimi, Küçük Hidroelektrik santraller, Porsuk Havzası, Su Potansiyeli

Investigation Of The Water Potential Of Porsuk Basin With Respect To Hydroelectric Energy Production

In this paper, small hydropower potential in Porsuk river basin has been investigated. For this purpose, Porsuk river basin has been selected as a research area. The objective is to assessment the small hydroelectric plants in Porsuk river basin and to gain region’s/country economy. In this research, the feasibility of the possible small hydropower plants that can be planed on the Porsuk river and its side branches have been investigated. In this paper, the location of the dams are determined by using 1/25.000 scale maps, the suitability of them is investigated in terms of topographical, soil and geological and supported by satellite pictures. When the whole Porsuk river basin is considered, suitable location for new dam construction have been determined on Porsuk river which is main stream and on considerable 8 regions on Porsuk basin and side branches. It is possible to produce electricity of 30.212 GWh/y with 8.42 MW power by using the total water potential in Porsuk basin. Approximately, the total cost of these investments will be $75.65x106. The affect of climate changes of Porsuk River is found in conditions when the water resources and rainfall are affected due to drought by 30%. The electrical energy amount received is greater in the case of normal levels of rainfall.

Keywords:

Electricity production, Porsuk basin, Small hydropower, Water potential,

PDF

___

[1] ĐTÜ , Türkiye’de Enerji ve Geleceği, ĐTÜ Görüsü, Editör: Abdurrahman SATMAN, 182 s. Đstanbul, 2007.
[2] R. Bakis, and A. Demirbas, Sustainable Development of Small Hydropower Plants (SHPs), Energy Sources, Volume 26, Number 12, pp. 1105-1118, 2004.
[3] Đ. Atılgan, Türkiye’nin Enerji Potansiyeline Bakıs, Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Der. (J. Fac. Eng. Arch. Gazi Univ. Vol 15, No 1, 31-47, 2000, ss. 32-47) Cilt 15, No 1, ss. 31-47, 2000.
[4] R. Bakıs ve H. Tip, Zap Suyu Havzası Hidroelektrik Potansiyelinin Arastırılması, Eskisehir Osman Gazi Üniversitesi Müh. Mim. Fak. Dergisi, Cilt XX, S. 2, ss. 15-42, 2007.
[5] BHA, A Guide to UK Mini-Hydro Developments, The British Hydropower Association, p. 29., 2005.
[6] IHA, The Role of Hydropower in Sustainable Development, p. 162 International Hydropower Association (IHA), IHA White Paper, 2003.
[7] IHA, Hydropower and the World's Energy Future, The role of hydropower in bringing clean, renewable, energy to the world, International Hydropower Association (IHA), p.15, 2000.
[8] ESHA, European Small Hydropower Association -info@esha.be, 2008.
[9] Andersson B. and Haden E., Power Production and the Price of Electricity: An analysis of a phase-out of Swedish nuclear Power, Energy Policy, Vol.25, No.13, pp. 1051-1064, 1997.
[10] R. Bakis, Electricity Production Opportunities from Multipurpose Dams (Case Study), Renewable Energy, 32, 1723-1738, 2006.
[11] F. Adıgüzel, A. Tutus, Small hydroelectric power plants in Turkey, Hydro 2002, Development, Management Performance, Proceedings, pp. 283-292, Kiris Turkey, 2002.
[12] R. Bakıs and M. Bilgin, The examination of Potential Electricity Production at Porsuk Dam and Other Planned Concrete Faced Rockfill Dams in Porsuk Basin. Symposium on Concrete Face Rockfill Dam and the 20th Anniversary of China's CFRD Construction 19- 26 September Yichang, China, 2005.
[13] DSĐ, Devlet Su Đsleri Genel Müdürlüğü, (http://www.dsi.gov.tr), 2008.
[14] TUĐK, Türkiye Đstatistik Kurumu, Ankara, 2008.
[15] ISHA, International Small Hydro Atlas, (http://www.small-hdro.com), 2003.
[16] IASH, International Association for Small Hydro, (http://www.iash.info), 2003.
[17] WEC., World Energy Council (http://www. worldenergy.org), 2008
[18] WCD., Trend in the Financing of Water and Energy Resources Projects. Thematic Review III.2, Economic and financial issue, p. 67., 2000.
[19] UNIDO., United Nations Industrial Development Organization (http:// www. unido. org), 2003. [20] EĐE, Elektrik Đsleri Etüt Đdaresi, (http://www.eie.gov.tr), 2007.
[21] EĐE, Elektrik Đsleri Etüt Đdaresi, (http://www.eie.gov.tr), 2008.
[22] N. Bakır, Hidroelektrik Perspektifinden Türkiye ve AB Enerji Politikalarına Bakıs, ERE Hidroelektrik Üretim ve Ticaret A.S. Ankara, 2008.
[23] DSĐ, Porsuk Havzası Su Yönetim Planı Projesi, Hidroloji Raporu, T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Devlet Su Đsleri Genel Müdürlüğü (DSĐ) III. Bölge Müdürlüğü (Hazırlayan: SU-YAPI Mühendislik ve Müsavirlik A.S.) Eskisehir, 2001a.
[24] DSĐ, Porsuk Havzası Su Yönetim Planı Projesi, Nihai Rapor, Cilt 1/3, Cilt 2/3, T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Devlet Su Đsleri Genel Müdürlüğü (DSĐ) III. Bölge Müdürlüğü (Hazırlayan: SU-YAPI Mühendislik ve Müsavirlik A.S.) Eskisehir, 2001b.
[25] DSĐ, Porsuk-Eskisehir Darıdere Barajı Đlave Sahalar Planlama Raporu, DSĐ Genel Müdürlüğü, III. Bölge Müdürlüğü, Eskisehir, 1986.
[26] DSĐ, Porsuk Eskisehir Projesi Beylikova Depolama Tesisi ve Sulaması Projesi Planlama Raporu, DSĐ Genel Müdürlüğü, III. Bölge Müdürlüğü, Eskisehir, 1983.
[27] DSĐ, Asağı Porsuk Projesi Sevkatiye-Adahisar Arası Vadi Sulamaları Planlama Raporu, DSĐ Genel Müdürlüğü, III. Bölge Müdürlüğü, Eskisehir, 1982..
[28] DSĐ, Altıntas Projesi Planlama Raporu, DSĐ Genel Müdürlüğü, III. Bölge Müdürlüğü, Eskisehir, 1981a.
[29] DSĐ, Kütahya ve Köprüören Ovaları Hidrojeolojik Etüt Raporu, DSĐ Genel Müdürlüğü, III. Bölge Müdürlüğü, Eskisehir, 1981b.
[30] DSĐ, Porsuk Eskisehir Projesi Porsuk Barajı HES ve Gökçekısık HES Planlama Raporu, DSĐ Genel Müdürlüğü, III. Bölge Müdürlüğü, Eskisehir, 1980.
[31] DSĐ, Kütahya-Merkez Söğüt Projesi Planlama Raporu, DSĐ Genel Müdürlüğü, III. Bölge Müdürlüğü, Eskisehir, 1980c.
[32] DSĐ, Porsuk-Eskisehir Projesi Karakamıs Pompaj Sulaması Ön Planlama Raporu, DSĐ Genel Müdürlüğü, III. Bölge Müdürlüğü, Eskisehir, 1978.
[33] DSĐ, Eskisehir-Alpu Hidrojeolojik Etüt Raporu, DSĐ Genel Müdürlüğü, III. Bölge Müdürlüğü, Eskisehir, 1977a.
[34] DSĐ, Asağı Kuzfındık Projesi Planlama Raporu, DSĐ Genel Müdürlüğü, III. Bölge Müdürlüğü, Eskisehir, 1977b.
[35] DSĐ, Eskisehir-Alpu Ovası Hidrojeolojik Etüd Raporu, DSĐ Genel Müdürlüğü, III. Bölge Müdürlüğü, Eskisehir, 1977c.
[36] DSĐ, Altıntas Ovası Hidrojeolojik Etüt Raporu, DSĐ Genel Müdürlüğü, III. Bölge Müdürlüğü, Eskisehir, 1976a.
[37] DSĐ, Porsuk-Eskisehir Projesi Planlama Revizyon ve Asağı Porsuk Vadi Sulamaları Projesi Planlama Raporu, DSĐ Genel Müdürlüğü, III. Bölge Müdürlüğü, Eskisehir, 1976b.
[38] DSĐ, Altıntas Ovası Hidrojeolojik Etüt Raporu, DSĐ Genel Müdürlüğü, III. Bölge Müdürlüğü, Eskisehir, 1976c.
[39] DSĐ, Eskisehir ve Đnönü Ovaları Hidrojeolojik Etüt Raporu, DSĐ Genel Müdürlüğü, III. Bölge Müdürlüğü, Eskisehir, 1975a.
[40] DSĐ, Eskisehir ve Đnönü Ovaları Hidrojeolojik Etüt Raporu, DSĐ Genel Müdürlüğü, III. Bölge Müdürlüğü, Eskisehir, 1975b.
[41] DSĐ, Musaözü Projesi Planlama Raporu DSĐ Genel Müdürlüğü, III. Bölge Müdürlüğü, Eskisehir, 1973.
[42] DSĐ, Porsuk Enne Projesi Planlama Raporu DSĐ Genel Müdürlüğü, III. Bölge Müdürlüğü, Eskisehir, 1972.
[43] DSĐ, Porsuk-Boğazkaya Projesi Planlama Raporu, DSĐ Genel Müdürlüğü, III. Bölge Müdürlüğü, Eskisehir, 1971.
[44] DSĐ, Akçaköy Projesi Planlama Raporu, DSĐ Genel Müdürlüğü, III. Bölge Müdürlüğü, Eskisehir, 1970.
[45] DSĐ, Eskisehir Çağlayık-Biçer Ovaları Hidrojeolojik Havza Etüd Rapor, DSĐ Genel Müdürlüğü, III. Bölge Müdürlüğü, Eskisehir, 1965a.
[46] DSĐ, Sakarya Havzası Đstiksaf Raporu, DSĐ Genel Müdürlüğü, III. Bölge Müdürlüğü, Eskisehir, 1965b.
[47] DSĐ, Eskisehir Sarısu (Đnönü) Ovası Hakkında Hidrojeolojik Ön Rapor, DSĐ Genel Müdürlüğü, III. Bölge Müdürlüğü, Eskisehir, 1962a.
[48] DSĐ, Eskisehir Sarısu (Đnönü) Ovası Hakkında Hidrojeolojik Ön Rapor, DSĐ Genel Müdürlüğü, III. Bölge Müdürlüğü, Eskisehir, 1962b.
[49] DSĐ, Köprüören Ovası’nın hidrojeolojik durumu hakkında rapor (Kütahya Vilayeti sınırları dahilinde bulunan), 1960a.
[50] DSĐ, Kütahya Vilayeti sınırları dahilinde bulunan Köprüören Ovası’nın hidrojeolojik durumu hakkında rapor, DSĐ Genel Müdürlüğü, III. Bölge Müdürlüğü, Eskisehir, 1960b.
[51] MTA, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, 1/500.000 ölçekli Türkiye jeoloji haritası, Ankara, 2007.
[52] MTA, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, 1/500.000 ölçekli Türkiye jeoloji haritası, Ankara, 2002.
[53] MTA, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Orta Sakarya ve Güneyinin Jeolojisi, 1996.
[54] MTA, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Kütahya-Çifteler-Bayat-Đhsaniye Yöresinin Jeolojisi, 1984.
[55] MTA, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, 1/500.000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritası (Ankara ve Đzmir paftaları), 1975.
[56] R. Bakıs, Porsuk Havzası Su Potansiyelinin Hidroelektrik Enerji Yönünden Arastırılması, Arastırma Projesi No.:AUBAP 050247, 255 s., Eskisehir, 2008.
[57] DSĐ, Yılı Program, Bütçe Takdim Raporu DSĐ Genel Müdürlüğü, III. Bölge Müdürlüğü, Eskisehir, 2004, 2005.
[58] DSĐ, Porsuk Havzası Su Yönetim Planı Projesi, Hidroloji Raporu, T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Devlet Su Đsleri Genel Müdürlüğü (DSĐ) III. Bölge Müdürlüğü (Hazırlayan: SU-YAPI Mühendislik ve Müsavirlik A.S.) Eskisehir, 2001a.
[59] DSĐ, Porsuk Havzası Su Yönetim Planı Projesi, Nihai Rapor, Cilt 1/3, Cilt 2/3, T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Devlet Su Đsleri Genel Müdürlüğü (DSĐ) III. Bölge Müdürlüğü (Hazırlayan: SU-YAPI Mühendislik ve Müsavirlik A.S.) Eskisehir, 2001b.
[60] DSĐ, Devlet Su Đsleri Genel Müdürlüğü (http://dsi.gov.tr), 2002, 2005, 2008.
[61] DSĐ, Devlet Su Đsleri Genel Müdürlüğü, III. Bölge Müdürlüğü, Eskisehir. (http://dsi.gov.tr), 2007.
[62] DMĐ, Devlet Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Anakara, 2007.
[63] Yanık, B.ve Avcı, Đ., Bölgesel debi süreklilik eğrilerinin elde edilmesi, ĐTÜ dergisi/d, Mühendislik, Cilt:4, Sayı:5, ss. 19-30, 2005.
[64] M. Bayazıt, Hidroloji, Đkinci baskı, ITÜ Matbaası, 155 s., 1979.
[65] R. Montanari, Criteria for the economic planning of a low power hydroelectric plant, Renewable Energy, 28 (2003) 2129–2145, 2003.
[66] ESHA, Layman’s Guidebook, on how to develop a small hydro site, second edition, European Small Hydropower Association (ESHA) (Author, Celso Penche), p.204, DG XVII-97/010, European Commision, Belgica, 1998.
[67] R.K. Linsley and J.B. Franzini, Water Resources Engineering, McGraw-Hill Kogakusha LTD, London, 1976.
[68] K. Yıldız, Hidroelektrik santraller, hesap esasları ve projelendirilmesi. DSĐ Barajlar ve HES Dairesi-HES Sube Müdürü, Ankara, 1992.
[69] C.R. Head, Multipurpose Dams, Contributing Paper, Draft I, pp. 1-4, Knight Piesold Limited, UK (For further information see http://www.dams.org), 1999.
[70] T.C. Bayındırlık Bakanlığı, 2006-2007. Đnsaat ve Tesisat Birim Fiyatları, Đller bankası
[71] M.U.Becerik, The Kurtun concrete-faced rockfill dam nears completion. International Journal on Hydropower & Dams. Vol. 9, no. 5, pp. 81-83. 2002.
[72] G. Hunter and R. Fell, Rockfill Modulus and Settlement of Concrete Face Rockfill Dams, J. Geotech. and Geoenvir. Engrg., Volume 129, Issue 10, pp. 909-917, 2003.
[73] P. Choi, Design criteria for the Bakun CFRD, International Journal on Hydropower & Dams. Vol. 3, no. 6, pp. 36-39, 1996.
[74] JB. Cooke, Development of the high concrete faced rockfill dam, International Water Power & Dam Construction, Vol. 44, no. 4, pp. 7-9, 1992.
[75] TEMSAN, TEMSAN, Türkiye Elektromekanik Sanayi A.S., 2005.