Anadolu’ya Müslüman Türk Mayası: Âhilik Teşkilatı

Orta Asya’da Batı’ya göç olgusu içinde, ön Asya’dan kitleler halinde müslüman olmaya başlayan Türk kavimleri arasına Anadolu’ya göçler başladı. Başlangıçta İslam karşıtı Moğol zulmünden kurtulmak ve kendileri için daha güvenli olan İslam topraklarına yakınlaşmak için yapılan bu göçler Anadolu’nun İslamlaşması, Türkleşmesi ve nihayet Hz. Peygamber tarafından müjdelenen İstanbul’un fethiyle sonuçlandı. Uzaklardan gelerek İran ve Doğu Roma gibi iki büyük gücün arasına yerleşmek ve hayatta kalmak hiç kolay değildi. Bu Türkler, dünya tarihinde bir benzeri görülmemiş bir şekilde örgütlenerek bu topraklarda tutunmayı başardı. Ardından gelecek askeri zaferlerin önünü açan bu yapılanmasının en önemli unsurlarından biri, Horosan erenleri olarak bilinen Türk mutasavvıfları tarafından kurulan ahilik teşkilatları olarak bilinmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Ahi, Akı, Horasan Erenleri, Türk Mutasavvıfları, Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşması

Muslim Turkish Yeast in Anatolia: Ahi Community

The migrations among the Turkısh tribes that converted to Islam in Central Asia started. Initially, migrations had aim to get rid of anti-Islam Mongol cruelty and get closer to Muslim lands which were safer for themselves. However, they resulted in Islamization and finally Turkization of Anatolia and conquest of Constantinople that were heralded by Prophet Muhammad. It was not easy to settle between two great powers, Iran and East Rome, by coming from afar and to survive. The Turks achieved to survive in these lands by organizing in an unprecedented way in world history. This structure, paved the way for forthcoming military victories, are known as Ahi community which were founded by Turkish sufis called as Khorasan Saints.

Keywords:

Ahi, Generous, Khorasan Saints, Turkish Sufis, Islamization and Turkization of Anatolia,

PDF

___

Kur’ân-ı Kerîm
Yazır, Elmalılı Hamdi, Kur’ân-ı Kerîm ve Türkçe Meali, İstanbul 2000.
Bayram, Mikail, Ahi Evren ve Ahi Teşkilatının Kuruluşu, Konya 1991.
BOA, Cevdet-Zabtiye, nr. 266.
BOA, Cevdet-Belediye, nr. 5150.
Buhari, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail el-Buharî (256/870), Sahih-i Buhari, I-XIII, İstanbul 1979.
Ceylan, Kâzım, Ahilik: Türk İslam Medeniyetinde Dünyevi ve Uhrevî Sistem, Anka-ra 2013.
Çağatay, Neşet, Ahilik Nedir, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1990.
--------, Bir Türk Kurumu Olan Ahilik, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara 1974.
Demir, Galip, Ahilik ve Demokrasi, Ahi Kültürünü Araştırma Yayınları, İstanbul 2003.
--------, Osmanlı Devletinin Kuruluşu ve Ahilik, Ahi Kültürünü Araştırma ve Eğitim Vakfı Yayınları, İstanbul 2000.
Güllülü, Sebahattin, Sosyolojik Açıdan Ahi Birlikleri, Ötüken Yayınevi, İstanbul 1977.
İmam Nevevi (676/1277), Riyazu’s-Sâlihîn, (Şerh. M. Yaşar Kandemir, İsmail L. Çakan, Raşit Küçük, Riyâzü’s-sâlihîn, Peygamberimizden Hayat Ölçüleri), I-VIII, İstanbul 1997.
Kazıcı, Ziya, “Ahilik”, DİA, İstanbul 1988, c. 1, s. 540-542.
--------, Ders Notları, İstanbul Yüksek İslam Enstitüsü, Akşam 1-C sınıfı, 1981.
Koç, Yalçın, Anadolu Mayası: Türk Kimliği Üzerine Bir İnceleme, Cedid Neşriyat, Ankara 2011.
Köprülü, M. Fuad, Türk Edebiyatında İlk Mutasavvuflar, Ankara 1976.
Ocak, Ahmet Yaşar, “Hacı Bektâş-ı Velî”, DİA, c.16, İstanbul 1996, s.455-458.
Sarıkaya, Mehmet Saffet, XIII-XVI. Asırlardaki Anadolu’da Fütüvvetnamelere Göre Dini İnanç Motifleri, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 2002.
Şahin, İlhan, “Ahi Evran”, c.I, DİA, İstanbul 1988, s.529-530.
Şeker, Mehmet, Fetihlerle Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşması, İstanbul 1973.
Şimşek, Muhittin, Ahilik: TKY ve Tarihteki Bir Uygulaması, Hayat Yayıncılık, İs-tanbul 2002.
Tirmizî, Muhammed b. Îsa b. Serve (279/892), el-Camiu’s-Sahih, I-IV, İstanbul 1981.
Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Büyük Osmanlı Tarihi, c.I, Ankara 1983.