HAYVANLARIN DİLİNDEN MANZUM BİR FAL-NÂME ÖRNEĞİ

İnsanoğlunun gaybı bilme, geleceğe ve kadere yön verme istek ve merakı onu farklı arayış ve uygulamalara sevketmiştir. Türkler tarafından da aynı gaye ile bu yönde uygulamaların ortaya koyulduğu görülmektedir. Fal, İslamlık öncesi çeşitli Türk kavimlerinde “bakı, ırk, tölge, vs.” gibi kelimelerle ifade edilmiş, İslamlık sonrası Türkler arasında ise kimi uygulamalarla İslamî çerçevede varlığını sürdürmüştür. Toplum hayatında falın yaygın bir şekilde tatbiki, Arapça, Farsça ve Türkçe mensur ve manzum, resimli ve resimsiz pek çok eser kaleme alınmasına sebep olmuştur. Osmanlı fal kültürü içinde de fâl-nâmeler, “tefe’ül-nâme, kıyâfet-nâme, ihtilâc-nâme vs.” gibi pek çok farklı isimle kaleme alınmış ve edebi bir tür olarak gelenek içerisinde kendine yer bulmuştur. Bu çalışmada ele aldığımız metin, hayvanların dilinden söylenmiş, müellifi bilinmeyen manzum ve resimli bir fâl-nâmedir. Çalışmada, fal kelimesi ve falcılık geleneğinin eski Türklerden Osmanlıya kadar geçen süreç içerisindeki seyrinden söz edilecek, daha sonra metin hakkında ortaya konulan bazı tespitler üzerinde durulacak ve fâl-nâme metni neşredilecektir.

Anahtar Kelimeler:

Fal-nâme, Manzum, Hayvan, Minyatür

PDF

___

AYDIN, Mehmet (1995). “Fal”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C. XII, ss. 134-138, İstanbul.
BEYDİLİ, Celal (2004). Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Ankara: Yurt-Kitap Yayınları.
CAFEROĞLU, Ahmet (1968). Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, İstanbul: TDK Yayınları.
DUVARCI, Ayşe (1993). Türkiye’de Falcılık Geleneği ile Bu Konuda İki Eser: Risâle-i Falnâme lî Ca’fer-i Sâdık ve Tefe’ülnâme, Ankara: Esra Matbaası.
ERGİN, Muharrem (1964). Dede Korkut Kitabı (Metin-Sözlük), Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
ERSOYLU, Halil (1997). “Fal, Falname ve Bir Çiçek Falı: “Der Aksâm-ı Ezhâr”. Türkiyat Mecmuası, 20, ss. 195-254.
GÜLHAN, Abdülkerim (2015). “Türk Kültüründe Fal ve İsimlerle İlgili Bir Manzum Falname Örneği”, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 15, ss.195-222.
HANÇERLİOĞLU, Orhan (1977). Felsefe Ansiklopedisi, İstanbul: Remzi Yayınevi.
Kaşgarlı Mahmut (1941). Divânü Lugati’t-Türk I (Hz: Besim Atalay), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
ÖGEL, Bahaeddin (1985). Türk Kültür Tarihine Giriş II, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
REDHOUSE, James W. (1890). A Turkish and English Lexicon, Constantinopole.
SCHWARTZ, Martin (1985).“The Old Eastern İranian World View According to the Avesta”, The Cambridge History of İran, Vol. 2, s. 640-664.
SÜMBÜLLÜ, Y. Ziya (2010). “Fal ve Falcılık Kavramı Ekseninde Türk Kültür Tarihinde Fal ve Kehanet”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 17, ss. 55-72.
ŞENODEYİCİ, Özer; KOŞİK, H. Sercan (2017). Osmanlının Gizemli İlimleri I, İstanbul: Kesit Yayınları.
Türk Dil Kurumu (1995). Tarama Sözlüğü I, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
UZUN, Mustafa (1995). “Fal-nâme”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C. XII, ss. 141-145.
Yusuf Has Hacip (1947). Kutadgu Bilig I-Metin (Hz: R. Rahmeti Arat), Ankara: TDK Yayınları.

Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi [Journal Of Old Turkish Literature Researches]-Cover

ISSN: 2651-3013
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2018
Yayıncı: İlyas KAYAOKAY

Arşiv